انديشه و آرمان فضاى حياتى - تاریخ و اصول روابط بین الملل نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تاریخ و اصول روابط بین الملل - نسخه متنی

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

احساس حقارت بسيار مى كرد و زمينه روحى مـسـاعدى داشت به اينكه فردى مقتدر ظهور كند تا تاوان اين بهاى سنگين را از دشمنان بستاند. تـقـريـبـاً، تـمامى تحليلگران جنگ جهانى دوم در اين مورد اتفاق نظر دارند كه اين جنگ ، ميراث جـنـگ جـهـانـى اول است . شايد بيش از همه ، (ماكس وبر)، دانشمند برجسته آلمانى و (جان مينيارد كـيـنز)، اقتصاددان مشهور انگليسى ، به اين موضوع توجه خاصى داشتند. در اينجا به قسمتى از نظرات (ماكس وبر) اشاره مى كنيم .

جـامـعـه شـنـاس آلمـانـى ، مـاكـس وبـر، در سـخـنـرانـى خـود در سال 1919 م به اين مساءله اشاره مى كند و اتفاقاً اين كلمه را به زبان مى آورد كه :

پـرداخـتـن به گذشته و اينكه مسؤ ول جنگ كيست گناهى سياسى محسوب مى شود؛ زيرا يك ملّت شـكـسـت را مـى پـذيـرد ولى تـحـقـيـر را نـمـى پـذيـرد و ايـن امـر سـبـب مـى شـود تـا پـانـزده سال بعد جنگى ديگر شعله ور شود.(106)

انديشه و آرمان فضاى حياتى

فـضـاى حـيـاتـى از جـمله انديشه هايى است كه در آثار برخى از فيلسوفان آلمانى در قرون مـعـاصـر، از جـايـگـاهى والا برخوردار بود. فاشيستهاى آلمان نيز سخت بدان پاى بند بوده و هـيـتـلر در كـتـاب (نـبرد من ) از آن سخن رانده بود. بر اساس تفكر فضاى حياتى ، يك ملت به مثابه يك موجود زنده است . هر موجود زنده اى با افزايش رشد و بالندگى خود، نياز به مكان ، تـغـذيـه و فـضـاى بـيـشـترى دارد. به عبارت ديگر، تداوم حيات اين موجود بطور طبيعى به تـوسـعـه فـضـاى حـيـاتـى وابسته است . ملتى كه رسالت پيشرفت تمدن را دارد و پرچمدار تـرقـى بـشـريـت اسـت ، بطور طبيعى ، بالنده ، رشد يابنده و پوينده است . اين ملت تنها با توسعه فضاى حياتى است كه مى تواند رسالت ، نقش و وظيفه خود را انجام دهد، و گرنه به ضـعـف و اضـمحلال مى گرايد. اين نحوه نگرش به ملت و جهان ، بدون ترديد، به سياستهاى جـنـگ طـلبـانـه مـى انجامد؛ همان طور كه هيتلر با اعتقاد به فضاى حياتى ، گام به گام ، به سـوى جـنـگ ، قـدم بـرداشـت و بـا حـمـله بـه لهـسـتـان در سال 1939 م جنگ جهانى دوم را آغاز كرد.(107)

اقتصاد و صنعت پوياى آلمان

طرح انگيزه اقتصادى براى فعاليتهاى بشرى ، از جمله جنگ ، بيشتر از همه در آثار ماركسيستها نـمـايـان اسـت ؛ هـر چـنـد ليـبـرالهـا نـيـز در ايـن مـورد تـحـقـيـقـات و بـررسـيـهـاى قـابـل تـوجـهـى دارنـد. از ديـدگـاه مـاركـسـيـسـتها، بويژه لنين ، فاشيسم نماينده آخرين مرحله تـجـاوزكـارانـه سرمايه دارى رو به افول است . سيستم سرمايه دارى در درون خود هاله اى از تـضـاد و تـنـاقـض را مـى پـرورانـد و ايـن امر در نهايت با جنگ و تجاوز همراه است . از ديدگاه ليـبـرالهـا، صـنـعت و اقتصاد پوياى آلمان از دو جهت ناچار به اتخاذ سياست گسترش با تكيه بـه زور سرنيزه بود. اول آنكه ، اقتصاد خودكفا و بسته اى كه هيتلر پايه گذارى كرده بود، بـه مـرحـله اى از شـكـوفـايـى و رشـد رسـيـد كـه ديـگر قادر نبود با تكيه بر جمعيت و قلمرو داخـل اسـتـمـرار يـابـد. از ايـن رو، بـراى افـزايـش بـهـره ورى و حـفـظ نـرخ سـود و تـعـادل اقـتـصـادى مـى بـايست در صدد منضم كردن اراضى مجاور برآيد.

اين مرحله به سياست تـوسـعـه طلبى ، تجاوز و جنگ منجر گرديد. دوم آنكه ، پيوستن به اقتصاد بين المللى و كسب بـازار جـهـانـى جـهـت فـروش محصولات صنعتى آلمان و دستيابى سريع و آسان به مواد خام و اوليـه ، مـى تـوانـد انـگيزه و علت قابل قبولى براى اقدام به جنگ محسوب شود. چرخ اقتصاد قـدرتمند آلمان تنها با گسترش و توسعه مناسبات و روابط اقتصادى به گردش در مى آمد و ايـن امـر بـه عـلت تـمـايـل بـه زورگـويـى و قدرت طلبى از جانب هيتلر، جز از طريق جنگ امكان پذير نبود.(108)

ايدئولوژى جنگ طلبانه فاشيسم

رفـتـار سياسى دولتمردان و رهبران ، بويژه آنهايى كه داعيه مكتبى دارند، تا حدود زيادى از اصول و مبانى ايدئولوژيك نشاءت مى گيرد. خشونت و زور در ايدئولوژى فاشيسم ، از ارج و اعتبار خاصى برخوردار است . شايد كسى بيش از هيتلر و موسولينى در باب سودمندى و ارزش جـنـگ سـخـن نـگـفـتـه بـاشـد؛ مـگـر بـعـضـى از فـيـلسـوفـان آلمـانـى هـمـانـنـد (نـيـچـه ) و (هگل ) كه رهبران فاشيست در اصل به آنها اقتدا كرده اند. اعتقاد اساسى فاشيسم به تنازع بقا و نبرد واقعى در حيات طبيعى و انسانى ، بيانگر

/ 164