سجده واجب قرآن - توضیح المسائل نسخه متنی

سجده واجب قرآن

(مسأله 1119) در هر يك از چهار سوره «و النجم (نجم)، اقرء (علق)، الم تنزيل (فصّلت) و حم سجده (سجده)»، يك آيه سجده وجود دارد كه اگر انسان آن را بخواند يا به آن گوش دهد، بعد از تمام شدن آن آيه بايد فوراً سجده كند و اگر فراموش كرد، هر وقت به خاطر آورد بايد سجده نمايد.

(مسأله 1120) اگر انسان هنگامى كه آيه سجده را مىخواند از ديگرى نيز بشنود، چنانچه گوش داده باشد، بايد دو سجده نمايد و اگر به گوش او خورده باشد، يك سجده كافى است.

(مسأله 1121) اگر در غير نماز در حال سجده آيه سجده را بخواند يا به آن گوش بدهد، بايد سر از سجده بردارد و دوباره سجده كند.

(مسأله 1122) اگر آيه سجده را از كسى كه قصد خواندن قرآن را نداشته يا از چيزى مثل ضبط صوت و راديو بشنود، احتياطاً لازم است سجده نمايد; و اگر از وسيلهاى كه صداى خود انسان را به طور زنده پخش مىكند بشنود، واجب است سجده كند.

(مسأله 1123) در سجده واجب قرآن نمىشود بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى سجده كرد ولى، ساير شرايطى را كه در سجده نماز وجود دارد، لازم نيست مراعات كند.

(مسأله 1124) در سجده واجب قرآن بايد به نحوى عمل كند كه بگويند سجده كردهاست.

(مسأله 1125) هرگاه در سجده واجب قرآن پيشانى را به قصد سجده به زمين بگذارد، اگرچه ذكر نگويد كافى است و گفتن ذكر مستحب است; و بهتر است بگويد:

«لا إلهَ إلاَّ اللهُ حَقّاً حَقّاً لا إلهَ إلاَّ اللهُ إيماناً وَتَصْديقاً لا إلهَ إلاَّ اللهُ عُبُودِيَّةً وَرِقّاً سَجَدْتُ لَكَ يا رَبِّ تَعَبُّداً وَرِقّاً لا مُسْتَنْكِفاً وَلا مُسْتَكْبِراً بَلْ أنَا عَبْدٌ ذَليلٌ ضَعيفٌ خائِفٌ مُسْتَجيرٌ».

8 - تَشَهُّد

(مسأله 1126) نمازگزار بايد در ركعت دوم تمام نمازهاى واجب و مستحب و ركعت سوم نماز مغرب و ركعت چهارم نمازهاى ظهر، عصر و عشا، بعد از سجده دوم بنشيند و در حال آرام بودن بدن تشهّد بخواند، يعنى بگويد: «أَشْهَدُ أن لا إلهَ إلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَأشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد.»

(مسأله 1127) كلمات تشهّد بايد به عربى صحيح و به نحوى كه معمول است پشت سر هم گفته شوند.

(مسأله 1128) اگر نمازگزار تشهّد را عمداً ترك كند، نمازش باطل است; و اگر تشهّد را فراموش كند و بايستد و پيش از ركوع به خاطر آورد كه تشهّد را نخوانده، بايد بنشيند وتشهّد را بخواند و دوباره بايستد و آنچه بايد در آن ركعت خوانده شود را بخواند و نماز را تمام كند، و بنابر احتياط واجب براى ايستادن بىجا دو سجده سهو بهجا آورد. و اگر در ركوع يا بعد از آن به خاطر آورد، بايد نماز را تمام كند و بعد از سلام نماز، تشهّد را قضا كند، و بنابر احتياط واجب براى تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد.

