اوقات مخصوص زيارت امام حسين(عليه السلام) - ره توشه عتبات عالیات نسخه متنی

اوقات مخصوص زيارت امام حسين(عليه السلام)

1. شب و روز جمعه.
2. روزهاى اوّل، وسط و آخر ماه قمرى.
3. روز عاشورا.
4. اوّل و نيمه ماه رجب.
5. سوم شعبان (سالروز ولادت آن حضرت).


6 . شب نيمه شعبان.
7. در تمام روزهاى ماه رمضان به ويژه در دهه آخر آن ماه.
8. شبهاى قدر.
9. عيد فطر.
10. روز عرفه.
11. عيد قربان.
12. روز مباهله (24 ذى حجه)(45)
احكام حرم امامان(عليهم السلام)

شش تن از امامان معصوم(عليهم السلام)در كشور عراق مدفونند و از آنجا كه حرم معصومين(عليهم السلام)احكام خاصى دارد و برخى از آن ها در احكام و آداب زيارت گفته شده،

برخى ديگر را نيز در اينجا مى آوريم:

1. حفظ احترام حرم واجب است و هر كارى كه بى احترامى به آن اماكن باشد حرام است; مثل آب دهان انداختن يا با كفش وارد شدن.
2. نماز خواندن در آنجا ثواب بسيار دارد به خصوص در حرم حضرت اميرالمؤمنين على و امام حسين(عليهما السلام)و در روايتى وارد شده است نماز كنار قبر حضرت على(عليه السلام)معادل دويست هزار نماز است.(46)
3. توقف جنب و حائض و نفسا در حرم امامان معصوم(عليهم السلام)حرام است، ولى عبور از آن، بطورى كه از يك در وارد و از در ديگر خارج شود اشكال ندارد و احتياط مستحب است كه در آن حال از داخل حرم عبور نكند، اين حكم اختصاص به اطراف ضريح (روضه شريفه) و رواق ها دارد ولى صحن ها و حرم امامزاده ها اين حكم را ندارد.
4. زن مستحاضه مى تواند به مسجد يا حرم امامان معصوم(عليهم السلام)وارد و در آنجا توقف كند، حتى مستحاضه متوسطه و كثيره، ولى احتياط مستحب است اگر غسلهايى را كه براى نماز گفته شده انجام نداده در آنجا توقف نكند.(47)

احكام مساجد و مسجد كوفه

زائران عتبات مقدس عراق، به بسيارى از مساجد آنجا; از جمله مسجد كوفه خواهند رفت كه جهت آگاهى آنان چند مسأله مختصر از احكام مسجد را يادآور مى شويم:

1. نماز خواندن در مساجد مستحب است، بلكه حاضر نشدن در مسجد به خصوص براى همسايگان مسجد، در صورتى كه عذرى مثل بارش باران نباشد، مكروه است.(48)
2. وقتى انسان وارد مسجد مى شود، مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيّت و احترام به مسجد بخواند و اگر نماز واجب يا مستحب ديگرى هم بخواند كافى است.(49)شايسته يادآورى است كه برخى مساجد; از جمله مسجد كوفه و سهله، داراى نمازها و آداب ويژه اى است كه در كتاب هاى ادعيه و زيارات آمده است و چنانچه زائران بتوانند آن آداب را مراعات كنند و آن نمازها را بخوانند خوب است.
3. ترتيب اولويت مساجد براى نماز خواندن از نظر ثواب بدين شرح است:
* مسجد الحرام، هر نماز در آنجا، معادل يك ميليون نماز است.

* مسجد النبى(صلى الله عليه وآله)هر نماز در آنجا، معادل ده هزار نماز است.

* مسجد جامع كوفه، هر نماز در آنجا معادل هزار نماز است.

* مسجد الاقصى، هر نماز آن معادل هزار نماز است.

* مسجد جامع هر شهر، هر نماز در آنجا معادل يكصد نماز است.

* مسجد قبيله، هر نماز در آنجا معادل بيست و پنج نماز است.

* مسجد بازار، هر نماز در آن، معادل دوازده نماز است.(50)

با توجه به اين مسأله و اهميت بسيار زياد مسجد كوفه، زائران عزيز فرصت را غنيمت شمرده، و در وقت حضور در آن مسجد، از عبادت و نماز و ادعيه و آداب آن غفلت نكنند.

