ايـن دوره بـا اشـغـال افـغـانـسـتـان تـوسـط شـوروى در سـال 1979 م آغـاز و بـا روى كـار آمـدن مـيـخـائيـل گـوربـاچـف در سـال 1985 م به پايان رسيد. بررسى ريشه ها و زمينه هاى جنگ سرد جديد، به تحولات در جـهان سوم باز مى گردد كه از نظر سياستمداران و تحليلگران آمريكايى ، به معناى از دست رفـتـن برخى از مناطق تحت نفوذ آمريكاست . از ديد اين تحليلگران ، اتحاد شوروى در دهه هاى تـنـش زدايـى بـه گـسـتـرش حـوزه هـاى نـفـوذ خـود دسـت زد و تـعـادل و تـوازن ، هـم از لحاظ مناطق نفوذ و هم از جهت تسليحات اتمى ، به نفع اتحاد شوروى بـه هـم خـورد. ايـنـك ، ضـمـن بـررسـى ريـشـه هـاى جـنـگ سـرد نـويـن ، مـهـمـتـريـن مسائل آن مورد تجزيه و تحليل قرار خواهند گرفت .
بر هم خوردن تعادل در حوزه هاى نفوذ
دوره اى كـه تـنـش زدايـى در جـريـان بـود ـ از 1962 م تـا 1979 م ـ ابـرقـدرتـهـا در عـيـن حـال كـه به تفاهم و سازش مى انديشيدند، به رقابت نيز مى پرداختند. در واقع ، در اوج تنش زدايـى ، رقابتها همچنان به صورت پنهان و آشكار ادامه داشت . نفوذ شوروى در خاور ميانه از جمله در كشورهاى سوريه ، ليبى و عراق افزايش يافت و در ساير مناطق ، بگونه اى كه شرح داده خـواهـد شـد، يـا دولتـها از حوزه نفوذ آمريكا بيرون رفتند (مانند ايران ) و يا در حوزه نفوذ شـوروى قـرار گـرفتند. در مقابل اينها كشورهاى مصر و سومالى از تحت نفوذ شوروى خارج و تحت سلطه آمريكا قرار گرفتند و نفوذ آمريكا در جنوب خليج فارس نيز افزايش يافت .انقلاب اسلامى ايران : ايران ، بعد از جنگ جهانى دوم ، بتدريج زير سلطه و نفوذ ايالات متحده آمـريـكـا قـرار گـرفـت كـه كـودتاى 28 مرداد 1332 نقطه عطفى در اين زمينه بود. طى دو دهه 1960 و 1970 م ، ايـران و آمـريـكـا از لحـاظ نـظـامـى ، سـيـاسى ، اقتصادى و فرهنگى هر چه بـيـشـتر به هم نزديك شدند. شكست آمريكا در جنگ ويتنام و در پيش گرفتن سياست بومى كردن مـسائل ، ايران را در استراتژى دو ستونى نيكسون ـ كسينجر، به عنوان ستون نظامى و ژاندارم مـنـطـقه خليج فارس قرار داد؛ دولتى كه وظيفه اساسى آن ، حفظ منافع حياتى غرب در منطقه بود.پـيـروزى انـقـلاب شـكـوهـمـنـد اسـلامـى ايـران بـه رهـبـرى امـام خـمـيـنـى (ره ) در سـال 1357 (1979)، بـحـرانـى بـس شگرف و عميق براى آمريكاييها ايجاد كرد. آنها نه تنها مـتـحـدى مطيع را از دست داده بودند، بلكه در معرض تهديدات فزاينده ناشى از صدور انقلاب اسـلامـى ايران قرار گرفتند. اشغال لانه جاسوسى (سفارت آمريكا) و به گروگان گرفتن اعـضـاى سـفـارت آمـريـكـا در ايـران ، ضـربـه سـخـتـى بـه اعـتـبـار و حـيـثـيـت آمـريـكـا وارد كرد.(163) اشغال افغانستان توسط شوروى (سابق ): در آوريل سـال 1978 م ، رژيـم داوود بـا يـك كـودتاى كمونيستى ساقط شد و حكومت جديد با پيروى از اصـول سـوسـياليسم ، دست به اصلاحات اجتماعى و اقتصادى در جامعه عقب مانده افغانستان زد. مخالفت با رژيم حاكم بگونه اى در حال گسترش بود كه دولت افغانستان از اتحاد شوروى ، تقاضاى كمك كرد. بدين سان ، شوروى با درخواست دست نشاندگان خود، در دسامبر 1979 با نـيـروى 85 هـزار نـفـرى به افغانستان ، يورش برد. اعزام قواى نظامى از جانب يك ابرقدرت بـه جـهان سوم ، تداعى كننده لشكركشى آمريكا به ويتنام بود. با اين وجود، مى توان دلايلى چند براى اين اقدام شوروى برشمرد.نـخست آنكه ، پيروزى انقلاب اسلامى ايران ، اين اميد را در افغانستان زنده كرد كه مى شود با رژيـم حاكم و دست نشانده مبارزه كرد و حكومت اسلامى بنا نهاد. بنابراين ، هجوم شوروى براى جـلوگـيـرى از چـنـيـن رونـدى در افـغـانـستان بود تا از اين طريق ، به جمهوريهاى مسلمان نشين شـوروى بـفـهـمـانـد كـه هرگونه حركت استقلال طلبانه اى بشدت و با قواى نظامى سركوب خـواهـد شـد. دوم آنـكـه ، اتـحـاد شـوروى بـه آبـهـاى گـرم خـليـج فـارس نـزديـكـتـر مـى شد. دليـل سـوم را مـى تـوان بـه ايـجـاد و تـوسـعـه كـمـربـنـد امـنـيتى و كشورهاى اقمارى شوروى بـازگـردانـد؛ سـيـاسـتـى كـه تـا آن تـاريـخ در جـهـت تـاءمـيـن امـنـيـت شـوروى مـؤ ثـر بود.(164) واكـنـش آمـريـكـا در قـبـال تـجاوز شوروى به افغانستان ، هر چند شديد نبود، امّا به طرق زير انجام گرديد:الف ـ به ارسال تجهيزات و كمك اقتصادى به مجاهدين افغانى مبادرت كرد.
لطفا منتظر باشید ...
