مراد از" ربا" و" زكات" در آيه:" وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ رِباً لِيَرْبُوَا ..."
" وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ رِباً لِيَرْبُوَا فِي أَمْوالِ النَّاسِ فَلا يَرْبُوا عِنْدَ اللَّهِ وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ زَكاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ" كلمه" ربا"، به معناى نمو مال، و زياد شدن آن است، و جمله" ليربوا ..." اشاره به علت اين نامگذارى مىكند، كه چرا ربا را ربا خواندند بنا بر اين مراد اين است كه: مالى كه شما به مردم دادهايد تا اموالشان زياد شود، نه براى اينكه خدا راضى شود- اين قيد را از ذكر اراده وجه خدا در عبارت مقابل آن مىفهميم- آن مال نزد خدا زياد نمىشود، و نمو نمىكند، و ثوابى از آن عايدتان نمىشود، براى اينكه قصد قربت نداشتهايد." وَ ما آتَيْتُمْ مِنْ زَكاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ"- مراد از" زكات" مطلق صدقه است، و معنايش اين است كه: آن مالى كه براى رضاى خدا داديد، و اسراف هم نكرديد، چند برابرش عايدتان مىشود، كلمه" مضعف" به معناى دارنده چند برابر است، و معناى كلام اين مىشود كه: چنين كسانى آنهايند كه" يضاعف لهم" مالشان و يا ثوابشان چند برابر مىشود.پس مراد از" ربا" و" زكات" به قرينه مقابله و شواهدى كه همراه اين دو كلمه است، رباى حلال است، و آن اين است كه چيزى را به كسى عطا كنى و قصد قربت نداشته باشى، و مراد از صدقه آن مالى است كه براى رضاى خدا بدهى همه اينها در صورتى است كه آيه شريفه در مكه نازل شده باشد، و اما اگر در مدينه نازل شده باشد، مراد از ربا همان رباى حرام، و مراد از زكات همان زكات واجب است.و اين آيات و آيات قبلش به مدنى شبيهترند، تا به مكى، و اينكه: بعضى «1» ادعاى روايت يا اجماع منقول در اين باب كردهاند، اعتبارى به گفتهشان نيست(1) روح المعانى، ج 21، ص 44.