4. توقف جنب، حائض و نفسا در مسجد حرام است و فرقى در اين مسأله ميان مسجدى كه از نظر مساحت كوچك يا بزرگ است نمى باشد ولى عبور از آن به طورى كه از يك در وارد و از در ديگر بيرون رود اشكال ندارد، بجز مسجد الحرام و مسجد النبىّ كه عبور نيز حرام است.(51)

زيارت قبور

از جمله كارهاى مستحب، زيارتِ قبور اوليا، شهدا، صالحان و مؤمنان است. زائران عتبات عراق، افزون بر زيارت امامان(عليهم السلام)، قبور بسيارى از امام زادگان و راويان و شهدا و علما و مؤمنان را نيز زيارت خواهند كرد و به زيارت يكى از قبرستان هاى مهم جهان اسلام يعنى وادى السلام در نجف خواهند رفت، كه در آنجا اوليا، علما، شهدا و بزرگانى از اهل ايمان آرميده اند. بى مناسبت نيست كه برخى از آداب زيارت قبور مؤمنان را يادآور شويم:

1. در طول هفته، روزهاى دوشنبه، پنجشنبه و صبح شنبه، ثواب بيشترى دارد.
2. هنگام زيارت اهل قبور نيز اين امور مستحب است:
* رو به قبله نشستن و گذاشتن دست بر قبر.

* خواندن هفت مرتبه سوره { إِنّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ}.

* خواندن سوره حمد و ناس و فلق و آية الكرسى، هر كدام سه مرتبه و سوره «يس».

* سلام دادن بر اهل قبور و دعا كردن براى آنان و در روايت است كه امام صادق(عليه السلام)فرمود: اينگونه سلام دهيد:

«السَّلامُ عَلَى أَهْلِ الدِّيَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ وَ الْمُوْمِناتِ وَ الْمُسْلِمِينَ الْمُسْلِماتِ، أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ اِنّا بِكُمْ إِنْ شَاءَ اللهُ لاحِقُونَ».(52)

احكام عزادارى

1. گريستن در عزاى معصومين(عليهم السلام)و گرياندن ديگران و بر پايى مجالس سوگوارى اهل بيت; از جمله كارهاى مستحب مؤكد و از افضل قُرُبات و داراى ثواب بسيارى است ولى از آنجا كه برخى افراد گاهى در عزادارى دچار افراط يا تفريط مى شوند، توجه به چند شرط از شرايط عزادارى قابل توجه است:
1. آنچه خوانده مى شود; مشتمل بر مطالب دروغ و باطل نباشد.
2. همراه با كار حرام; مثلاً موسيقى لهوى نباشد.
3. همراه با مطالبى كه وهن مذهب يا تنقيص و تحقير معصومين(عليهم السلام)است نباشد.
4. موجب اضرار به نفس (ضرر قابل توجه) نباشد.
5. سبب ترك واجب نباشد، كه گاهى سبب ترك نماز يا قضا شدن آن مى شود.(53)
س: نظر مبارك خود را در مورد خواندن دعاهاى كميل، ندبه، سمات، زيارت عاشورا و جامعه، عزادارى حضرت امام حسين(عليه السلام)(از قبيل روضه خوانى، سينه زنى و غيره) مرقوم فرماييد تا رفع ابهام و شبهه از دسائس مغرضين شود و نيز شيعيان راستين اغفال نشوند؟

ج: خواندن ادعيه مأثوره و عزادارى براى حضرت سيد الشهداء(عليه السلام)از افضل قربات و آدم ساز است.»(54)

نذر و وقف

يكى از سنت هاى پسنديده مسلمانان، نذر اعمالى است براى معصومين(عليهم السلام)يا اموالى براى آنان و همچنين وقف ملك يا مالى براى آنان و اين سنت حسنه همچنان رواج دارد و از آنجا كه برخى از زائران گاهى براى عمل به نذر خود يا صرف منافع موقوفات، راهى آن ديار مى شوند، توجه به برخى از احكام نذر و وقف كه ارتباطى با آن پيشوايان پاك و حرم هاى مطهّر آنان و امور مربوط به ايشان دارد، مفيد خواهد بود:

1. اگر نذر كند كه به زيارت يكى از امامان(عليهم السلام)برود، چنانچه به زيارت امام ديگر برود كافى نيست و چنانچه به واسطه عذر نتواند آن امام را زيارت كند، چيزى بر او نيست.(55)
2. كسى كه نذر كرده به زيارت برود و غسل زيارت و نماز آن را نذر نكرده، لازم نيست، غسل و نماز را انجام دهد.(56)
3. اگر براى حرم يكى از امامان(عليهم السلام)يا امامزادگان چيزى نذر كند، بايد آن را به مصارف حرم برساند; از قبيل فرش و پرده و روشنايى.(57)
4. اگر چيزى را نذر خود امام(عليه السلام)يا امامزاده كند، چنانچه مصرف معينى را قصد كرده بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معينى را قصد نكرده، بايد به فقيران و زائران بدهد يا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را به امام هديه كند.(58)
5. اگر چيزى را به حرم امامان(عليهم السلام)يا امامزادگان وقف كرده باشد، منافع آن صرف در تعمير و نور و خدمت كاران حرم و نگهبانان و ساير امور مربوط به حرم مى شود.(59)
6. اگر چيزى را براى سيدالشهد(عليه السلام)وقف كرده باشند، صرف در عزادارى آن حضرت; مانند مزدِ قارى و مداح و آنچه در مجلس عزاى امام حسين(عليه السلام)متعارفاست مى شود.(60)

