ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 341

گرفته، كه هر يك به مدتى معين روان است، و خدا از اعمالى كه مى‏كنيد آگاه است (29).

چنين است، چون خدا حق است، و آنچه سواى او مى‏خوانند باطل است، و خدا والاى بزرگ است (30).

مگر نمى‏بينى كه به نعمت خدا كشتى به دريا روان است، تا آيه‏هاى خويش به شما بنماياند؟ كه در اين براى همه صبرپيشگان سپاسگزار عبرتهاست (31).

و چون موجى بمانند كوه‏ها، آنان را فرا گيرد، خدا را بخوانند، و دين را خاص او كنند، و چون به خشكيشان برد، تنها بعضى‏شان معتدلند، و آيه‏هاى ما را جز عهدشكنان كفران پيشه انكار نمى‏كنند (32).

اى مردم! از پروردگارتان بترسيد، و از روزى كه پدر براى فرزندش كارى نسازد، و فرزند به هيچ وجه كار ساز پدر خود نشود، بيمناك باشيد، كه وعده خدا حق است، زندگى اين دنيا فريبتان ندهد، و شيطان فريبنده، در كار خدا به فريبتان نكشد (33).

بدرستى علم رستاخيز پيش خدا است، كه باران فرود آورد، و آنچه را در رحمها است بداند، كسى نمى‏داند كه فردا چه مى‏كند و كسى نمى‏داند كه در كدام سرزمين مى‏ميرد، اما خدا دانا و آگاه است (34).

بيان آيات‏

در اين آيات به ما قبل داستان لقمان برگشته، كه آيات وحدانيت خدا و نداشتن شريك، و ادله آن را ذكر نمود، و بدين جا منتهى شد، كه فرمود:" هذا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِي ما ذا خَلَقَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ بَلِ الظَّالِمُونَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ".

" أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً" از اين جا به ما قبل داستان لقمان رجوع شده، و همين خود دليل است بر اينكه خطاب (آيا نمى‏بينيد) به مشركين است، هر چند كه ذيل آيه اشعار دارد بر عموميت خطاب.

و بنا بر اين صدر آيه تتمه كلام رسول خدا (ص)، و متصل است به جمله" هذا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِي ما ذا خَلَقَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ" و ديگر التفاتى در جمله" أَ لَمْ تَرَوْا" نيست.

و بنا بر تقديرى كه آيه مورد بحث جزو كلام خداى تعالى باشد، آن وقت در جمله" أَ لَمْ تَرَوْا" التفاتى از سياق غيبت در جمله" بَلِ الظَّالِمُونَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ"، به سياق خطاب، به كار رفته است، و التفات در مثل اين گونه موارد از باب شدت يافتن و جد گوينده، و