تئوريهاى مهم روابط بين الملل - تاریخ و اصول روابط بین الملل نسخه متنی

پديده هاى سياسى و بين المللى وجود نداشت و در نتيجه ، تنها جزئيات هر پديده اى بدون ارتباط با موارد مشابه آن ، مورد بررسى و تحليل قرار مى گرفت . بر همين اساس ، وجود هرگونه تئورى و نظريه در علم روابط بين الملل ، مورد انكار پژوهشگران سنّت گرا بود. توصيف پديده ها، اغلب تحت تاءثير نظريات و قـضـاوتـهـاى ذهـنـى و شـخـصـى قـرار گـرفـتـه ، بـشـدّت از اسـتـنـتـاجـات قابل تعليم پرهيز مى شد.(267) رفـتـار گـرايـان ، خـود تـحـت تـاءثـيـر روش رفـتار گرايى و (علوم دقيقه ) كه موفّقيّتهاى شـايـان تـوجه به دست آورده بود، قرار گرفتند و قصد خود را مبنى بر به كارگيرى شيوه هـاى عـلمـى در مـورد پـديده هاى بين المللى اعلام داشتند. اعتقاد محققان رفتارگرا آن بود كه با اسـتفاده از مجموعه اى از روشهاى مختلف مانند (بررسى مدلهاى بازى و شبيه سازى ، همبستگى آمـارى ، مـدل سـازى و كـاربـرد تـحـليـلهـاى آمـارى هـمـراه بـا كامپيوتر)، مى توان به نظريه پردازى در اين علم دست زد. شيوه رفتارى از طريق تجريد، انتزاع و تعميم ، قواعد كلى و عام را استخراج كرده ، بگونه اى كه قابل تعميم به موارد مشابه بوده و امكان پيش بينى رفتارها و اقدامات دولتها و ساير عوامل مؤ ثر در عرصه جهانى را امكان پذير سازد.(268) فـرا رفـتـارگـرايـى ، بـه عـنـوان رهيافت سوم ، تلفيقى از روشهاى سنّتى و رفتارى است .

دانـشـمـنـدان و تحليلگران روابط بين المللى كه طرفدار اين برداشت هستند، درصددند تا با بـهـره گـيـرى از جـنـبـه هـاى مـثبت دو برداشت سنّت گرايى و رفتار گرايى ، علم روابط بين المـلل را هـر چـه بـيـشـتـر كـاربـردى كـرده و بـه صـورت حـلاّل مـشـكـلات جـامـعـه جـهـانى امروزى درآورند. آنان به طور جدّى ، نگران عمده ترين مشكلات كـنونى جامعه بشرى مانند خطر جنگ اتمى ، آلودگى محيط زيست و فقر عمومى بوده ، تحقيقات خود را در اين راستا قرار داده اند. اين تحقيقات داراى ويژگيهاى زير مى باشد:

مـا در مـتون دهه 1970 به بعد، هم دقّت علمى مى بينيم و هم توصيف و قضاوت ، هم طبقه بندى موضوعى مى بينيم و هم تقسيم بندى مفهومى ، هم نظريه پردازى مى بينيم و هم مباحث كاربردى ، هـم تـوجـّه به گذشته و تاريخ مى بينيم و هم تعلّق به وضعيت موجود و تهديدات آينده ، هم اشراق و بصيرت مى بينيم و هم حسّاسيّت به سنديت و مدرك .(269) روشـهـاى مـطـالعه ، شناخت و تحليل پديده هاى بين المللى ، به موازات افزايش پيچيدگيها و هـمـبـسـتـگـيـهـا در نـظـام دولتـهـا و نـظـام بـيـن المـلل ، در مـعـرض تـحـول و تـغـيـيـر قـرار دارد. حـوزه ايـن عـلم ، هـمـانـند ساير حوزه هاى علوم انسانى ، همگام با پـيـشـرفتهاى تكنولوژيك معاصر، گسترده شده و نياز به استفاده از شيوه ها و تكنيكهاى نوين تر براى نيل به شناخت واقعى از پديده ها احساس مى شود.(270)

تئوريهاى مهم روابط بين الملل

تـئورى يـا نظريه (271)، مجموعه اى از فرضيه ها، قضايا يا گفتارهايى است كه بـر مبناى قواعد منطق با يكديگر در ارتباط بوده ، مبيّن بخشى از واقعيت است .(272) وظـيـفـه اصـلى نـظـريـه ، تـبـيـيـن واقـعـيـت اسـت و در عـلم روابـط بـيـن المـلل ، تـبـيـيـن واقـعـيـتها و پديده هاى بين المللى ، مورد نظر مى باشد. تبيين به معناى بيان روابـط عـلّى يـا تـاءثـيـر گـذارى و تـاءثـيـرپـذيـرى بـيـن عـوامـل و پـديـده هـاسـت . بـنـابـرايـن ، عـلم روابـط بـيـن الملل ، دانشى است در ارتباط با تبيين ، توضيح و تشريح روابط و رفتار كشورها، محيط بين المللى و حوادث مهم جهانى .

نـظـريـه پـردازى در دانـش روابـط بـيـن المـلل ، بـه رغـم گسترش و پيشرفت آن ، هنوز داراى تـنـگـناها و محدوديتهاى بسيارى است . اين امر شايد بيش از همه بدان خاطر است كه موضوع اين علم ، وسيع و گسترده مى باشد و مجموعه عوامل تاءثيرگذار و تاءثيرپذير را نمى توان يك جـا در نـظـريـه اى واحـد ارائه كـرد. بـعـلاوه ، اخـتـلاف نـظـر در بـرداشتها و نگرشها و همچنين روشـهـاى مـتـفـاوت مـورد اسـتـفـاده در جـمـع آورى ، طـبـقـه بـنـدى و تـحـليـل داده هـا و اطـلاعـات ، امـكـان پـذيـرش نـظـريه واحد را امرى بعيد و ناممكن ساخته است ، بگونه اى كه يكى از صاحبنظران اين رشته چنين اظهار