بروز كرامات - ره توشه عتبات عالیات نسخه متنی

بروز كرامات

محمدبن عثمان مسؤوليت رهبرى دستگاه سفارت را با درايت و مديريتِلازم پيگيرى كرد و بدين سبب، مايه آرامش دل منتظران حضرت مهدى(عليه السلام) شد.علاوه هر از چند گاهى كه با عنايت امام قائم كراماتى چند از ناحيه نايب دوم صادرگشت بر عمق و شعاع اين آرامش و اطمينان افزوده شد و شيعيان مظلوم را بيش از
1. بحارالأنوار، ج51 ، ص349 ; شيخ طوسى، كتاب الغيبه، ص361 ; شيخ عباس قمى، منتهى الآمال، ج2، ص505


پيش به آينده روشن اميدوار ساخت. در اينجا به چند مورد از اين كرامات بسندهمى شود:
1. خبر از پشت پرده
محمدبن على اسود، يكى از كارگزاران دستگاه نيابت نقل مى كند: در يكى از سالها، زنى پارچه اى به من داد تا آن را نزد محمدبن عثمان ببرم. آن را به همراه پارچه هاى ديگر به بغداد آوردم. وقتى به حضور نايب دوم رسيدم، دستور داد كه همه پارچه ها را به شخصى به نام «محمد بن عباس قمى» بسپارم و من نيز چنين كردم ولى پارچه آن زن جاى ماند و تحويل داده نشد. پس از مدتى محمد بن عثمان خطاب به من فرمود: پارچه آن زن را به محمد بن عباس قمى تحويل ده، ناگهان يادم آمد اما هر چه گشتم پارچه اى نيافتم. در اين هنگام نايب دوم فرمود: نگران و ناراحت مباش، بزودى آن را پيدا خواهى كرد. چنانكه بعد از اندكى پيدا شد و اين در حالى بود كه صورت حساب اجناس فقط در دست من بود و محمد بن عثمان هيچ اطلاعى از جزئيات آن نداشت.(1)

2. ارسال كفن
جعفربن محمدبن مَتِّيل مى گويد: روزى ابو جعفر محمدبن عثمان عمرى مرا خواست و دو لباس علامت دار با كيسه اى درهم به من داد و فرمود:

«لازم است همين الآن به جانب منطقه واسط حركت كنى و اين محموله را به اولين فردى كه او را در فلان مكان ملاقات مى نمايى، تحويل بدهى.»

او مى گويد: من از قبول اين مأموريت افسرده خاطر شدم و با خود گفتم فردى مانندِ من را حامل اين محموله ناچيز قرار داده، راهىِ واسط مى كند! در هر حال، به سوى واسط به راه افتادم. همين كه به محلّ موعود رسيدم و با اوّلين نفر روبرو شدم، از وى سراغ حسن بن محمد قطاة صيدلانى را كه وكيل موقوفات در واسط بود گرفتم، او گفت: خودم
1. شيخ صدوق، ج2، كمال الدين و تمام النعمه، ص502

صفحه 373 هستم! تو كيستى؟ بعد از معرفى خود، با همديگر معانقه و احوالپرسى كرديم. سلام ابوجعفر عمرى را به وى رسانده و محموله را تحويلش دادم. وقتى از موضوع آگاه شد، گفت: خدا را شكر! محمدبن عبد الله حائرى فوت كرده است و من اكنون جهت تهيّه كفن بيرون آمده ام. آنگاه محموله را باز كرد و آن چه را كه براى تجهيز ميت لازم مى شود در آن مشاهده كرد. سپس جنازه را با هم تشييع و دفن كرديم و بعد من به بغداد بازگشتم.(1)

ياران سفارت

در دوران نيابت محمدبن عثمان، از جمله شخصيتهاى بزرگ حديثى و سرشناس شيعى، در تشكيلات سفارت و نيابت حضور داشتند و در امور دستگاه رهبرى با نايب دوم همكارى مى كردند. برخى از اين شخصيتها به عنوان كارگزار وكيل فعاليت مى نمودند. بعضى هم علاوه بر اين عناوين، افتخار شاگردىِ محمد بن عثمان را داشتند و از وى نقل روايت كرده اند. برخى ديگر نيز از دست وى توقيع گرفتند. در اين بخش به اسامى چند تن از آنان اشاره مى شود:

1. اسحاق بن يعقوب.2. جعفر بن محمد بن مالك، از محدثان شهر كوفه.3. جعفر بن محمد بن مَتِّيل.4. جعفر بن عثمان مدائنى.5. احمد بن ابراهيم نوبختى.6. محمد بن همام بغدادى.7. محمد بن على اسود.8. عبد الله بن جعفر حميرى.9. قاسم بن علا.10. محمد بن ابراهيم مهزيار.1. همان، ص504

صفحه 374 11. ابو الحسين رازى.12. امّ كلثوم، دختر محمد بن عثمان.13. اسحاق بن رياح بصرى.14. على بن احمد دلاّل قمى.15. ابو على متيلى.16. غياث بن اسيد.17. حسين بن عبد الرحيم اَبرارورى.(1)
مدت نيابت محمدبن عثمان (305 ـ 265) كه حدود 38 تا 40 سال به طول انجاميد، مصادف با خلافت خلفاى عباسى; از قبيل: معتمد، معتضد، مكتفى و مقتدر بود. محل حكومت عباسيان در اين ايام، شهر سامرا بود، بدين سبب دستگاه سفارت در شهر بغداد تا حدودى از چشم مستقيم نامحرمان در امان ماند، اما در عين حال خلفاى عباسى از طريق عوامل خود، سعى مى كردند فعاليتهاى نايب دوم را زير نظر و كنترل خويش داشته باشند و در دوران نيابت محمد بن عثمان، حاكم بغداد، شخصى به نام «عبيدالله بن عبدالله ابن طاهر» بود.(2)

از سوى ديگر كارگزاران دستگاه نيابت، به رهبرى محمدبن عثمان نيز درتلاش بودند كه فعاليتهايشان با رعايت اصول امنيتى در استتار كامل، به دور از چشم دشمن انجام پذيرد; چنانكه در اين شيوه بسيار موفق بودند. در عصر خلافت معتضد عباسى بخشى از آن، مصادف با يك دهه از نيابت نايب دوم شد، در اثر ظلم و ستم و خونخوارى او، سياهچالها پر از ستمديدگان شد و فضاى اختناق به اوج خود رسيد. در اين هنگام شيعيان مناطق مختلف، علاوه بر وكلا و كارگزاران اصل سفارت به وسيله بازرگانان با نايب دوم ارتباط برقرار مى كردند، تا دستگاه سفارت از گزند مزدوران خليفهدر امان باشد.

1. براى آگاهى بيشتر، نكـ : محمد حسن امانى، دومين سفير آفتاب، از مجموعه راويان نور، ش 112 . دومين سفير آفتاب، ص100، به نقل از محمد الخضرى بك، تاريخ الامم الاسلاميه، ص286

صفحه 375