نماز آيات - توضیح المسائل نسخه متنی

نماز آيات

(مسأله 1550) نماز آيات كه دستور آن بعداً گفته خواهد شد، به واسطه چهار چيز واجب مىشود:
اوّل: گرفتن خورشيد.دوم: گرفتن ماه، اگرچه مقدار كمى از آنها گرفته شود و كسى هم از آن نترسد. سوم: زلزله، اگرچه كسى هم نترسد. چهارم: رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند آنها در صورتى كه بيشتر مردم بترسند كه بنابر احتياط واجب، بايد براى اينها نيز نماز آيات بخوانند.

(مسأله 1551) اگر بيشتر از يك مورد از چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است اتّفاق بيفتد، انسان بايد براى هر يك از آنها يك نماز آيات بخواند، مثلاً اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم بشود، بايد دو نماز آيات بخواند.

(مسأله 1552) كسى كه چند نماز آيات بر او واجب است، اگر همه آنها براى يك چيز بر او واجب شده باشند، مثلاً سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها را نخوانده باشد، هنگامى كه قضاى آنها را مىخواند، لازم نيست معيّن كند كه براى كدام مرتبه آنها است،

ولى اگر براى گرفتن خورشيد و ماه و زلزله يا براى دو تاى اينها نمازهايى بر او واجب شده باشد، بنابر احتياط واجب بايد هنگام نيّت، معيّن كند نماز آياتى كه مىخواند براى كدام يك از آنهاست.

(مسأله 1553) چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است، در هر محلّى اتّفاق بيفتند، فقط مردم همان محلّ بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاى ديگر نماز آيات واجب نيست; ولى اگر مكان آنها به قدرى نزديك باشد كه با آن محلّ يكى حساب شود، نماز آيات بر آنها نيز واجب است.

(مسأله 1554) انسان بايد از وقتى كه خورشيد يا ماه شروع به گرفتن مىكند نماز آيات را بخواند و بنابر احتياط واجب، بايد به قدرى تأخير نيندازد كه شروع به باز شدن كند.

(مسأله 1555) اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد كه خورشيد يا ماه شروع به باز شدن كنند، نبايد نيّت ادا و قضا كند، ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن نماز بخواند، بايد نيّت قضا نمايد.

(مسأله 1556) اگر مدّت گرفتن خورشيد يا ماه بيشتر از خواندن يك ركعت باشد ولى انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن يك ركعت به آخر وقت آن باقى مانده باشد، بايد نيّت ادا كند; بلكه اگر مدّت گرفتن آنها به اندازه خواندن يك ركعت نيز باشد، بنابر احتياط واجب بايد نماز آيات را به نيّت ادا بخواند.

(مسأله 1557) هنگامى كه زلزله، رعد، برق و مانند آنها اتّفاق مىافتد، انسان بايد فوراً نماز آيات را بخواند و اگر نخواند، معصيت كرده; و تا آخر عمر بر او واجب است، و هر وقت بخواند ادا است.

(مسأله 1558) در صورتى كه تمام ماه يا خورشيد بگيرد و از روى عمد نماز آيات را نخواند، بنابر احتياط واجب بايد اوّل غسل كند و بعد قضاى نماز را بجا آورد.

(مسأله 1559) اگر بعد از باز شدن خورشيد يا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نيست.

(مسأله 1560) اگر عدّهاى بگويند كه خورشيد يا ماه گرفته است، چنانچه انسان از

گفته آنان اطمينان پيدا نكند و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفتهاند، در صورتى كه تمام خورشيد يا ماه گرفته بوده، بايد نماز آيات را بخواند; و اگر دو نفر كه عادل بودن آنان معلوم نيست بگويند خورشيد يا ماه گرفته و بعد معلوم شود كه عادل بودهاند، بايد نماز آيات را بخواند، بلكه اگر معلوم شود كه مقدارى از آن نيز گرفته بوده، احتياط واجب آن است كه نماز آيات را بخواند.

(مسأله 1561) اگر انسان به گفته كسانى كه از روى قاعده علمى وقت گرفتن خورشيد و ماه را مىدانند اطمينان پيدا كند كه خورشيد يا ماه گرفته، بنابر احتياط واجب بايد نماز آيات را بخواند; و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مىگيرد وفلان مقدار طول مىكشد و انسان به گفته آنان اطمينان پيدا كند، بنابر احتياط واجب بايد به حرف آنان عمل نمايد، مثلاً اگر بگويند خورشيد فلان ساعت شروع به باز شدن مىكند، احتياطاً نبايد نماز را تا آن وقت تأخير بيندازد.

(مسأله 1562) اگر بفهمد نماز آياتى كه خوانده باطل بوده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

(مسأله 1563) اگر در وقت نماز واجب شبانهروزى، نماز آيات نيز بر انسان واجب شود، چنانچه براى هر دو نماز وقت داشته باشد، هر كدام را اوّل بخواند اشكال ندارد و اگر وقت يكى از آن دو تنگ باشد، بايد اوّل آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، بايد اوّل نماز واجب شبانهروزى را بخواند.