(مسأله 1129) مستحب است در حال تشهّد روى ران چپ بنشيند و روى پاى راست را بر كف پاى چپ بگذارد و پيش از تشهّد بگويد: «أَلْحَمْدُ لِلّهِ» يا بگويد: «بِسْمِ اللهِ وَبِاللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَخَيْرُ الاَْسْماءِ لِلّهِ» و نيز مستحب است دستها را بر رانها بگذارد و انگشتان را به يكديگر بچسباند و به دامان خود نگاه كند و بعد از تمام شدن تشهّد بگويد: «وَتَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ».

(مسأله 1130) مستحب است زنها در وقت خواندن تشهّد، رانها را به هم بچسبانند.

9 - سلام نماز

(مسأله 1131) بعد از تشهّد ركعت آخر نماز، مستحب است نمازگزار در حالى كه نشسته و بدنش آرام است به عربى صحيح بگويد: «اَلسَّلامُ عَلَيْكَ اَيُّهَا النَّبِىُّ وَرَحْمَةُ اللهِ

وَبَرَكاتُهُ» و بعد از آن يا بدون گفتن آن واجب است يا بگويد: «اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ» و احوط استحبابى آن است كه «وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُهُ» را نيز اضافه نمايد; و يا بگويد: «اَلسَّلامُ عَلَيْنا وَعَلى عِبادِ اللهِ الصّالِحينَ» گرچه در اين صورت، گفتن «اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ» احتياطاً واجب است.

(مسأله 1132) اگر سلام نماز را عمداً ترك كند، نمازش باطل است; و اگر آن را فراموش كند و هنگامى به خاطر آورد كه موالات و صورت نماز به هم نخورده و كارى هم كه عمدى و سهوى آن نماز را باطل مىكند ـ مثل پشت به قبله كردن ـ انجام نداده، بايد سلام را بگويد و نماز او صحيح است.

(مسأله 1133) اگر سلام نماز را فراموش كند و هنگامى به خاطر آورد كه صورت نماز به هم خورده است، چنانچه پيش از آن كه صورت نماز به هم بخورد كارى كه عمدى و سهوى آن نماز را باطل مىكند ـ مثل پشت به قبله كردن ـ انجام نداده باشد، سلام را بگويد و نمازش صحيح است; و اگر پيش از آن كه صورت نماز به هم بخورد، كارى كه عمدى و سهوى آن نماز را باطل مىكند انجام داده باشد، بنابر احتياط نماز او باطل است، گرچه صحيح بودن آن خالى از قوّت نيست لذا احتياطاً دو سجده سهو بجا آورد و نـماز را دوبـاره بـخواند. و اگر كارى را كه فقط عمدى آن نماز را باطل مىكند از روى سهو انجام داده باشد ـ مثلاً حرف زده باشد ـ سلام نماز را بگويد و دو سجده سهو انجامدهد.

10 - ترتيب

(مسأله 1134) نمازگزار بايد اجزاء و واجبات نماز را به همان ترتيبى كه گفته شده بجاآورد پس اگر عمداً ترتيب نماز را به هم بزند، مثلاً سوره را پيش از حمد بخواند يا سجده را پيش از ركوع بجا آورد، نمازش باطل مىشود.

(مسأله 1135) اگر ركنى از نماز را فراموش كند و ركن بعد از آن را بجا آورد، مثلاً پيش از آن كه ركوع كند دو سجده نمايد، نماز باطل است.

(مسأله 1136) اگر ركنى را فراموش كند و چيزى را كه بعد از آن است و ركن نيست بجا آورد، مثلاً پيش از آن كه دو سجده كند تشهّد بخواند، بايد ركن را بجا آورد و آنچه را سهواً پيش از آن خوانده دوباره بخواند.

(مسأله 1137) اگر چيزى را كه ركن نيست فراموش كند و ركن بعد از آن را بجا آورد، مثلاً حمد را فراموش كند و مشغول ركوع شود، نماز او صحيح است.

