آثار زيارت - ره توشه عتبات عالیات نسخه متنی

آثار زيارت

در مورد آثار زيارت اهل قبور، رسول الله(صلى الله عليه وآله) به ابوذر فرمود:

«به تو وصيتى مى كنم، اين وصيت را نگهدار، شايد خدا تو را به دليل رعايت وصيت، بهره مند گرداند; به زيارت قبور برو تا آخرت را به ياد تو آورد. البته روزها به زيارت قبور برو و نه شب هنگام.»(15)

و در جاى ديگر فرمود:

«به زيارت اموات برويد و به آنان سلام كنيد; زيرا كه از اين كار درس عبرتى مى گيريد.(16) و هر كه هر جمعه يك بار كنار قبر پدر و مادر يا يكى از آن دو برود و زيارت كند، خداوند وى را مى بخشد و نام او را در زمره نيكوكاران مى نويسد.»(17)

آرى زيارت قبور سبب رقّت قلب و جارى شدن اشك از چشم مى شود و آخرت را به ياد شما مى آورد.(18)

باز فرمود: «به زيارت قبرها برويد تا ياد آخرت در شما زنده شود.»(19)

و هر كه به زيارت اهل قبور برود و بگويد:«لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ، وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْء قَدِيرٌ»(20) خداوند همه قبرها را روشن فرمايد و گوينده اين كلمات را بيامرزد و براى او هزار هزار حسنه بنويسد و از او هزار هزار گناه بيامرزد و مقام او را دويست هزار درجه بالا برد.

اميرالمؤمنين على(عليه السلام) درباره زيارت اهل قبور اين دعا را فرموده است:

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، السَّلامُ عَلَى أَهْلِ لا إِلَهَ إِلاّاللَّهُ، مِنْ أَهْلِ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، يَا أَهْلَ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، بِحَقِّ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، كَيْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، مِنْ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، يَا لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، بِحَقِّ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، اغْفِرْ لِمَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، وَ احْشُرْنَا فِي زُمْرَةِ مَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ، عَلِيٌّ وَلِيُّ اللَّهِ»(21)

هر كس اين زيارت نامه را بخواند، خداوند ثواب پنجاه سال عبادت به او مى دهد و گناهان پنجاه سال را از او و پدر و مادرش بيامرزد.(22)

آثار زيارت قبور پيامبر و ائمه(عليهم السلام)

امام صادق(عليه السلام) در خصوص ثواب زيارت قبور حضرت ختمى مرتبت، شهداى راه حق و سالار شهيدان حضرت ابا عبدالله الحسين(عليه السلام) چنين فرموده است:

«زيارت قبر پيامبر خد(صلى الله عليه وآله) و زيارت قبور شهدا و زيارت قبور منوّر امام حسين(عليه السلام)برابر است با يك حج مقبول كه زائر همراه رسول الله(صلى الله عليه وآله)بجاى آورد.»(23)

در مورد سيره رسول خد(صلى الله عليه وآله) در زيارت قبورشهدا، طلحة بن عبدالله نقل كرده است:

«همراه پيامبرخد(صلى الله عليه وآله) از شهر خارج شديم، وقتى كه به مزار شهدا رسيديم، آن حضرت فرمود: اين قبور آرامگاه برادران ماست و بعد به زيارت شهدا مشغول شد.»(24)

امام صادق(عليه السلام) فرمود:

«حضرت فاطمه(عليها السلام) پس از وفات پيامبر، هفتاد و پنج روز بيشر زنده نبود و در اين مدت، خندان و خوشحال ديده نشد. هر هفته، روزهاى شنبه، دوشنبه و پنجشنبه به زيارت قبر شهيدان اُحد مى آمد. آنگاه به ياد خاطرات گذشته مى گفت: پيامبر در اين مكان مستقر بود و مشركين در آنج(25) و سپس قبر عمويش حمزه را زيارت مى كرد و در آنجا نماز مى خواند و اشك مى ريخت.(26) و برايش رحمت مى طلبيد و از خدا براى او آمرزش مى خواست.»(27)

و سيره پيامبر خد(صلى الله عليه وآله) اين بود كه مرقد مطهر مادرش حضرت آمنه را زيارت مى كرد و كنار تربت او مى گريست و كسانى را كه دور ايشان بود نيز مى گرياند.(28)

وامام حسين(عليه السلام) هر شب جمعه به زيارت قبر برادرش امام حسن مجتبى(عليه السلام)مى رفت.

تعمير و ثواب زيارت اهل بيت(عليهم السلام)

امام صادق(عليه السلام) به نقل از پدر و جدّ بزرگوارش مى فرمايد:

«رسول الله به حضرت على(عليه السلام) فرمود: اى اباالحسن، خدا قبر تو و قبرهاى فرزندان تو را، بقعه هايى از بقاع بهشت قرار داده و دل هاى پاكان از خلقخود را چنان به سوى شما گرايش داده است كه در راهِ شما و تعمير قبور شما، همه نوع ناملايمات و رنج هايى را تحمل مى كنند و پيوسته به زيارت قبور شما مى روند و بدينوسيله، به خدا تقرب مى جويند و عرض ارادت به رسول خدا مى نمايند.

على جان! اين افراد، به شفاعت من نايل مى شوند و وارد حوض من مى گردند; و فردا اينان، زائران و همسايگان من در بهشت خواهند بود.