(مسأله 1564) اگر در بين نماز واجب شبانهروزى بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است، چنانچه وقت نماز واجب شبانهروزى هم تنگ باشد، بايد آن را تمام كند و بعد نماز آيات را بخواند; و اگر وقت نماز واجب شبانهروزى تنگ نباشد، بايد آن را رها كند و اوّل نماز آيات و بعد نماز واجب شبانهروزى را بجا آورد.

(مسأله 1565) اگر در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز واجب شبانهروزى تنگ است، بايد نماز آيات را رها كند و مشغول نماز شبانهروزى شود و بعد از آن كه نماز را تمام كرد پيش از انجام عملى كه نماز را به هم مىزند، بقيّه نماز آيات را از همان جا كه رها كرده بخواند.

(مسأله 1566) اگر كسى هنگام گرفتن خورشيد يا ماه جنب باشد، چنانچه وقت

داشتهباشد و متمكّن از غسل كردن باشد، بايد فوراً غسل نمايد و نماز آيات را بخواند و اگر نتواند غسل كند يا وقت آن را نداشته باشد، بايد با تيمّم نماز آيات را بجا آورد.

(مسأله 1567) اگر در حال حيض يا نفاس زن، خورشيد يا ماه بگيرد و تا آخر مدّتى كه خورشيد يا ماه باز مىشوند در حال حيض يا نفاس باشد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا نيز ندارد. ولى احتياطاً قضاى آن را بعد از پاك شدن به قصد رجاء بياورد و بهتر است در ساير حوادث مانند زلزله و رعد و برق احتياطاً بعد از پاك شدن نماز آيات را بدون قصد اداء و قضا بخواند.

دستور نماز آيات

(مسأله 1568) نماز آيات دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد و دستور آن، اين است كه انسان بعد از نيّت، تكبير بگويد و يك حمد و يك سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد و دوباره يك حمد و يك سوره بخواند و باز به ركوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم، دو سجده نمايد و برخيزد، و ركعت دوم را نيز مانند ركعت اوّل بجا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد.

(مسأله 1569) در نماز آيات انسان مىتواند بعد از نيّت و تكبير و خواندن حمد، آيههاى يك سوره را پنج قسمت كند و يك آيه يا بيشتر از آن بخواند و به ركوع رود و سر بردارد و بدون اين كه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود و همين طور تا پيش از ركوع پنجم سوره را تمام نمايد; مثلاً به قصد سوره توحيد، «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ» بگويد و به ركوع رود، بعد بايستد و بگويد: «قُلْ هُوَ اللهُ أحَدٌ» و دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بايستد و بگويد: «أَللهُ الصَّمَدُ» و باز به ركوع رود و بايستد و بگويد: «لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ» و به ركوع رود و باز هم سر بردارد و بگويد: «وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ» و بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده كند و ركعت دوم را نيز مثل ركعت اوّل بجا آورد و بعد از سجده دوم، تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد.

(مسأله 1570) اگر در يك ركعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در ركعت ديگر يك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند، مانعى ندارد.

(مسأله 1571) چيزهايى كه در نمازهاى شبانهروزى واجب و مستحباند، در نماز

آيات نيز واجب و مستحب مىباشند، ولى در نماز آيات مستحب است به جاى اذان و اقامه، سه مرتبه به قصد و اميد ثواب بگويند: «اَلصَّلاة».

(مسأله 1572) مستحب است بعد از ركوع پنجم و دهم بگويد: «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه» و نيز پيش از هر ركوع و بعد از آن تكبير بگويد، ولى بعد از ركوع پنجم و دهم، گفتن تكبير مستحب نيست.

(مسأله 1573) مستحب است پيش از ركوع دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط يك قنوت پيش از ركوع دهم بخواند كافى است.

(مسأله 1574) اگر در نماز آيات شك كند كه چند ركعت خوانده و فكر او به جايى نرسد، نماز باطل است.

(مسأله 1575) اگر شك كند كه در ركوع آخر ركعت اوّل است يا در ركوع اوّل ركعت دوم و فكر او به جايى نرسد، نماز باطل است، ولى اگر مثلاً شك كند كه چهار ركوع كرده يا پنج ركوع، چنانچه براى رفتن به سجده خم نشده باشد، بايد ركوعى را كه شك دارد بجا آورده يا نه، بجا آورد; و اگر براى رفتن به سجده خم شده باشد، نبايد به شك خود اعتنا كند.

(مسأله 1576) هر يك از ركوعهاى نماز آيات ركن است و اگر عمداً يا اشتباهاً كم يا زياد شود، نماز باطل است.

(مسأله 1577) نماز آيات را مىتوان به جماعت بجا آورد و كيفيّت جماعت آن مانند نمازهاى واجب شبانهروزى است كه به جماعت خوانده مىشوند.