صفحهى 12
قسم سوم- آن چه پس از طعام مستحب است
و آن أدبها آن است كه پيش از سيرى دست از طعام بدارد و انگشتان بليسد، پس به منديل بمالد، پس بشويد، و نان ريزه و طعام بچيند. پيغامبر (صلّى الله عليه وسلّم) گفت: من اكل ما يسقط من المائدة عاش في سعة و عوفى في ولده، اى، هر كه چيزى كه از مايده بيفتد بخورد، زندگانى وى در فراخى بود و فرزندان وى در عافيت.
و آن چه از دندان به خلال بيرون آيد فرو نبرد، مگر آن چه از اصول دندان به زبان فراهم آيد، و اما آن چه به خلال بيرون آورد بيندازد، و پس از خلال مضمضه كند كه در او اثرى است، و كأسه را بليسد. و آمده است كه هر كه كأسه بليسد و آن بخورد، ثواب بنده آزاد كردن يابد. و چيدن نان ريزه مهر حور عين است.
و شكر خداى- عز و جل- به دل گويد بر آن چه وى را طعام داده، و طعام را نعمتى داند از حق تعالى كه گفت: كُلُوا من طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ.
و هر گاه كه حلالى خورد بگويد: الحمد للَّه الذي بنعمته تتمّ الصالحات و تنزل البركات، اللّهمّ أطعمنا طيّبا فاستعملنا صالحا، و اگر شبهت خورد گويد: الحمد للَّه على كلّ حال، اللّهمّ لا تجعله قوّة لنا على معصيتك، و پس از اطعام قُلْ هُوَ الله أَحَدٌ، و لِإِيلافِ قُرَيْشٍ بخواند، و از مايده بر نخيزد تا اول آن را بر ندارند، و اگر طعام ديگرى خورد وى را دعا كند و بگويد: اللّهمّ بارك له فيما رزقته و يسّر له [6] ان يفعل خيرا و قنعه بما أعطيته و اجعلنا و ايّاه من الشّاكرين، و اگر بر قومى افطار كند بگويد: أفطر عندكم الصّائمون و اكل طعامكم الابرار و صلّت عليكم الملائكة، و بسيار آمرزش خواهد و غمناك باشد بر تناول شبهه، تا به آب چشم و اندوه خود گرمى آتش كه متعرض آن شده است فرو مىراند، كه پيغامبر (صلّى الله عليه وسلّم) گفته است: كلّ لحم نبت من حرام فالنّار اولى به.
و كسى كه با گريه خورد، نه چنان كسى باشد كه خندد و خورد، و چون شير خورد بگويد:
اللّهمّ بارك لنا فيما رزقتنا و زدنا منه، و در غير شير بگويد: اللّهمّ بارك لنا فيما رزقتنا و ارزقنا خيرا منه. و به سبب عموم منفعت شير، پيغامبر (صلّى الله عليه وسلّم) دعاى او مخصوص گردانيده است.
مترجم مىگويد كه يكى از منافع وى آن است كه هم طعام است و هم شراب.