ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 547

يك نوع تفسير است براى جمله" وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ".

" وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ"- معناى اين جمله فى نفسه و از نظر خود جمله روشن است، چون مى‏فرمايد: عمل صالح كنيد، كه من به آنچه مى‏كنيد بينا هستم، ولى از نظر اينكه در سياقى قرار دارد كه مى‏خواهد فضل را بيان كند، و نعمت‏هايى كه به داوود داده بر شمارد، از اين رو معناى امر به شكر را افاده مى‏كند، گويا فرموده" ما به داوود گفتيم:

به شكرانه اين نعمتها، تو و قومت بايد عمل صالح كنيد".

" وَ لِسُلَيْمانَ الرِّيحَ غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْرٌ ..."

يعنى ما براى سليمان باد را در شعاع يك ماه راهى كه انسانها طى مى‏كنند مسخر كرديم، به طورى كه مسير" غدو" يعنى از اول روز تا ظهر آن يك ماه باشد، و مسير" رواح" يعنى از ظهر تا به عصرش نيز يك ماه باشد، و در نتيجه از صبح تا به غروب دو ماه مسافت را طى كند.

" وَ أَسَلْنا لَهُ عَيْنَ الْقِطْرِ"- كلمه" اسلنا" از مصدر اساله است كه باب افعال از سيلان به معناى جريان است، و كلمه" قطر" به معناى مس است. و معناى جمله اين است كه ما معدن مس را مانند آب براى او روان و جارى كرديم.

" وَ مِنَ الْجِنِّ مَنْ يَعْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ"- يعنى و جمعى از طايفه جن- چون بعدا فعل جمع به آنها نسبت داده، مى‏فرمايد:" يَعْمَلُونَ لَهُ"، پس معلوم مى‏شود جمعى از جن بوده‏اند- كه نزد او و به اذن پروردگار او كار مى‏كردند، چون خدا آنها را مسخر وى كرده بود.

" وَ مَنْ يَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنا"- يعنى و هر يك كه از امر ما منحرف مى‏شدند، و اطاعت سليمان نمى‏كردند،" نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ السَّعِيرِ" از عذاب آتش به وى مى‏چشانديم. از ظاهر سياق بر مى‏آيد كه مراد از عذاب سعير عذاب آتش دنيا بوده، نه آخرت، و از ظاهر الفاظ آيه بر مى‏آيد كه: همه طوايف جن مسخر وى نبوده‏اند، بلكه بعضى از جن مسخرش بوده‏اند.

" يَعْمَلُونَ لَهُ ما يَشاءُ مِنْ مَحارِيبَ وَ تَماثِيلَ وَ جِفانٍ كَالْجَوابِ وَ قُدُورٍ راسِياتٍ ..."

كلمه" محاريب" جمع محراب است، كه به معناى نمازگاه و محل عبادت است.

كلمه" تماثيل" جمع تمثال است، كه به معناى مجسمه از هر چيز است و كلمه" جفان" جمع جفنه است، كه به معناى كاسه طعام است، و كلمه" جواب- جوابى"، جمع جابيه است، كه به معناى حوضى است كه آب در آن جمع شود، و كلمه" قدور" جمع قدر است، كه به معناى ديگ طعام است، و" راسيات" به معناى ثابت و پا بر جا است. منظور اين است كه ديگهايى كه جن براى سليمان درست مى‏كرده‏اند، به قدرى بزرگ بوده‏اند كه قابل نقل و