رواياتى در باره انفاق و صدقه دادن‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 590

كنند، و بگيرند،- ايمانى كه فايده نجات داشته باشد- براى اينكه در مكانى دور از دنيا گرفتار شده‏اند، و حال آنكه آنها در دنيا بدان كفر ورزيدند، و آخرت را با ظنون و اوهام و از مكانى بسيار دور انكار مى‏كردند.

" وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ" از ظاهر سياق چنين به نظر مى‏رسد، كه مراد از" ما يَشْتَهُونَ" لذائذ مادى دنيوى باشد، كه مرگ بين ايشان و آن لذائذ فاصله مى‏شود. و مراد از اشياع آن، اشباهشان از امتهاى گذشته است، و يا كسانى است كه مذهب همينها را داشته باشند. و جمله" إِنَّهُمْ كانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ" تعليل و بيان علت جمله" كَما فُعِلَ ..." است.

و معناى آيه چنين است كه: بين مشركين كه به عذاب خدا گرفتار شدند، و بين لذائذى كه در دنيا داشتند، حيلوله، و جدايى افتاد، همان طور كه با مردمى شبيه ايشان از مشركين امتهاى گذشته همين معامله شد، به خاطر اينكه از امر حق و يا امر آخرت در شك بودند و سخنانى بدون دليل در باره‏اش مى‏گفتند. و بدان و آگاه باش كه آنچه در معنا و تفسير اين چهار آيه گذشت ظاهر آيات مزبور بود و روايات بسيار از طرق شيعه و سنى رسيده، كه:

آيات مورد بحث ناظر است به فرو رفتن لشكر سفيانى در بيابان" بيداء" كه يكى از علامتهاى ظهور مهدى (ع) و متصل به آن است، و بنا بر اينكه آيات در اين باره نازل شده باشد، آن گاه معنايى كه ما ذكر كرديم از باب جرى، و حمل كلى بر مصداق مى‏شود.

بحث روايتى

رواياتى در باره انفاق و صدقه دادن‏

در تفسير قمى در ذيل آيه" وَ أَسَرُّوا النَّدامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ" از معصوم (ع) رسيده كه فرمود: وقتى ولى خدا را مى‏بينند كه در چه ناز و نعمت است، و خود در آتش دوزخند، ندامت خود را پنهان مى‏دارند، شخصى پرسيد: يا بن رسول اللَّه اين پوشاندن ندامت چه فايده‏اى به حال آنان دارد، به اينكه در عذابند؟ فرمود: از شماتت دشمنان كراهت دارند «1».

مؤلف: اين روايت را از امام صادق (ع) نيز نقل كرده.

باز در همان كتاب است كه مردى نزد امام صادق (ع) سخن از توانگران‏

(1) تفسير قمى، ج 2، ص 203.