بيان ترجيح پيروى هدايت بر ترك آن و تمتع از حيات دنيا، با مقايسه حال پيروان هدايت با حال بهره‏مندى و تنعمان پيرو هواى نفس‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 89

" وَ ما أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَمَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا ..."

كلمه" ايتاء" به معناى" اعطاء" است و كلمه" من شى‏ء" بيان كلمه" ما" است، كه به منظور عموميت دادن به" ما" آمده، و معنايش چنين مى‏شود" تمامى آنچه كه از متاع حيات دنيا داده شده‏ايد"، كلمه" متاع" به معناى هر چيزى است كه از آن بهره‏بردارى شود، و كلمه" زينة" به معناى هر چيزى است كه به چيزى منضم شود، و آن را جمال و حسنى ببخشد، و كلمه" حياة الدنيا" به معناى زندگى زودگذر و پايان پذيرى است كه از زندگى آخرت به ما نزديك‏تر است، و در مقابل آن زندگى آخرت است، كه جاودانى و ابدى است، و مراد از" ما عِنْدَ اللَّهِ" نيز همان زندگى با سعادت آخرت است كه در جوار خدا است و به همين جهت خير و باقى‏تر شمرده شده.

و معناى آيه اين است كه: تمامى نعمتهاى دنيوى كه خدا در اختيارتان قرار داده متاع زينتى است كه زندگى دنيوى را زينت داده، زندگى دنيوى كه از آن زندگى ديگر به شما نزديك‏تر و فانى و زودگذر است و آنچه از ثوابها كه ذخيره خانه آخرت است، و ثمره پيروى هدايت و ايمان به آيات خدا است بهتر و باقى‏تر است، پس جا دارد كه آن زندگى را و آن ثوابها را بر زندگى دنيا و متاع و زينت آن مقدم بداريد، اگر عقل داشته باشيد.

و اين جواب سومى است از اينكه گفتند:" إِنْ نَتَّبِعِ الْهُدى‏ مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنا"، و حاصل آن اين است: اگر پذيرفتيم كه اگر پيروى هدايت كنيد عرب شما را از سرزمينتان بربايند، و ليكن آنچه شما در اين فرض از دست مى‏دهيد متاع زندگى دنياى فانى است، پس چرا بايد آن را بر سعادت آخرت و بر ثواب در نزد خدا كه در عوض پيروى هدايت است، ترجيح دهيد با اينكه آنچه نزد خدا است بهتر و پايدارتر است؟

بيان ترجيح پيروى هدايت بر ترك آن و تمتع از حيات دنيا، با مقايسه حال پيروان هدايت با حال بهره‏مندى و تنعمان پيرو هواى نفس‏

" أَ فَمَنْ وَعَدْناهُ وَعْداً حَسَناً فَهُوَ لاقِيهِ، كَمَنْ مَتَّعْناهُ مَتاعَ الْحَياةِ الدُّنْيا ثُمَّ هُوَ يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنَ الْمُحْضَرِينَ ..."

اين آيه تا آخر هفت آيه بعد توضيح مضمون آيه قبل است، و همان معنا را يعنى ترجيح پيروى هدى بر ترك آن، و بر پيروى هواى نفس در بهره‏گيرى از متاع حيات دنيا را با بيانى ديگر روشن مى‏كند، و در اين بيان حال پيروان هدايت را با حال پيروان هوى مقايسه مى‏نمايد، كه دسته اول به وعده‏هاى نيكى، كه خدا به آنان داده، مى‏رسند، و دسته دوم در روز قيامت احضار مى‏شوند و خدايان دروغى آنان از آنان بيزارى جسته، و دعايشان را مستجاب نمى‏كنند، و از اينكه دعوت رسولان را اجابت نكردند، بازخواست مى‏شوند.

پس اينكه فرمود:" أَ فَمَنْ وَعَدْناهُ وَعْداً حَسَناً فَهُوَ لاقِيهِ"، استفهامى است انكارى، و