ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 217

يك ناحيه آن غير ممكن شد، در ساير نواحى آن براى عبادت من جا هست، پس حال كه چنين است، مرا به تنهايى بپرستيد، و غير مرا نپرستيد، پس اگر ممكنتان نشد كه مرا در قطعه‏اى از آن بپرستيد، به ساير نواحى آن سفر كنيد، و در آن جا مرا به تنهايى بپرستيد.

" كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ" اين آيه شريفه امر سابق را كه مى‏فرمود:" فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ" تاكيد مى‏كند، و در عين حال زمينه را براى آيه بعد كه مى‏فرمايد:" الَّذِينَ صَبَرُوا ..."، آماده مى‏سازد.

و جمله" كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ"، از باب استعاره به كنايه است (گويا مرگ را تشبيه كرده به چيزى كه چشيدنى باشد آن گاه حكم كرده به اينكه اين چشيدنى را همه خواهند چشيد و خلاصه مرگ عمومى است) و مراد اين است كه هر كس به زودى و به طور قطع خواهد مرد، و اگر دنباله آن فرمود:" ثُمَّ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ- سپس به سوى ما برمى‏گرديد"، اين التفات از" متكلم وحده" به" متكلم مع الغير" به خاطر اين است كه عظمت رجوع به خدا را برساند.

و حاصل معناى آيه اين مى‏شود كه: زندگى دنيا جز ايامى ناچيز نيست، و مرگ دنبال سر است، و دنبال آن رجوع به سوى ما براى حساب، پس زينت و جلوه زندگى دنيا كه يك زينت فانى است شما را از آمادگى براى لقاى خدا باز ندارد، و آن آمادگى اين است كه به خدا ايمان بياوريد، و عمل صالح كنيد، كه سعادت ابدى دارد و محروميت از او شقاوت و هلاكت دائمى دارد.

" وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً ..."

اين آيه اجر ايمان و عمل صالح را بيان مى‏كند، البته اجر بعد از مرگ و بازگشت به خدا، و با اين بيان بندگان خدا و مؤمنين را تشويق به صبر در راه او، و توكل بر او مى‏كند، و جمل" لنبوئنهم" از مصدر" نبوئة" است، كه به معناى جاى دادن، و منزل دادن كسى است براى هميشه، و كلمه" غرف" جمع" غرفه" است، كه به معناى خانه بسيار زيبايى است كه در بلندى قرار داشته باشد.

خداى تعالى در اين آيه نخست پاداش آنهايى را كه ايمان آورده، و عمل صالح كرده‏اند، بيان مى‏كند، و سپس آنان را عامل مى‏خواند، و مى‏فرمايد:" وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ- چه خوب است پاداش عاملان"، آن گاه همين عاملان را تفسير مى‏كند به" الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ- كسانى كه صبر مى‏كنند، و بر پروردگار خود توكل مى‏نمايند" و با اين بيان صبر و توكل را دو تا از خصايص مؤمنين دانسته، و با اين اشاره‏ها فهمانده است كه مؤمن‏