توضیح المسائل نسخه متنی

1 - شك در چيزى كه محل آن گذشته است

(مسأله 1190) اگر بين نماز شك كند كه يكى از اعمال واجب آن را انجام داده يا نه، مثلاً شك كند كه حمد خوانده يا نه، چنانچه مشغول عملى كه بايد بعد از آن انجام دهد نشده باشد، بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد، و اگر مشغول عملى كه بايد بعد از آن انجام دهد شده باشد، نبايد به شك خود اعتنا كند.

(مسأله 1191) اگر در بين خواندن آيهاى شك كند كه آيه پيش را خوانده يا نه، يا وقتى آخر آيه را مىخواند، شك كند كه اوّل آن را خوانده يا نه، نبايد به شك خود اعتنا كند.

(مسأله 1192) اگر بعد از ركوع يا سجود شك كند كه اعمال واجب آن، مانند ذكر و آرام بودن بدن را انجام داده يا نه، نبايد به شك خود اعتنا كند.

(مسأله 1193) اگر در حالى كه به سجده مىرود شك كند كه ركوع كرده يا نه، در صورتى كه به سجده نرسيده باشد، به شك خود اعتنا كند. ولى احتياط آن است كه برگردد و قيام و ركوع را به جا آورد و احتياطاً نماز را اعاده كند. و اگر در حالى كه به سجده مىرود شك كند كه بعد از ركوع ايستاده يا نه، بايد برگردد و بايستد و بعد به سجده برود.

(مسأله 1194) اگر در حال برخاستن شك كند كه تشهّد يا سجده را بجا آورده يا نه، بايد برگردد و آن را بجا آورد.

(مسأله 1195) اگر كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مىخواند هنگامى كه حمد يا تسبيحات را مىخواند، شك كند كه سجده يا تشهّد را بجا آورده يا نه، نبايد به شك خود اعتنا كند; و اگر پيش از آن كه مشغول حمد يا تسبيحات شود، شك كند كه سجده يا تشهّد را بجا آورده يا نه، بايد آن را بجا آورد.

(مسأله 1196) اگر شك كند كه يكى از ركنهاى نماز را بجا آورده يا نه، چنانچه مشغول عملى كه بعد از آن است نشده باشد، بايد آن را بجا آورد; مثلاً اگر پيش از خواندن تشهّد شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه، بايد آنها را بجا آورد، و چنانچه بعد به خاطر آورد كه آن ركن را بجا آورده بوده، چون ركن زياد شده نماز او باطل است.

(مسأله 1197) اگر شك كند عملى را كه ركن نيست بجا آورده يا نه، چنانچه مشغول

عملى كه بعد از آن است نشده باشد، بايد آن را بجا آورد; مثلاً اگر پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه، بايد حمد را بخواند; و اگر بعد از انجام آن به خاطر آورد كه آن را بجا آورده بوده، چون ركن زياد نشده، نماز صحيح است.

(مسأله 1198) اگر شك كند كه ركنى را بجا آورده يا نه، مثل اين كه مشغول تشهّد باشد و شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه، نبايد به شك خود اعتنا كند; و اگر به خاطر آورد كه آن ركن را بجا نياورده، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده باشد، بايد آن را بجا آورد; و اگر مشغول ركن بعد شده باشد، نماز او باطل است، مثلاً اگر پيش از ركوع ركعت بعد به خاطر آورد كه دو سجده را بجا نياورده، بايد آنها را بجا آورد و اگر در ركوع يا بعد از آن به خاطر آورد، نمازش باطل است.

(مسأله 1199) اگر شك كند عملى را كه ركن نيست بجا آورده يا نه، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است شده باشد، نبايد به شك خود اعتنا كند; مثلاً اگر هنگامى كه مشغول خواندن سوره است شك كند كه حمد را خوانده يا نه، نبايد به شك خود اعتنا كند; و اگر بعد به خاطر آورد كه آن را بجا نياورده، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشدهباشد، بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده باشد، نماز او صحيح است; بنابراين اگر مثلاً در قنوت به خاطر آورد كه حمد را نخوانده، بايد بخواند و اگر در ركوع به خاطر آورد، نماز او صحيح است.

(مسأله 1200) اگر شك كند كه سلام نماز را گفته يا نه يا شك كند آن را درست گفته يا نه، چنانچه مشغول تعقيب نماز يا مشغول نماز ديگر شده باشد يا به واسطه انجام عملى كه نماز را به هم مىزند، از حال نمازگزار خارج شده باشد، نبايد به شك خود اعتنا كند; و اگر پيش از آنها شك كند، بايد سلام را بگويد; امّا اگر در صحيح گفتن سلام شك كند، در هر صورت بايد به شك خود اعتنا ننمايد، چه مشغول كار ديگرى شده باشد و چه نشده باشد.

2 - شك بعد از سلام

(مسأله 1201) اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نماز او صحيح بوده يا نه، مثلاً شك كند ركوع كرده يا نه يا بعد از سلام نماز چهار ركعتى، شك كند كه چهار ركعت خوانده يا

پنج ركعت، نبايد به شك خود اعتنا كند; ولى اگر هر دو طرف شك او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت، نماز او باطل است.