نظم و خاصيت اجزا - مبانی اندیشه اسلامی نسخه متنی

ساختمان يك كامپيوتر است . پـس نـتـيـجـه مى گيريم كه مجموعه منظم جهان و پديده ها را آفريدگارى كاردان و توانا به وجود آورده است .

نظم و خاصيت اجزا

شـايـد بـرخـى بـا سـاده انـديـشـى ، پيدايش نظم را از خاصيت اجزا بدانند، ولى نادرستى اين پـنـدار آشـكـار اسـت . چـون در يـك مـجموعه منظم ، هرگز نمى توان پيدايش نظم را به خاصيت اجـزاى آن مـربـوط دانـسـت ، بـه ايـن جـهـت كـه انـتـخاب اجزا و مقدار آنها يا تنظيم و هماهنگ كردن شكل و هياءت آنها با يكديگر و همزمانى فعاليت آنها، همه به شعور و آگاهى نياز دارد. از اين گـذشـتـه بـايـستى با دخالت شعور و آگاهى ، اجزاى معين به اندازه مشخص در جاى مناسب خود قرار گيرند.

توحيد

دانستيم كه جهان مجموعه اى از پديده هاى گوناگون است كه توسط مبداء و سرچشمه اى دانا و توانا به وجود آمده است ، آفريدگارى كه از ويژگيهاى پديده پيراسته است .

در ايـنـجا اين سؤ ال پيش مى آيد كه آيا انسان درباره مبداء همين اندازه مى تواند پيش برود كه از اصـل هـستى او آگاه گردد و بداند كه جهان ، صانع و آفريدگارى دارد يا مى تواند از اين مرحله نيز فراتر رود و از آفريدگار جهان شناخت روشنترى به دست آورد؟

توحيد و شرك

در بـسـيـارى از مـكتبها و اديان اعتقاد به خداى آفريدگار جهان و بى همتايى او وجود دارد. ولى اغـلب ايـن انـديشه در ميان آنها با رشته ها و ريشه هاى گونه گونِ شرك ، آلوده شده و ارزش والاى خـود را از دسـت داده اسـت . در اديان تحريف شده اعتقاد به يگانگى آفريدگار نخستين با شرك در عبادت ، استعانت ، نيايش و ستايش خدايان ديگر ناسازگار نيست .

جهان بينى

اسـلام بـه عـنـوان كـامـلتـريـن جـهـان بـيـنـى الهـى ، در ايـن مـورد اصل ((توحيد)) را عنوان مى كند. توحيد يعنى يگانه دانستن خداوند و آفريدگار جهان از هر جهت ، از نظر خلق و آفرينش ، كارگردانى جهان ، عبادت و پرستش .

معنا و دلايل توحيد

توحيد و يگانگى خداوند از سه جنبه ، بايد مورد دقت و توجه قرار گيرد: نخست اينكه خداوند يـگانه است ، بدين معنا كه همتا و همانندى ندارد. جنبه دوم توحيد، اين است كه خداوند در وجودش تركيب راه ندارد و از اجزاى گوناگون تركيب نيافته است . جنبه سوّم توحيد، يگانگى خداوند در كارگردانى جهان است .

الف ـ وجود خداوند دوگانگى بردار نيست

براى پى بردن به يكتايى و يگانگى خداوند همين قدر كافى است كه او را درست بشناسيم و از كلمه ((خدا)) معناى صحيحى در ذهن داشته باشيم . اگر از اين كلمه همان معناى واقعى و راستين آن را بفهميم ، به اين نتيجه مى رسيم كه خدا، يكى است و دوتا و بيشتر نيست . زيرا وجود خداى متعال به گونه اى است كه تعدّد بردار نيست . براى روشن شدن اين مطلب مثالى مى آوريم :

فـرض كـنـيم كه جسمى در همه ابعادش (طول ، عرض و ارتفاع ) تا بى نهايت بزرگ شود آيا مـى تـوانـيم در كنار آن ، يك جسم ديگر هم فرض كنيم كه آن هم از هر طرف تا بى نهايت ادامه داشـتـه بـاشـد؟ نـه ، چون همان جسم فرضى اوّل ، همه فضاى فرضى را پر مى كند و ديگر جايى براى جسم ديگر، چه محدود و چه بى انتها، باقى نمى گذارد.