نماز جماعت، نماز قضا

سفر زيارتى فرصت مناسبى است براى شركت در نماز جماعت و انجام نماز قضا. در اين بخش از نوشته حاضر، جهت يادآورى زائران، برخى از احكام نماز قضا را مى آوريم، اميد است زائران عزيز در اوقات فراغت خود; به ويژه در حرمهاى مطهّر، نمازهاى قضا شده خود را بجا آورند، كه از هر عمل مستحبى بهتر است، چون اين تكليف واجب است و ممكن است در آينده چنين فرصتى به دست نيايد و اگر نماز قضاى خود را بجا آورند، افزون بر اينكه به وظيفه شرعى خود عمل مى كنند، از ثواب بسيار زياد نماز در حرم هاى مطهر و مساجد با عظمت آنجا نيز بهره مند خواهند شد.

1. نماز قضا را با جماعت مى توان خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد و چه قضا و لازم نيست هر دو، يك نماز را بخوانند; مثلاً اگر نماز قضاى صبح را با نماز ظهر يا عصر امام جماعت بخواند اشكال ندارد.(61)
2. در سفر نمى توان روزه گرفت، حتى روزه قضا ـ مگر در چند مورد استثنايى ـ ولى نماز قضا را مى توان خواند.(62)
3. اگر در سفر بخواهد نمازهايى را كه در غير سفر قضا شده بجا آورد، بايد نمازهاى ظهر و عصر و عشا را چهار ركعتى قضا كند.(63)
4. نماز قضا را در هر وقت مى توان بجا آورد; يعنى قضاى صبح را مى توان ظهر يا شب خواند.(64)
آب فرات(65)

فرات رودخانه عظيمى است كه حادثه عظيم كربلا در نزديكى آن اتفاق افتاده است و يادآور تشنگى ابا عبدالله الحسين(عليه السلام)و ياران ايشان در روز عاشور است.

مطابق آنچه در روايات آمده، آب اين رودخانه داراى فضيلت و بركت بسيارى است(66) به چند نمونه از احكام فقهى مربوط به اين آب اشاره مى شود:

1. نوشيدن در هر حال و براى شفا يافتن از بيمارى مستحب است و اثر دارد.(67)
2. مستحب است كام نوزاد را با آب فرات و تربت سيدالشهد(عليه السلام)بردارند.(68)
3. مستحب است غسل زيارت قبور معصومين(عليهم السلام)در صورت امكان با آب فرات باشد.(69)

سيرى در تاريخ و جغرافياى عراق

ويژگى هاى جغرافيايى

كشور عراق با مساحت 437000 كيلومتر مربع، در جنوب غربى آسيا و منطقه خاورميانه، بر كناره شمال غربى خليج فارس قرار دارد. همسايگان اين كشور عبارتند از: ايران در شرق (طول مرز 1458 كيلومتر)، تركيه در شمال (طول مرز 352 كيلومتر) سوريه در غرب (طول مرز 65 كيلومتر)، اردن در غرب (طول مرز 181 كيلومتر) عربستان سعودى در جنوب غربى (طول مرز 814 كيلومتر)، كويت در جنوب شرقى (طول مرز 240 كيلومتر).(70)

عراق از نظر چهره زمين ساختى و ناهموارى، چهار منطقه اصلى دارد; مناطق شمال شرقى، كه كوهستانى است. عراق مركزى و جنوبى، دشتى آبرفتى است كه از ته نشين شدن رسوبات دجله و فرات به وجود آمده است. در انتهاى جنوبى اين دشت زمين هاى باتلاقى وسيعى وجود دارد. در ادامه غربى ناحيه آبرفتى كه بيش از نيمى از مساحت كشور عراق را دربر مى گيرد بيابانى وجود دارد كه امتداد آن به سوى سوريه، اردن و عربستان سعودى كشيده شده است و به آن «بادية الشام» مى گويند.(71)

دجله و فرات مهمترين منبع آب و شريان حياتى عراق را تشكيل مى دهند. اين دو رودخانه از ارتفاعات تركيه سرچشمه مى گيرند و در داخل عراق و در 185 كيلومترى ساحل خليجفارس به هم پيوسته و در ناحيه اى به نام قرنه، «شط عرب» يا «اروند رود» را تشكيل مى دهند. وابستگى عراق به اين دو رودخانه در حدّى است كه سكنه آن، در اطراف حوزه هاى دجله و فرات استقرار يافته اند و رژيم و نظام هاى سياسى گوناگون معمولاً در مسير تاريخ، شهرهايى را براى مركز حكومت برگزيده اند كه بر كنار ساحل يا ميان اين دو رودخانه قرار داشته است.

به سبب موقعيت جغرافيايى، عراق سه نوع آب و هوا دارد: مناطق شمال شرقىكه كوهستانى هستند و زمستانى طولانى و تابستانى معتدل دارند. ناحيه شرقىو جنوب شرقى با آب و هوايى ملايم. منطقه غربى و جنوب غربى كه گرم و خشك است.(72)