وجوه مختلف در معناى جمله:" وَ اضْمُمْ إِلَيْكَ جَناحَكَ مِنَ الرَّهْبِ ..." در خطاب خداوند به موسى (عليه السلام) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 46

و در باره نبوت فرموده:" وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي" و در باره معاد فرموده:" إِنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ ..." «1».

" وَ أَنْ أَلْقِ عَصاكَ فَلَمَّا رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌّ وَلَّى مُدْبِراً وَ لَمْ يُعَقِّبْ".

تفسير اين جمله در سوره نمل گذشت.

" يا مُوسى‏ أَقْبِلْ وَ لا تَخَفْ إِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ" در اين آيه، جمله" قيل له- بدو گفته شد" حذف شده، و تقدير آيه چنين است:" و قيل له يا موسى اقبل و لا تخف انك من الآمنين- و بدو گفته شد اى موسى پيش برو و مترس كه تو از ايمنانى" و در اين خطاب به او امنيت مى‏دهد، و با اين جمله معناى آيه شريفه" يا مُوسى‏ لا تَخَفْ إِنِّي لا يَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ" «2» روشن مى‏شود، كه معنايش اين است كه:

موسى تو فرستاده و مرسلى، و رسولان نزد من ايمنند، نه اينكه مفاد آن عتاب و توبيخ باشد.

" اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ" مراد از" سلوك دست در گريبان" فرو بردن دست در آن است، و مراد از" سوء"- به طورى كه گفته شده- مرض پيسى است.

و ظاهرا در اينكه بيرون آوردن دست از گريبان را مقيد كرد به قيد" مِنْ غَيْرِ سُوءٍ- بدون پيسى" تعريض باشد به تورات كه در سفر خروج، اصحاح چهارم، آيه ششم، مى‏گويد:

" سپس رب بدو اين را هم گفت، كه دست خود به گريبانت فرو كن، موسى دست خود را در گريبان كرد و سپس بيرون آورد، ديد كه ناگهان دستش مانند برف از برص سفيد شده".

وجوه مختلف در معناى جمله:" وَ اضْمُمْ إِلَيْكَ جَناحَكَ مِنَ الرَّهْبِ ..." در خطاب خداوند به موسى (عليه السلام)

" وَ اضْمُمْ إِلَيْكَ جَناحَكَ مِنَ الرَّهْبِ ..."

كلمه" رهب"- به فتحه راء و سكون هاء- و همچنين" رهب"- به دو فتحه- و نيز" رهب"- به ضمه راء و سكون هاء- همه به معناى ترس است. و كلمه" جناح"- به قول بعضى «3»- به معناى دست، و- به قول بعضى ديگر- به معناى بازو است.

بعضى «4» از مفسرين گفته‏اند:" مراد از اينكه فرمود:" جناحت را از ترس به خودت ضم كن" اين است كه: هر وقت، در هنگام مشاهده اژدها شدن عصا، دچار ترس شدى، دست خود را بر سينه خود بچسبان".

بعضى «5» ديگر گفته‏اند:" معنايش اين است كه: دستهاى خود را جمع كن، چون موسى (ع) وقتى ديد كه عصا اژدها شد، دستهاى خود را از ترس به طرف جلو باز

(1) سوره طه، آيه 16- 14.

(2) سوره نمل، آيه 10.

(3 و 4 و 5) مجمع البيان، ج 7، ص 252 و روح المعانى، ج 20، ص 75.