(چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16
صفحه‌ى 228
هر چه باشد بالآخره به درگاه او منتهى مىشود، براى اينكه راه را براى اين راه مىگويند كه به سوى صاحب راه منتهى مىشود، و آن صاحب راه منظور اصلى از راه است. (مثلا وقتى مىگويند اين راه سعادت است، معنايش اين است كه: اين راه به سوى سعادت منتهى مىشود)، پس راههاى خدا عبارت است از طريقههايى كه آدمى را به او نزديك و به سوى او هدايت مىكند، و وقتى خود جهاد در راه خدا هدايت باشد، قهرا هدايت به سوى سبل، هدايت روى هدايت خواهد بود، و آن وقت آيه شريفه با آيه" وَ الَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً" «1» منطبق مىشود.
از آنچه گذشت روشن گرديد كه ديگر هيچ احتياج به تقدير گرفتن" شان" نيست، كه بگوييم كلمه" فنيا" فى" شاننا" بوده، و كلمه" شان" حذف شده.
" وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ"- بعضى «2» گفتهاند:" معناى معيت، و به عبارتى ديگر بودن خدا با محسنين اين است كه: خدا يارىشان كند، و اينكه مساله جهاد، كه محتاج به نصرت است جلوتر آمده، خود قرينه است بر اينكه كلمه" مع" به همين معناى نصرتى است كه ما گفتيم". و اين وجه، وجه بدى نيست.
از اين بهتر نظريه آن مفسر «3» ديگر است كه: كلمه" مع" را به معيت رحمت و عنايت تفسير كرده، چون شامل نصرت و يارى او و ساير اقسام عنايات خداى سبحان با بندگان محسن او خواهد بود، چون او كمال عنايت را به ايشان دارد، و رحمتش شامل حال ايشان است، و اين معيت اخص از معيت وجودى است كه در جمله" وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ" «4» آمده، براى اينكه خدا از نظر وجود با تمامى موجودات و انسانها هست، چه نيكان و چه بدان، ولى با محسنين بودنش معيت مخصوصى است كه گفتيم بنا بر تفسير اول معيت نصرت و معونت، و بنا بر تفسير دوم معيت رحمت و عنايت است.
در سابق هم گفتيم كه اين آيه كه سوره با آن ختم مىشود، به آيات اول سوره انعطاف دارد، و همان حقيقت را تكرار مىكند.
بحث روايتى (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته)
در الدر المنثور است كه ابن ابى الدنيا، و بيهقى، در شعب الايمان، از ابى جعفر
لطفا منتظر باشید ...
