دولت ، مهمترين ركن روابط بين الملل - تاریخ و اصول روابط بین الملل نسخه متنی

6 ـ نظام با حق وتو(317)

از ميان اين شش نظام فرضى ، دو مورد نخست يعنى (نظام موازنه قوا) و (نظام دو قطبى منعطف ) داراى مـعـادل تـاريـخـى هـسـتـنـد و چـهـار مـورد ديـگـر، تـنـهـا جـنـبـه آمـوزشى و تحليلى دارند. مـعـادل تـاريـخـى مـوازنـه قوا، نظام بين المللى حاكم بر اروپا در قرون هجده و نوزده بوده و نظام دوقطبى انعطاف پذير نيز پس از جنگ جهانى دوم بر روابط قدرتهاى عمده جهانى سايه گسترانده بود.(318)

دولت ، مهمترين ركن روابط بين الملل

دولت ، بـه عنوان مهمترين بازيگر عرصه روابط بين المللى مطرح است . در ميان كارگزاران روابـط بـيـن المـللى ، نقش دولت از همه آنها اساسى تر و بيشتر مى باشد. اين اهميت ، دلايلى چند دارد كه به اختصار بدانها اشاره مى شود.

از يـك سـو، دولت ، واحـد اصـلى نـظـام بـيـن المـللى اسـت . سـازنـدگـان نـظـام بـيـن الملل عبارتند از (دولتها)، (سازمانهاى بين المللى )، (نهادها، سازمانها و مؤ سسات غير دولتى ). از مـيـان ايـن عـنـاصـر، دولت به عنوان واحد سياسى رسمى اصلى محسوب مى شود. از سوى ديـگـر، دولت ، واحـد مـنـحـصـر بـه فـرد تـجـزيـه و تـحـليـل سـيـاسـت بـيـن المـلل اسـت . اگـر سـيـاسـت بـيـن المـلل را تحليل رفتار دولتها بدانيم ، روشن است كه تنها پديده اى كه موضوعيت طرح در اين حوزه را دارد، دولت خواهد بود.

اهـمـيـت نـقـش دولت در جـهـان مـعـاصـر بـه مـسـؤ ول بـودن دولت در قـبـال سـيـاسـت خارجى نيز برمى گردد. سياست خارجى به طور انحصارى در دست دولت قرار دارد و دولت در ايـن خـصـوص ، مـسـؤ وليـت بـيـن المـللى دارد، بدين معنا كه هر گونه تغيير و تـحـوّل در حـكـومت و به دنبال آن ضرر و زيان احتمالى به دولتها يا شركتهاى خارجى ، موجب مـسـؤ وليـت مـسـتـقـيـم دولت در جـبـران ايـن امـور مـى شود. مجموعه ادله اقامه شده ، تحليلگران مسايل بين المللى را بر آن مى دارد كه دولت را مهمترين ركن روابط بين المللى بدانند.

تعريف دولت

دولت در زبان عامّه مردم به معناى (هياءت دولت )، (كابينه ) يا (تشكيلات و اداره هاى دولتى ) مـى بـاشـد.

هـنـگـامـى كـه گفته مى شود: (دولت در برابر مجلس ، مسؤ وليت سياسى دارد) يا (دولت خدمتگزار ملّت است ) و يا (دستگاههاى دولتى نيازمند اصلاح ساختارى هستند)، در همه اين موارد، مراد از واژه دولت ، همان معناى عام و رايج در ميان مردم مى باشد.(319) مـفـهـوم دولت در عـلم سـيـاست و روابط بين الملل ، داراى معنايى فراتر از آنچه كه گذشت مى باشد.

دولت ، بزرگترين سازمان بندى گروه انسانى است ؛ قدرت سياسى در آن به جريان مـى افـتـد و عـاليـتـريـن تـجـلى قـدرت نـيـز نام گرفته است . اين اصطلاح در نزد علماى علوم سياسى و علم روابط بين المللى ، چنين معنايى را مى رساند:

دولت عـبـارت اسـت از عـده اى از مـردم كـه در سـرزمـيـن مـشـخص بطور دائم اسكان دارند و داراى حـكـومـتـى هـسـتـنـد كه به وضع و اجراى قانون اقدام مى كند و از حاكميتى برخوردارند كه به صـورت روح حـاكـم و قـدرت عـالى آنـهـا را از تـعـرضـات داخـلى و خـارجـى مـصـون مـى دارد.(320) ايـن تـعـريـف ، مـتـضـمـن چـهـار ركـن (مـردم )، (سـرزمـيـن )، (حـكـومـت ) و (حـاكـمـيـت ) اسـت كـه از عـوامـل مـتـشـكـلّه دولت مـحـسوب مى شوند. مفاهيم متداول و رايج در متون سياسى و بين المللى كه اشاره به همين معنا داشته و با دولت مترادف مى باشد، عبارتند از: (دولت ـ كشور)، (دولت ملى )، (دولت ـ ملت )، (سيستم كشورى ملى ) و (نظام دولت ).