ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 117

شرطى در كلام خود بياورند، گفتند: اى كاش ما هم مى‏داشتيم آنچه را كه قارون دارد، چون او حظى عظيم، و سعادتى بزرگ دارد.

" وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ..."

كلمه" ويل" به معناى هلاكت است، كه در موارد نفرين به هلاكت و نيز انزجار از هر چه خوش آيند نيست استعمال مى‏شود، و در آيه مورد بحث انزجار از آرزويى است كه دنياطلبان آن را آرزو كردند.

گويندگان اين حرف مؤمنين بنى اسرائيل بوده‏اند، كه به خدا علم داشتند، و خطابشان در اين سخن بر همان نادانهايى است كه آرزو كردند اى كاش آنچه قارون دارد آنان نيز مى‏داشتند، و آن را سعادتى عظيم آنهم بدون قيد و شرط پنداشتند، و مقصودشان از اين سخن اين بوده كه ثواب خدا كه مخصوص اشخاصى است كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند، بهتر است از آنچه قارون دارد، پس اگر ايمان دارند و صالح هستند آرزوى آن ثوابها كنند، نه آنچه كه قارون دارد.

" وَ لا يُلَقَّاها إِلَّا الصَّابِرُونَ"- كلمه" يلقاها" مضارع مجهول از مصدر" تلقيه" است، كه به معناى فهماندن است، هم چنان كه تلقى به معناى فهميدن و گرفتن است، و ضمير" ها"- به طورى كه گفته‏اند «1»- به" كلمه" برمى‏گردد، كه از سياق آيه استفاده مى‏شود، هر چند كه لفظ كلمه قبلا در آيه نيامده و معناى آيه اين است: اين كلمه را- كه گفتيم: ثواب خدا براى آنان كه ايمان آورده و عمل صالح كنند بهتر است- نمى‏فهمند مگر كسانى كه صابر باشند.

و بعضى «2» ديگر از مفسرين گفته‏اند: ضمير مذكور به سيره يا طريقه برمى‏گردد،- كه آن نيز از مفهوم آيه استفاده مى‏شود-، و معنايش اين است كه: طريقه يا سيره ايمان و عمل صالح را كسى نمى‏فهمد، و يا موفق به عمل به آن نمى‏گردد، مگر صابران.

و صابران كسانى هستند كه در هنگام شدائد و نيز در برابر اطاعتها و هم چنين ترك گناهان خويشتن‏دار باشند، و وجه اينكه تنها اين دسته مى‏توانند به ثواب خدا برسند و اين كلمه، يا سيره و يا طريقه را بفهمند، اين است كه: تصديق به بهتر بودن ثواب آخرت از حظ دنيوى- كه قهرا مستلزم داشتن ايمان و عمل صالح است كه آن دو نيز ملازم با ترك بسيارى از هواها و محروميت از بسيارى از مشتهيات هستند- محقق نمى‏شود، مگر براى كسانى كه‏

(1 و 2) روح المعانى، ج 20، ص 122.