تاریخ و اصول روابط بین الملل نسخه متنی

فـرانـسه ، بيش از ساير اروپاييان در سده هيجدهم و نوزدهم در امور مـسـتـعـمـراتـى پيشرفت داشتند.

دولت تازه صنعتى شده آلمان از قافله استعمارگران عقب مانده بـود. چـنـين تضاد منافع با وجود شرايط خصومت آميز سياسى و نظامى بين آنها، بستر مساعدى براى آغاز جنگ بود.

آلمـان در سال 1914 م تنها توگو، كامرون ، آفريقاى جنوب غربى آلمان و آفريقاى شرقى آلمـان و بـرخـى از مـجـمـع الجـزايـر را در اقـيـانـوس آرام تـحـت اخـتـيـار داشـت ، حـال آنـكـه مـتـصـرفـات انـگـليـس بـه مـيـزانـى گـسـتـرده و وسـيـع بـود كـه ضـرب المـثـل مـعـروف آن (خـورشـيـد هـرگـز در پهنه قلمرو بريتانياى كبير غروب نمى كند) براى آن كـشـور بـه كـار مى رفت . تشديد مخاصمات بر سر مستعمرات با دو مساءله (وقوع بحرانهاى مـسـتـعـمراتى مانند مراكش ) و (سياست جهانى آلمان مبنى بر كسب مستعمرات ) يكى از زمينه هايى بود كه به جنگ جهانى اول منجر گرديد.(14)

4 ـ نظاميگيرى (ميليتاريسم ) و مسابقه تسليحاتى

نـظـامى گيرى يا ميليتاريسم به معناى نفوذ فوق العاده نظاميان بر سياست ملّى يك كشور است كـه از پـيـامـدهـاى بـلافـصـل آن ، حـل اخـتـلافـات و مـنـازعـات بـا تـوسل به زور و تكيه بر قهوه قهريه مى باشد. هرگاه سياستمداران احساس كنند كه جز با خـشـونـت و زور، نـمـى توان به اهداف و منافع ملى دست يافت و در اين راستا، نظاميان جهتگيرى سـيـاست خارجى را تعيين كنند، در واقع ، حكومت ميليتاريستى نمود پيدا كرده است . دوران پيش از جـنـگ جـهانى اوّل ، دوران نفوذ و سلطه نظاميان و افكار نظاميگرى بر كشورهاى اروپايى است . سمبل اين انديشه ها را مى توان در تحليل زير يافت :

وزيـر خـارجـه آلمـان در يـازده دسـامـبـر 1879 اعـلام كرد: (بدون قدرت ، بدون يك ارتش و يك نـاوگـان قـدرتـمـنـد، هيچگونه رفاه و آسايش براى ما در ميان نخواهد بود... در قرن آينده ملت آلمـان يـا در حكم پتك خواهد بود يا سندان ). با به اجرا درآوردن اندرز فردريك كبير مبنى بر ايـنـكـه (ديـپـلمـاسى بدون زور همچون موسيقى بدون ساز است )، ارتش آلمان در 1914 آن چنان بـزرگ شـده بـود كـه در تـوصـيـف آن گـفـتـه اند: (آلمان كشورى نيست داراى يك ارتش ، بلكه ارتشى داراى يك كشور است .)(15) چـنـيـن انـديـشـه و افـكـارى ، آشـكـارا رونـد تـحـولات روابـط بـيـن المـلل را در دهـه قـبـل از جـنـگ جـهـانـى اول بـه سـوى كـاربـرد زور در حـل و فـصـل اخـتـلافات بين المللى سوق مى داد كه در نهايت ، شروع جنگ را موجب شد. بعلاوه ، افزايش فوق العاده تسليحات طى سالهاى 1871 تا 1914، يكى از ويژگيهاى برجسته اين دوره بـود. در تـمـام كـشورهاى اروپا، سربازگيرى در زمان صلح با تعليمات نظامى عمومى مـتـداول بـود. بـر عـظـمـت ارتـشـهـاى مـجـهـّز هـر سـال بـيـش از پـيـش افـزوده مـى شـد و در عـين حـال ، پـيـشـرفـت عـلم و صـنعت ، سلاحها را ترسناكتر مى كرد و همواره بر ارزش و پيچيدگى ماشينهاى مدرن نظامى مى افزود.(16) در ايـن مـسـابـقـه تـسـليـحـاتـى ، هـمـه كـشـورهـا نـقـش داشـتـه انـد. انـگـلسـتـان در سـال 1889 قـانـون دريـايـى مـوسـوم بـه - powe - two" "standa d را به منظور تقويت نيروى دريايى خود به تصويب رساند.

براساس اين قانون ، انگلستان تصميم گرفته بود ناوگانى به بزرگى مجموعه ناوگان دو رقيب خويش ـ آلمان و روسيه ـ به اضافه ده درصد اضـافـه نـيـرو تـدارك بـبـيـنـد. بودجه اى كه براى توسعه نيروى دريايى فرانسه در دهه 1880 در نـظـر گـرفـتـه شـده بـود، مـبـلغى بين پنجاه تا هفتاد ميليون فرانك بود كه در دهه 1890 بـه صـد مـيـليـون فـرانـك بـالغ گـرديـد. ايـتـاليـا نـيـز در سـال 1895، اعـتـبـار جـديدى براى توسعه نيروى دريايى خود تخصيص داد. امّا بيش از همه ، طـرحـهـاى آلمـان داراى حـسـاسـيـت بـود.

در سـال 1897 (ژنـرال اشـليـفـن ) كـه از سـال 1891 تـا 1905، رئيـس ستاد ارتش آلمان بود، طرح حمله به فـرانـسـه از طـريق بلژيك را تهيه و به عنوان نقشه نظامى آلمان به تصويب رساند كه به نـام (طـرح اشـليـفـن ) مـشـهـور اسـت ؛ در جنگ جهانى اول نيز اين طرح با اندك تغييرى ، راهنماى عـمـليـات آلمـان قـرار گـرفـت . بـرنـامـه تـوسـعـه نـيروى دريايى آلمان ، طبق طرح (دريادار تـيـرپـيـتـز) در سـال 1898، بـا افـزايـش پـرسـنـل نـيروى دريايى مركب از برنامه ريزان ، تـكـنـسـيـنـهـاى