(مسأله 1138) اگر چيزى را كه ركن نيست فراموش كند و چيزى را كه بعد از آن است و آن نيز ركن نيست بجا آورد، مثلاً حمد را فراموش كند و سوره را بخواند، چنانچه مشغول ركن بعد شده باشد، مثلاً در ركوع به خاطر آورد كه حمد را نخوانده، بايد بگذرد و نماز او صحيح است; و اگر مشغول ركن بعد نشده باشد، بايد آنچه را فراموش كرده، مثلاً حمد را، بجا آورد و بعد از آن چيزى را كه سهواً جلوتر خوانده مثلاً سوره را، دوباره بخواند.

(مسأله 1139) اگر سجده اوّل را به گمان اين كه سجده دوم است يا سجده دوم را به گمان اين كه سجده اوّل است بجا آورد، نماز صحيح است و سجده اوّل او سجده اوّل و سجده دوم او سجده دوم حساب مىشود.

11 - موالات

(مسأله 1140) انسان بايد نماز را با موالات بخواند، يعنى اعمال نماز مانند ركوع، سجده و تشهّد را پشت سر هم بجا آورد، و چيزهايى را كه در نماز مىخواند، به گونهاى كه معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدرى بين آنها فاصله بيندازد كه نگويند نماز مىخواند، نمازش باطل است.

(مسأله 1141) اگر در نماز سهواً بين حرفها يا كلمات فاصله بيندازد و فاصله به قدرى نباشد كه صورت نماز از بين برود، چنانچه مشغول ركن بعد نشده باشد، بايد آن حرفها يا كلمات را به نحو معمول بخواند; و اگر مشغول ركن بعد شده باشد، نماز او صحيح است.

(مسأله 1142) طولانى كردن ركوع و سجود و خواندن سورههاى بزرگ، موالات را بههم نمىزند.

قُنوت

(مسأله 1143) در تمام نمازهاى واجب و مستحب، پيش از ركوع ركعت دوم مستحب است قنوت بخوانند; و در نماز «وتر» با آن كه يك ركعت مىباشد، خواندن قنوت پيش از

ركوع مستحب است. و نماز جمعه در هر ركعت يك قنوت دارد; و نماز آيات پنج قنوت و نماز عيد فطر و قربان در ركعت اوّل پنج قنوت و در ركعت دوم چهار قنوت دارد.

(مسأله 1144) اگر بخواهد قنوت بخواند، به احتياط واجب بايد دستها را بلند كند و مستحب است دستها را تا مقابل صورت بلند نمايد و كف دستها را رو به آسمان قرار دهد و به قصد رجاء، انگشتان دستها، به جز شست، را به هم بچسباند و هر دو كفدست را پهلوى هم و متّصل به يكديگر قرار دهد و نگاهش هنگام قنوت به كف دستهايش باشد.

(مسأله 1145) در قنوت هر ذكرى بگويد، اگرچه يك «سُبْحانَ اللهِ» باشد، كافى است، و بهتر است بگويد: «لا إلهَ إلاَّ اللهُ الْحَليمُ الْكَريمُ، لا إلهَ إلاَّ اللهُ الْعَلِىُّ الْعَظيمُ، سُبْحانَ اللهِ رَبِّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَرَبِّ الاْرَضينِ السَّبْعِ وَما فيهِنَّ وَما بَيْنَهُنَّ وَرَبِّ الْعَرْشِ الْعَظيمِ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ».

(مسأله 1146) مستحب است نمازگزار قنوت را بلند بخواند ولى، براى كسى كه نماز را به جماعت مىخواند ـ اگر امام جماعت صداى او را بشنود ـ بلند خواندن قنوت مستحب نيست.

(مسأله 1147) اگر عمداً قنوت نخواند، قضا ندارد ولى، اگر فراموش كند و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود به خاطر آورد، مستحب است بايستد و بخواند; و اگر در ركوع به خاطر آورد، مستحب است بعد از ركوع قضا كند; و اگر در سجده به خاطر آورد، مستحب است بعد از سلام نماز آن را قضا نمايد.