تاریخ و اصول روابط بین الملل نسخه متنی

تجزيه و تحليل معاهده صلح ورساى

فـاتـحـان جـنـگ جـهـانـى اوّل ، سـرنوشت مغلوبان را در كنفرانسهاى صلح تعيين كردند. از ميان مـعـاهـدات صـلح كـه (ورسـاى ) بـا آلمـان ، (سـن ژرمن ) با اتريش ، (نويلى ) با بلغارستان ، (تـريـانُن ) با مجارستان و (سور) و (لوزان ) با تركيه بود، معاهده صلح ورساى داراى اهميت بـيـشـتـرى اسـت كـه بـه تـجـزيـه و تـحـليـل آن مـى پـردازيـم . ايـن مـعـاهـده شـامـل مـقـررات ارضـى ، مـقـررات مختلف اقتصادى و ارضى ، مقررات نظامى و نيروى دريايى ، غرامات و تضمينهاى لازم براى اجراى مفاد معاهده بود.(31) مقررات ارضى :

1 ـ (آلزاس ـ لورن ) به فرانسه واگذار شد.

2 ـ (پوزن ) و دالانى به عرض تـقـريـبـاً شصت مايل كه (پومرانى ) را از پروس شرقى جدا مى كرد و در كنار درياى بالتيك بـود، بـه لهـسـتـان داده شـد.

3 ـ نـاحـيـه هـاى كـوچـكـى مـشـتـمـل بـر شـهـرهـاى (پـوپـن )، (مالمدى ) و (مورسنه ) به بلژيك واگذار گرديد.

4 ـ شهر (دانـزيـگ ) و نـواحـى اطـراف آن (در حـدود 700 مـايـل مـربع ) شهرى آزاد اعلام گرديد كه تحت سرپرستى مجمع اتفاق ملل بوده ، مى بايستى روابط خارجى آن تحت نظارت لهستان باشد.

5 ـ شـهـر (مـمـل ) و قـسـمـت بـاريـكـى از نـواحـى شـمـال شـرقـى رودخـانـه (مـمـل )، (نـيـمـان ) بـه مـتـفـقـيـن واگـذار شـد (ايـن قـسـمـت در سال 1924 به ليتوانى برگردانده شد.)

6 ـ قرار شد در مورد (شلسويك )، (سيلزى عليا) و چند ناحيه در پروس شرقى به آراى عمومى مراجعه شود. (در نتيجه آراى عمومى ، قسمت شمالى شـلسـويـگ بـه دانـمـارك واگـذار شـد؛ در حـدود 1500 مـايـل مـربـع از سيلزى عليا هم به انضمام باارزشترين معادن و صنايع آن به لهستان واگذار گـرديد.)

7 ـ تمام متصرفات آلمان در ماوراى درياها به بريتانياى كبير، فرانسه ، بلژيك و ژاپن به عنوان قائم مقام مجمع اتفاق ملل واگذار شد.

مـقـررات مختلف اقتصادى و ارضى :

1 ـ معادن زغال حوزه (سار) به فرانسه واگذارگرديد با بـاز خـريـد آن تـوسـط آلمـان پـس از پـانـزده سـال . سـرزمـيـن (سـار) مـى بـايـسـت تـا سال 1935 توسط مجمع اتفاق ملل اداره شود و در آن تاريخ براى تعيين وضع نهايى آن به آراى عمومى مراجعه شود.

2 ـ آلمان تمام امتيازات تجارى و حوزه هاى نفوذ اقتصادى خود را در چين ، سـيـام ، ليـبـريـا، مـصر، مراكش و ساير نواحى عقب مانده از دست داد.

3 ـ لوكزامبورگ از اتحاد گـمـركـى آلمـان جـدا شـد و از نـظر اقتصادى به بلژيك پيوست .

4 ـ مقررات پيچيده اى براى كنترل رودخانه هاى آلمان توسط متفقين تنظيم شد.

مـقـررات نـظـامـى و نـيـروى دريـايـى : مـنـظـور از مـقـررات نـظـامـى ، مـعـاهـده تقليل تسليحات و وسايل تهيه تسليحات آلمان بود به حدى كه نتواند دست به تعرض مجدد بـزنـد.طـبـق ايـن مـعـاهـده قـرار شـد:

1 ـ قـشـون آلمـان بـه حـداكـثـر 100000 نـفـر تـقـليـل داده شـود.

2 ـ سـربازگيرى عمومى لغو شود و فقط سربازان داوطلب به مدت دوازده سـال و افـسـران بـه مـدت 25 سـال پـذيـرفـتـه شـونـد (ايـن عـمـل بـراى آن بـود كـه آلمان نتواند با گردش خدمت ، سربازان تعليم ديده ، در ذخيره داشته بـاشـد).

3 ـ نـيـروى دريـايى آلمان به يك واحد گشتى با ظرفيت محدود كاهش يابد و آلمان از داشـتـن زيـر دريايى كاملاً ممنوع گردد.

4 ـ تمام ناحيه غربى رودخانه (راين ) و يك منطقه به عـمـق پـنـجـاه كـيـلومـتـر در سـاحـل شـرقـى (رايـن ) بـراى هميشه منطقه غير نظامى گردد و تمام اسـتـحـكـامـات منهدم و آلمان از داشتن پادگان ممنوع گردد.

5 ـ ساختن اسلحه تحت نظر يك هياءت نـظـامـى از طـرف مـتـفـقـيـن و داشـتـن هـرگـونـه تـسـليـحـات سـنـگـيـن از قبيل تانك ، هواپيماى بمب افكن و توپخانه كاليبر بزرگ قدغن باشد.

6 ـ استحكامات نيروى دريايى (هليگولند) منهدم و كانال (كيل ) غيرنظامى گردد.

غرامات : بر طبق ماده 231 از قرارداد صلح ورساى ، آلمان مسؤ وليت تمام خسارات و ضايعاتى كـه جـنـگ بـه مـتـفـقـيـن و كـشـورهـاى مـتحد و اتباع آنها وارد آورده بود به گردن گرفت . ادعاى قـانـونـى بـراى جـبـران خـسـارات مـالى مـبـتـنـى بـر يـادداشـتـى بـود كـه مـتـفـقـيـن قـبـل از مـتـاركه جنگ همراه با چهارده اصل ويلسون براى صلح داده بودند. در يادداشت ذكر شده بـود كـه : (آلمـان هـمـه خـسـاراتـى را كه به مردم غير نظامى متفقين وارد شده بود، جبران خواهد كـرد...). بـعـد از بـحـث بـسـيـار، تـصـمـيـم گـرفـتـه شـد كـه هـزيـنـه هـايـى از قـبـيل برقرارى وظيفه به سربازان سابق و