على جان! هر كه قبور آنان (امامان) را تعمير كرده و در محافظتش بكوشد، مثل آن است كه در ساختن بيت المقدس، به سليمان بن داوود كمك كرده باشد و ثواب زيارت قبور ائمه برابر با ثواب هفتاد حجّ پس از حَجة الاسلام (حج واجب) مى باشد و زائر هنگام بازگشت از زيارت شما، مانند روز ولادت از مادر، از معاصى پاك مى شود.

پس اى على جان، خوشحال باش و دوستداران خود را به نعمتى مژده دهكه نه چشمى ديده، نه گوشى شنيده و نه بر قلب انسانى خطور كردهاست...»(29)

آرى رسول خد(صلى الله عليه وآله) فرمود:

«إِنَّما مَثَلُ أَهْلِ بَيْتي فِيكُمْ كَمَثَلِ سَفينَةِ نُوح، مَنْ رَكِبَ فِيها نَجا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْها غَرَقَ، وَ إِنَّما مَثَلُ اَهْلِ بَيْتي فيكُمْ مَثَلُ بابِ حِطَّة مَنْ دَخَلَهُ غُفِرَ لَهُ»;«همانا، مثل اهل بيت من، در ميان شما، همچون مثل كشتى نوح است; هر كه سوار آن شد، نجات يافت; و هر كه از آن تخلف كرد غرق شد. و همانا مثل اهل بيت من در ميان شما، مثل «باب حطّه» در ميان بنى اسرائيل است كه هر كه از آن داخل مى شد، مورد غفران خدا قرار مى گرفت.»(30)

ادب زائر و آداب زيارت

در خصوص آداب زيارت معصومين، مستحب است زائر نكات زير را كه در كتب مختلف، به خصوص در مفاتيح الجنان آمده، رعايت كند:

1. غسل زيارت 2. اذن ورود 3. پوشيدن لباس پاكيزه 4. استعمال بوى خوش 5. ذكر خدا 6. حركت با وقار 7. قرائت زيارتنامه 8 . بوسيدن ضريح 9. تلاوت قرآن 10. اقامه دو ركعت نماز و هديه آن به روح امام يا امامزاده 11. دعا براى خود، بستگان و مؤمنان و التماس كنندگان دعا 12. طلب شفاعت از صاحب قبر 13. دو ركعت نماز تحيت مسجد 14. كمك به فقرا و مستمندان 15. احترام به خدّام آستان مبارك امام يا امامزاده.
كسانى كه موفق به زيارت مرقد مطهر رسول الله(صلى الله عليه وآله) مى شوند پس از دعا و زيارت، كنار قبر رسول الله(صلى الله عليه وآله) رفته و به قبه پايين منبر پيامبر (صلى الله عليه وآله) دست بمالند و به صورت و چشم هاى خود بكشند و طلب حاجت كنند.(31)

اما در مورد زيارت اهل قبور آداب ذيل وارد شده است:

1. بهتر است بعد از ظهر روز پنج شنبه به زيارت اهل قبور برويد و در روزهاى ديگر اشكال ندارد
2. بهتر است رو به قبله در مقابل قبر بنشينيد و دست خود را روى قبر بگذاريد و دعا بخوانيد.
3. با وضو باشيد.
4. در قبرستان به آرامى حركت كنيد.
5. مشغول ذكر خدا باشيد و از حرف هاى بيهوده پرهيز كنيد.
6. راه رفتن روى قبرها و تكيه دادن يا نشستن روى قبور مؤمنين مكروه است.
7. در قبرستان بايد به فكر مردن، تاريكى و وحشت قبر باشيم
8. پرهيز از شوخى در قبرستان.
9. پاشيدن آب روى قبر. در اين باره از امام صادق(عليه السلام)پرسيدند، حضرت فرمود: تا وقتى كه رطوبت در خاك قبر باقى است، عذاب از ميت كنار مى رود.(32) و درباره شيوه آب پاشيدن روى قبر، چنين دستور دادند:
«به سمت قبله باش، ابتدا از طرف سر ميت آب بريز تا پاى ميت، بعد بر قبر دور بزن و مستحب است كنار قبر مؤمن، قرآن تلاوت شود و هر سوره اى از قرآن را كه مى توانى بخوان، ولى بهتر است سوره ياسين و ملك، نور يا حمد و اخلاص خوانده شود.»

و در مورد ثوابِ خواندن آيه اى از قرآن براى اهل قبور، پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود:

«كسى كه در مزار مسلمانان يكى از آيات قرآن را براى اموات بخواند، خداوند ثواب عمل هفتاد پيامبر را به او مى دهد.»(33)

احكام فقهىِ سفرِ زيارتى عتبات

مقدمه

امام خمينى(قدس سره): فقه، تئورى واقعى و كامل اداره انسان از گهواره تا گور است.»

از آنجا كه «فقه» برنامه عملى تمام زندگى است، براى همه مراحل آن، در حضر و سفر، در تنهايى يا جمع، در اعمال فردى يا اجتماعى، قانون عملى دارد، لذا بر آن شديم تا در اين نوشته مختصر برخى از احكام مربوط به سفر زيارتى عتبات را مرور كنيم، باشد كه با مراعات آنها، زائران عزيز بتوانند وظيفه دينى خود را بهتر بشناسند و در اين سفر معنوى بهره بيشترى ببرند.