علل تجديد نبوتها - مبانی اندیشه اسلامی نسخه متنی

محمد (ص ) پدر هيچ يك از مردان شما نيست ، بلكه او فرستاده خدا وپايان بخش پيامبران است .

كـلمـه ((خاتم )) به معناى چيزى است كه به وسيله آن به امرى فرجام دهند و آنرا به سرانجام رسـانـند. از اين رو به مهرى كه پس از بسته شدن نامه ، بر روى آن مى زدند خاتم گفته مى شد و چون بيشتر بر روى نگين انگشترى نام يا شعار خود را نقش مى كردند و همان را بر روى نامه مى زدند، به انگشترى ((خاتم )) گفته شده است .

آهنگ آيه بر اين استوار است كه پيش از نزول آن ، پايان يافتن نبوت ، به وسيله پيامبر اسلام ، در مـيـان مـسـلمـانـان امـرى شـنـاخـتـه شـده بـوده اسـت و مـسـلمـانـان همانگونه كه محمد (ص ) را ((رسول الله )) مى دانستند، او را به عنوان ((خاتم النبيين )) نيز مى شناخته اند.

نـزول ايـن آيـه بـراى بيان اين نكته است كه او را به عنوان ((پدر خوانده )) براى كسى (زيد بـن حـارثـه ) صـدا نـكـنـيـد، بـلكـه او رابـا هـمـان عـنـوان واقـعـى اش كـه ((رسول الله )) و ((خاتم النبيين )) است ، بخوانيد.(67)

مـمـكـن است اين سؤ ال مطرح شود كه با پذيرش اين مطلب كه بشر به ((وحى )) نيازمند است ، پس چرا بايد مساءله نبوت به پايان برسد؟ آيا ختم نبوت به معناى بى نيازى بشر از وحى اسـت ؟ بـراى پـاسـخ گـويـى بـه ايـن پـرسـش ، لازم اسـت بـه علل تجديد نبوتها اشاره كنيم :

علل تجديد نبوتها

الف ـ تكامل تدريجى بشر و تكامل متناسب شرايع

بـشر در آغاز از نظر فكرى و زندگى فردى و اجتماعى در شرايطى بسيار سطحى و ساده مى زيـست ، طبعا براى اداره چنين افراد و جوامعى مى بايد برنامه اى متناسب با نياز آنان ارائه مى گـرديـد كـه پـيـامـبـران صـاحب شريعت نيز براى آنان شريعت مناسب را مى آوردند، اما با رشد فـكرى بشر و پيچيده تر شدن زندگى فردى و اجتماعى او نياز به پيامبران صاحب شريعتى بـود كـه مـرحـله كـاملترى از دين را به آنان عرضه كنند تا آن كه نوبت به آخرين پيامبر خدا رسـيـد كـه بـا عـرضـه كـامـلتـريـن شـرايـع ، ديـن خـدا را بـه صـورت كـامـل و همه جانبه اى مطرح نمود. اين دين فراگير همه نيازهاى بشر تا روز قيامت است و متناسب با عالى ترين مراحل رشد فكرى و زندگى فردى و اجتماعى بشر است .

ب ـ تحريف كتب آسمانى

يكى از علل پديد آمدن و ظهور پيامبران جديد، تحريف و دگرگونى هايى است كه در تعليمات و دسـتـورات كـتـب آسـمـانـى پيامبران قبلى روى مى داده و آن كتابها و تعاليم ، صلاحيت خود را براى هدايت مردم از دست مى دادند. بشر در گذشته توان حفظ آثار علمى و نگهبانى و پاسدارى از شـريـعـت و قـانـون الهـى را نـداشـته است و بدين سبب در تعليمات هدايتگر و روشنى بخش آسـمـانـى ، انـحـراف بـه وجـود آورده اسـت ، امـا نـسبت به قرآن كريم ، قضيه چنين نيست و خداى متعال به گونه اى اعجاز آميز آن را از هرگونه تحريف حفظ نموده و با صراحت اعلام فرمود:

((اِنّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ اِنّا لَهُ لَحافِظُونَ))(68)

ما خود اين كتاب را فرود آورديم و به طور يقين ما نگهبان آن هستيم .

ايـن آيـه ، بـه مـهـمـتـريـن عـلت بـاتـمـام رسـيـدن تـجـديـد نـبـوتـهـا بـعـد از نـزول قـرآن اشـاره مـى كـنـد. در مـيـان كـتـابـهـاى آسـمـانـى ، قـرآن تـنـها كتابى است كه دست تـحـريـفـگـران از آن كـوتاه است و يكى از علل محفوظ ماندن آن از تحريف ، رشد و تعالى فكر بـشـر در ايـن دوره بـه واسـطـه تـعليم انبياى الهى بوده است . بنابراين ، يكى از پايه هاى ((خاتميت )) رشد انديشه انسان و توانايى او در پاسدارى از آثار علمى و دينى است .

بـا تـوجـه بـه آنـچـه گـذشـت ، بـشـر در دوره نبوت پيامبر خاتم (ص ) به مرحله اى از رشد فـكـرى رسـيـده اسـت كه توانايى دريافت كاملترين مرحله دين را دارا شده و دين اسلام نيز به عـنـوان بـرنـامـه اى جامع ، كامل و پاسخگو به همه نيازهاى بشر به او عرضه گرديده است . بنابراين ، نيازى به پيامبران صاحب شريعت باقى نمانده است ، البته نياز به هاديان الهى و مـفـسـران كـتـاب خـدا و شـريـعـت پـيـامـبر و راهنمايان و رهبرانى كه بشر را بر اساس قوانين كاملترين دين خدا اداره كنند