واجبات نماز - توضیح المسائل نسخه متنی

واجبات نماز

واجبات نماز يازده چيز است:
اوّل: نيّت، دوم: تكبيرةُالاِحرام (يعنى گفتن «اَللهُ اَكْبَر» در اوّل نماز)، سوم: قيام (يعنى ايستادن)، چهارم: قرائت، پنجم: ذكر، ششم: ركوع، هفتم: سجود، هشتم: تشهّد، نهم: سلام، دهم: ترتيب، يازدهم: موالات (يعنى پى در پى بودن اجزاى نماز).

(مسأله 962) بعضى از واجبات نماز ركن هستند; يعنى اگر انسان آنها را عمداً يا سهواً بجا نياورد يا در نماز اضافه كند، نماز باطل مىشود. و بعضى ديگر ركن نيستند; يعنى اگر عمداً كم يا زياد شوند، نماز باطل مىشود و چنانچه سهواً كم يا زياد گردند نماز باطل نمىشود. پنج چيز ركن نماز هستند:
اوّل: نيّت. دوم: تكبيرةُالاِحرام. سوم: قيام در هنگام گفتن تكبيرةُالاِحرام وقيام متّصل به ركوع (يعنى ايستادن پيش از ركوع). چهارم: ركوع. پنجم: دو سجده.

1 - نيّت

(مسأله 963) انسان بايد نماز را به نيّت قربت، يعنى براى انجام فرمان خداوند بجا آورد. و لازم نيست نيّت را از قلب خود بگذراند يا مثلاً به زبان بگويد كه چهار ركعت نماز ظهر مىخوانم قربةً إلى الله.

(مسأله 964) اگر در نماز ظهر يا در نماز عصر نيّت كند كه چهار ركعت نماز مىخواند و معيّن نكند ظهر است يا عصر، نماز او باطل است. و نيز كسى كه مثلاً قضاى نماز ظهر بر او واجب است، اگر در وقت نماز ظهر بخواهد آن نماز قضا يا نماز ظهر را بخواند، بايد نمازى را كه مىخواند در نيّت معيّن كند.

(مسأله 965) انسان بايد از اوّل تا آخر نماز به نيّت خود باقى باشد; پس اگر در بين نماز به گونهاى غافل شود كه اگر بپرسند: «چه مىكنى؟» نداند چه بگويد، نمازش باطل است.

(مسأله 966) انسان فقط بايد براى انجام دستور خداوند يكتا نماز بخواند، پس نماز كسى كه ريا كند، يعنى براى نشان دادن به مردم نماز بخواند باطل است، خواه فقط براى مردم باشد يا هم خدا و هم مردم را در نظر بگيرد.

(مسأله 967) اگر قسمتى از نماز را نيز براى غير خدا بجا آورد، نماز باطل است، چه آن قسمت مثل حمد و سوره واجب باشد و چه مانند قنوت مستحب باشد، بلكه اگر تمام نماز را براى خدا بجا آورد ولى، براى نشان دادن به مردم در جاى مخصوصى مثل مسجد يا در وقت مخصوصى مثل اوّل وقت يا به طرز مخصوصى مثلاً با جماعت نماز بخواند، نماز او باطل است.

2 - تَكبيرةُ الإحرام

(مسأله 968) گفتن «اَللهُ اَكْبَر» در اوّل هر نماز، واجب و «ركن» است و بايد حروف «اَلله» و «اَكْبَر» و دو كلمه «اَللهُ اَكْبَر» را پشت سر هم بگويد; و نيز بايد اين دو كلمه به عربى صحيح گفته شوند; و اگر به عربى غلط بگويد يا مثلاً ترجمه آن را به فارسى بگويد صحيح نيست.

(مسأله 969) احتياط واجب آن است كه تكبيرةالاحرام نماز را به چيزى كه پيش از

آن مىخواند، مثلاً به اقامه يا به دعايى كه پيش از تكبير مىخواند نچسباند.

(مسأله 970) اگر انسان بخواهد «اَللهُ اَكْبَر» را به چيزى كه بعد از آن مىخواند، مثلاً به «بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيم» بچسباند، بايد «ر» اكبر را ضمّه بدهد ـ يعنى بگويد اَكْبَرُ ـ .

(مسأله 971) هنگام گفتن تكبيرةالاحرام، بدن بايد آرام باشد و اگر عمداً در حالى كه بدن او حركت دارد تكبيرةالاحرام را بگويد، باطل است. و چنانچه سهواً حركت كند، بنابر احتياط واجب بايد اوّل عملى كه نماز را باطل مىكند انجام دهد و دوباره تكبير بگويد.

(مسأله 972) نمازگزار بايد تكبير، حمد، سوره، ذكر و دعا را به گونهاى بخواند كه خودش بشنود، و اگر به واسطه سنگينى يا ناشنوايى گوش يا سر و صداى زياد نمىشنود، بايد به نحوى بگويد كه اگر مانعى نباشد بشنود.

(مسأله 973) كسى كه لال است يا زبان او مرضى دارد كه نمىتواند «اَللّهُ اَكْبَر» را درست بگويد، بايد به هر نحو كه مىتواند بگويد، و اگر هيچ نمىتواند بگويد، بايد در قلب خود بگذراند و براى تكبير اشاره كند و اگر مىتواند، زبانش را نيز حركت دهد.

(مسأله 974) مستحب است بعد از تكبيرةالاحرام بگويد: «يا مُحْسِنُ قَدْ أتاكَ الْمُسىءُ وَقَدْ أمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ يَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسىءِ، أنْتَ الْمُحْسِنُ وَأنَا الْمُسىءُ، بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبيحِ ما تَعْلَمُ مِنّى» يعنى: «اى خدايى كه به بندگان احسان مىكنى، بنده گنهكار به در خانه تو آمده و تو امر كردهاى كه نيكوكار از گنهكار بگذرد، تو نيكوكارى و من گناهكار، به حق محمد و آل محمد(صلى الله عليه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدىهايى كه مىدانى از من سر زده بگذر.»

(مسأله 975) مستحب است هنگام گفتن تكبير اوّل نماز و تكبيرهاى بين نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.

(مسأله 976) اگر شك كند كه تكبيرةالاحرام را گفته يا نه، چنانچه بعد از آن مشغول خواندن چيزى شده باشد، به شك خود اعتنا نكند و اگر چيزى نخوانده باشد، بايد تكبير را بگويد.

(مسأله 977) اگر بعد از گفتن تكبيرةالاحرام شك كند كه آن را صحيح گفته يا نه، به شك خود اعتنا نكند.