اروپاى متحد در قطب بندى جديد جهان - تاریخ و اصول روابط بین الملل نسخه متنی

اقتصادى اروپاست ؛ چنانچه در سطح كل قاره اروپا و نظام جهانى نيز اين وزنه تا حدودى حفظ مى شود.(191) تـاءثـيـر وحـدت آلمـان از جـنـبـه سـيـاسـى و امـنيتى ، چشم اندازهاى نوينى را در افق اروپا مى گشايد. آلمان متحد در رقابت با فرانسه ، در پى كسب رهبرى در جامعه اروپايى برخواهد آمد؛ زيرا آلمان به خاطر موقعيت ژئوپولتيكى و ظرفيت بالاى تكنولوژيك و نيز به خاطر آنكه ، مـوجـوديـت واحـد خـود را با رفع سلطه مستقيم قدرتهاى فاتح جنگ جهانى دوم به دست آورد، در بـيـن كـشـورهـا از اعـتـبار خاصى برخوردار است . اين كشور مى تواند در دوره زودگذر نظام دو قـطـبـى بـه نـظـم نوين جهانى ، جايگاهى ويژه در تحولات جهانى ، چه در سطح قارّه و چه در سـطـح مـنـاسـبـات بـين المللى ، كسب نمايد، تا جايى كه سخن از عضويت آلمان به عنوان عضو دائمـى شـوراى امـنـيـت بـه مـيـان آمـده اسـت . شـايـد پـيـامـدهاى امنيتى وحدت آلمان ، بيش از همه ، نـگـرانـيـهايى را به وجود آورده باشد. در اين راستا، استراتژى اتحاد و ائتلاف ، شيوه مناسب بـراى مـهـار قـدرت آلمـان مـى باشد. عضويت در اتحاديه نظامى ناتو، سازمان كنفرانس امنيت و هـمـكـارى اروپـا، اتحاديه اروپاى غربى و جامعه اقتصادى اروپا (بازار مشترك )؛ براى تحقق اين سياستها در نظر گرفته شده است .(192)

اروپاى متحد در قطب بندى جديد جهان

تحقق اروپاى واحد، بدون شك ، از مهمترين رخدادهاى عصر جديد به شمار مى رود كه رهاوردهاى سياسى ، اجتماعى و اقتصادى فراوان به دنبال خواهد داشت . ايجاد بازار واحد اروپايى ، حركت آزاد سـرمـايـه ، نـيـروى انـسـانـى ، كـالا و خـدمـات را در داخل اين قطب اقتصادى ، سهل و آسان خواهد نمود. از ديدگاه سياستمداران و اقتصاد دانها، وحدت و يكپارچگى منطقه اى اروپا، عصر جديدى از فرصتهاى اقتصادى و سياسى را به همراه آورده ، در داخـل جـامعه اروپا، ثروت و اشتغال را در سطحى وسيع به ارمغان مى آورد.

اين جريان باعث رقابت فشرده اى در محيط تجارى خواهد شد و به نوبه خود، به كاهش قيمتها، افزايش تقاضا و كـاهـش تـورم مـى انـجامد و سرانجام ، بازارى پديد خواهد آمد كه بزرگترين بلوك اقتصادى بـالقـوه دنـيـا خـواهـد گـرديد. اثرات ناشى از دستاوردهاى اقتصادى ، هرگز در درون مرزهاى جامعه اروپا، محصور نخواهد ماند و در سطح بين المللى ، در برابر قدرتهاى اقتصادى همانند آمـريـكـا، ژاپـن و غـولهاى تازه صنعتى شده آسيايى ، به رقابت و چالش خواهد پرداخت . علاوه بـر مـسـائل اقتصادى ، اروپاى واحد، مترصد بازيگرى در عرصه هاى دفاعى ، امنيتى ، علمى و تـكـنـولوژيـك ديـپلماسى جهانى مى باشد.

از اين رو، وحدت اروپا از تحولات عمده روابط بين المـللى اخـير محسوب شده است . در اينجا، برخى از ابعاد و جنبه هاى آن مورد بررسى قرار مى گيرد.

مراحل وحدت اروپا

آرمـان اتـحـاد اروپـا، بـه روايـت تاريخ اروپاييان ، ريشه در افكار و انديشه هاى متفكران اين قـاره در طـول تـاريـخ دارد. بـا اين وجود، آنچه اين آرمان را به واقعيت پيوند داد، ضرورتهاى عـيـنـى بـعـد از جـنـگ جـهـانـى دوم بـود. جـنـگ جـهـانـى دوم و هـمـكـاريـهـاى نـظامى و اقتصادى در طـول جـنـگ ، احـسـاس خـطـر مـشـترك در محيط بين المللى جنگ سرد، سياستمداران و رهبران خواهانِ وحـدت و نـهـضتهاى وحدت طلبانه مردمى ، از عوامل مهم روند همگرايى و اتحاد در اروپا محسوب مـى شـود.

از نـظـرگـاه تـاريـخـى ايـجـاد سـازمـانـهـا و نـهـادهـاى اروپـايـى ، طـرح مـارشـال و سـازمان همكارى اقتصادى اروپا، كنگره لاهه و شوراى اروپا، طرح شومن و اتحاديه اروپـايـى ذغـال و فـولاد و عـهـدنامه رُم و جامعه اقتصادى اروپا در اين مسير قرار دارند. پس از تـشـكـيـل جـامـعـه ذغـال و فولاد، كوششهايى براى وحدت دفاعى و سياسى اروپا انجام شد كه چندان نتايج مثبتى به همراه نداشت .

جامعه اقتصادى اروپا (بازار مشترك )، به موجب عهدنامه رُم در سـال 1957 كـه شـش كشور آلمان ، فرانسه ، ايتاليا، هلند، بلژيك و لوكزامبورگ آن را در پايتخت ايتاليا امضا كردند، ايجاد شد.(193) اهداف و مقاصد جامعه اقتصادى اروپا، بگونه اى بود كه شايد بطور ضرورى اروپاى متحد را در پى داشت . اين اهداف شامل : ايجاد بازار مشترك براى مجموع محصولات ، لغو حقوق گمركى و حـذف سـهـميه در روابط متقابل اعضاى سازمان ، برقرارى تعرفه مشترك گمركى ، در پيش گـرفـتن سياست مشترك اقتصادى ، لغو تشريفات مربوط به ورود و خروج تبعه هاى هر يك از كـشـورهـا در سـرزمين يكديگر، تسهيل سرمايه گذارى و مبادله