ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 130

قرآن را بر تو واجب كرده، قبلا هم كه تورات را به قرآن تشبيه كرده بود، و نجات دادن بنى اسرائيل را هم قبل از فرستادن تورات آورده بود، تا مقدمه براى نزول تورات باشد، و بنى اسرائيل با اخذ به آن و عمل به آن امامان و وارثان باشند.

پس در نتيجه معناى آيه اين مى‏شود: آن كسى كه قرآن را بر تو واجب كرد تا بر مردم بخوانى و ابلاغ كنى و دستوراتش را به كار بندى به زودى تو را به آن محلى برمى‏گرداند كه اين برگشتنت عود باشد و آنجا معادت شود هم چنان كه تورات را بر موسى نازل كرد و با نزول آن قدر و منزلت خودش و قومش را بالا برد.

و معلوم است كه رسول خدا (ص) قبلا در مكه بود، مكه‏اى كه در آن همه گونه شدائد و فتنه‏ها را ديد، آن گاه مهاجرت كرد و سپس بدانجا برگشت، در حالى كه فتح و فيروزى داشت و در حالى كه پايه‏هاى دينش محكم، و اركان ملتش مستحكم شده بود، بت‏هاى مكه را بشكست، و بنيان شرك را ويران ساخت، و مؤمنين وارث آن سرزمين شدند، در حالى كه از آنجا با ذلت و خوارى بيرون گشته بودند.

و اگر كلمه" معاد" را نكره آورد، براى اين است كه به عظمت اين عود اشاره كند، و بفهماند كه اين برگشتن قابل قياس به بودن قبلى‏اش در مكه نيست و تاريخ هم اين معنا را تصديق مى‏كند.

" قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدى‏ وَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ"- اين جمله مؤيد معنايى است كه ما براى" معاد" كرديم، چون نظير جمله‏اى است كه موسى (ع) وقتى كه مردم تكذيبش كرده، و آيات بيناتش را به سحر نسبت دادند- گفت:" رَبِّي أَعْلَمُ بِمَنْ جاءَ بِالْهُدى‏ مِنْ عِنْدِهِ وَ مَنْ تَكُونُ لَهُ عاقِبَةُ الدَّارِ".

در اين آيه رسول گرامى خود را دستور مى‏دهد به فرعونهاى زمان خود، يعنى بزرگان مشركين، كه تكذيبش كردند، و به سحر نسبتش دادند، همان را بگويد، كه موسى (ع) به آل فرعون گفت، چون كه تكذيبش كردند، و به سحر نسبتش دادند.

زيرا مشابهت تامى هست ميان بعثت آن جناب و موسى (ع)، و همچنين سير دعوتشان، هم چنان كه از داستان وارده در اين سوره ظاهر مى‏شود، و هم چنان كه با تامل در آيه" إِنَّا أَرْسَلْنا إِلَيْكُمْ رَسُولًا شاهِداً عَلَيْكُمْ كَما أَرْسَلْنا إِلى‏ فِرْعَوْنَ رَسُولًا" «1» كاملا ظاهر مى‏شود.

(1) به سوى شما رسولى فرستاديم تا شاهد بر شما باشد، هم چنان كه به سوى فرعون نيز رسولى فرستاديم. سوره مزمل، آيه 15.