اقسام شرك - مبانی اندیشه اسلامی نسخه متنی

اين عشق در دلش شعله مى كشد تا آنجا كه حاضر است به خاطر خدا از جانش بگذرد.

مـقـصـود او از زنـدگـى ، خداست و كار و تلاش و زندگى و مرگ او براى رسيدن به آن مقصود است و بى تابانه آرزوى فوز وصال او را دارد.

((وَالَّذينَ امَنُوا اَشَدُّ حُبّا لِلّهِ))(22)

و آنان كه ايمان آورده اند شديدترين دوستى آنها اختصاص به خدا دارد.

اقسام شرك

در برابر راه اصيل توحيد، بيراهه هاى شرك در انواع مختلف وجود دارد، برخى از انواع شرك ، ((شـرك جـلىّ)) يـعـنـى شـرك آشـكـار، نـاميده مى شود. اين نوع از شرك آن چنان بر انديشه و دل آدمـى ريـشـه مـى دوانـد و نفوذ مى كند كه او را از مسير يكتاپرستى خارج كرده و جزء كفار و مشركان قرار مى دهد. نوع ديگر شرك ، ((شرك خفى )) يعنى شرك پنهان ، است كه انسان را از مـحـور يـكـتاپرستى خارج نمى كند، بلكه موجب مى شود انسان نتواند به قله هاى بلند توحيد بـرسـد. ايـن نـوع از شـرك بـا توحيد كامل ، منافات دارد ولى موجب كفر و خروج از حوزه اسلام نمى شود.

جدال دايمى با شرك

انـديـشه ((خدا)) از ديرباز در ذهن انسان وجود داشته و از آن جهت كه خداجويى در نهاد و فطرت او وجـود دارد، بـشـر هـمـواره بـه خـدا عقيده داشته است ، ولى غالبا اين عقيده در ميان انسانها با انواع گوناگون شرك ، آلوده شده است :

((وَ لَئِنْ سـَاءَلْتـَهـُمْ مـَنْ خـَلَقَ السَّمـواتِ وَالاَْرْضَ وَ سـَخَّرَ الشَّمـْسَ وَالْقـَمـَرَ لَيـَقـُولُنَّ اللّهُ))(23)

اگـر از آنـهـا (مـشـركان ) بپرسى كه آسمانها و زمين را كه آفريده و خورشيد و ماه را چه كسى زير فرمان آورده ، خواهند گفت : خدا.

در بـسـيـارى از مـكتبها و اديان ، اعتقاد به خداى آفريدگار جهان وجود دارد و نيز اين اعتقاد وجود دارد كـه هـيـچ مـوجود ديگرى نيست كه بتواند همتاى اين خداى بزرگ كه ((خداى خدايان )) است ، باشد و او در اين مقام ، يكتاست ، ولى خدايان ديگر هم وجود دارند كه در قلمرو محدودى ((خدايى )) مى كنند، اما مقامى پايينتر از خداى بزرگ دارند.

يـكـى از عـلل بـعـثـت پـيـامـبـران ، مـبارزه با شرك بوده است ، پيامبران انسانها را به توحيد و يكتاپرستى دعوت كرده اند و با شرك و خرافه پرستى مبارزه كرده و پيام آنان اين بوده است كه به جاى پرستش خدايان متعدد و ساختگى ، خداى واحد و يگانه را پرستش كنيد.

شرك در خلق و امر

بـعـضـى بـراى جـهـان از نـظـر آفـريـنـش و گـردش چـرخ هـسـتـى بـه دو اصل و دو مبداء عقيده دارند.

مـى گـويـند آنچه خير و نيكى است از اصل و سرچشمه نور جوشيده و آنچه شر و بدى است ، از اصـل تـاريـكـى و ظـلمـت بـه وجـود آمـده اسـت . ايـن نـوع شـرك از نـظـر اسـلام غـيـر قـابـل گـذشـت اسـت و در بـرابـر تـوحيد در ((خلق و آفرينش )) است ، مانويها و مزدكيها از اين دسته اند.

كـسـانـى هـسـتـنـد كـه خـدا را بـه عـنـوان يـگانه اصل جهان مى شناسند و آفرينش را از يك مبداء واصـل مـى دانـنـد ولى خدايان ديگرى را هم در كارگردانى بخشهايى از هستى مؤ ثر مى بينند. اين نوع از شرك ، شرك آشكار است و زرتشتيها از اين گروه هستند.

شرك در عبادت و پرستش

برخى در مرحله آفرينش و گردش امور هستى تنها خدا را مؤ ثر و همه كاره مى دانند ولى در مقام پـرسـتـش ، اشيايى مانند سنگ ، چوب ، فلز، حيوانات ، ستاره و يا خورشيد را مى پرستند. اين نـوع شـرك ، شـرك جلّى و آشكار است و در گذشته ، فراوان بوده و هنوز هم در گوشه و كنار جهان يافت مى شود. قرآن در مقام انتقاد از پرستش خدايان دروغين توسط مشركان ، مى فرمايد:

((آنـان ، غـيـر ((الله ))، مـعـبـودهـايـى گـرفـتـنـد كـه نـه چـيـزى مـى آفـريـنـنـد و حال آنكه خود آنها مخلوقند و نه براى خود مالك ضرر و نفعى هستند و نه اختياردار مرگى و نه زندگى اى و نه حيات