لطفا منتظر باشید ...
روش حكمت متعاليه
حـكـمـت مـتـعـاليـه روش نـويـن سـيـر و سـلوك عـقـلانـى و فـلسـفـى در مـسـائل فـلسـفـه اولىاسـت . ايـن روش در اصـول و مبانى و كيفيت تحقيق در فلسفه اولى و حكمت الهى تغييراتى بنيادين پديد
آورده و آن را وارد مرحله اى نوين كرده است .مـبـدع و مـؤ سـّس ايـن روش ، مـحـمّد بن ابراهيم قوامى شيرازى ، ملقب به صدرالدين شيرازى و
صـدرالمـتاءلّهين و مشهور به ملاّ صدرا است . وى روش ها و مشرب هاى فلسفى پيشين را فلسفه (عام ) و
(متعارف ) و روش ويژه خود را (متعاليه ) ناميده است .البـتـه پـيشتر، نخستين بار ابن سينا در اواخر اشارات (96) اين اصطلاح را به كار بـرده و روش خـود را
(مـتـعـاليـه ) ناميده است ، ولى تنها مكتب ويژه ملاّ صدرا به اين نام مشهور گشته است .فلسفه صدرايى و حكمت متعاليه ، روشى در عرض روش هاى ديگر نيست ، بلكه گونه اى جهش در مـبانى و كيفيت
تحقيق در فلسفه اولى است . حكمت متعاليه را از جهتى مى توان به چهار راهى تـشـبـيـه كرد كه روش ها و
جريان هاى فكرى چهارگانه اسلامى در آن با هم تلاقى مى كنند و تـركـيـب مـى شـوند. ولى هر چند روش هاى
گوناگون فكرى در پديد آمدن مشرب صدرايى مؤ ثر بوده اند، اين مشرب خود نظام فكرى مستقلى است .در مـكـتـب صـدرايـى ، بـسـيـارى از مـسـائل مـورد اخـتـلاف حـكـمـت مـشـّاء و اشـراق و عرفان و
كلام حـل شـده اسـت . ايـن مـكـتـب ، از لحـاظ روش بـه مـكـتـب اشـراقـى شـبـيـه اسـت ، ولى از نـظـر
اصول و مبانى و شيوه استنتاج مسائل فلسفى از يكديگر با آن متفاوت است .برخى فلسفه صدرايى را فلسفه اى التقاطى يا تنها گونه اى تلفيق مى دانند، ولى محققان و بـيـشـتـر
فـيـلسـوفـان مـسـلمـان آن را يـك نـظـام خـاص فـلسـفـى مـى شـمـارنـد كـه اصـول و اركـانـش
مـبـتـكرانه و مبدعانه است و ملاّ صدرا با نبوغ فكرى و الهام از وحى الهى و روش هاى فكرى و سير و سلوك
عرفانى ، آن ها را ابداع كرده است .از كـارهـاى ابـتـكـارى ملاّ صدرا، ترتيب و تنظيم مباحث فلسفى و انطباق آن بر سلوك باطنى و
عـرفـانـى اسـت . كتاب مشهور او به نام الاسفار الاربعة بر همين اساس تدوين و تنظيم يافته است . سير و
سلوك چهارگانه فكرى و فلسفى ، از نظر او عبارتند از:1 ـ مسائلى كه پايه و مقدّمه مبحث توحيدند؛ مانند امور عامّه در فلسفه كه آن را (سير من الخلق إ لى
الحق ) خوانده است .2 ـ مباحث توحيد، خداشناسى و صفات الهى كه آن را (سير بالحق فى الحق ) خوانده است .3 ـ مـبـاحـث افـعـال بـارى تـعـالى و عوالم كلّى وجود كه آن را (سير من الحق الى الخلق بالحق ) ناميده
است .4 ـ مباحث نفس و معاد كه آن را (سير فى الخلق بالحق ) خوانده است .
