ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 505

سابق بر آن سازگارتر است، رواياتى هم كه از ائمه اهل بيت (ع) رسيده، همين معنا را تاييد مى‏كند، و به زودى آن روايات از نظر خواننده خواهد گذشت.

" لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ ..."

ظاهر آيه به فرضى كه مستقل از ما قبل باشد، و اتصال بدان نداشته باشد، اين است كه زنان را بر آن جناب حرام مى‏كند، مگر آن زنى كه آن جناب مختارش كند، و آن زن خدا را اختيار كند، اين كه فرمود: جايز نيست زنان را عوض كنى، خود مؤيد اين احتمال است.

و ليكن اگر فرض شود كه متصل به ما قبل است كه مى‏فرمايد:" إِنَّا أَحْلَلْنا لَكَ ..."،

در اين صورت مفادش تحريم ماسواى شش طايفه‏اى است كه قبلا شمرد.

و در بعضى روايات از ائمه اهل بيت (ع) آمده كه مراد از آيه شريفه تحريم آن زنانى است كه در آيه" حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ بَناتُكُمْ" «1» نام برده شده‏اند.

پس معناى كلمه بعد در جمله" لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ" بعد از زنانى است كه خدا و رسول را برگزيدند، كه همان نه زن نامبرده‏اند، و يا بعد از آنان كه در آيه" إِنَّا أَحْلَلْنا لَكَ" برايت شمرديم مى‏باشد، و يا بعد از زنان حلالى كه برايت معين كرديم، كه بنا به احتمال سوم مقصود زنان محرم خواهد بود.

" وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ"- يعنى و ديگر نمى‏توانى بعضى از همسرانت را طلاق گفته و به جاى آنان همسرانى ديگر بگيرى" إِلَّا ما مَلَكَتْ يَمِينُكَ" يعنى مگر كنيزكان، و اين استثناء از صدر آيه است، كه مى‏فرمود:" لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ".

" وَ كانَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ رَقِيباً" معناى اين جمله روشن است، و منظور از آن تحذير، و زنهار دادن مردم است از مخالفت.

" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِيِّ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ ... مِنَ الْحَقِّ" كلمه" الا" استثناء از نهى است، و جمله" الى طعام" متعلق است به اذن، و جمله" غَيْرَ ناظِرِينَ إِناهُ" معنايش اين است كه منتظر ورود ظرف طعام نباشيد، و خلاصه زياد مزاحم او نشويد، كه به انتظار رسيدن طعام زودتر از موعد حاضر شويد، و در نتيجه وقت بيشترى از او تلف كنيد. جمله" وَ لكِنْ إِذا دُعِيتُمْ فَادْخُلُوا فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا- وقتى دعوت مى‏شويد داخل خانه‏اش بشويد (نه قبل از موعد)، و وقتى غذا خورديد متفرق شويد" اين‏

(1) سوره نساء، آيه 23.