بهره مندى از تاريخ گذشتگان - بررسی تاریخ عاشورا نسخه متنی

بدان و بدكاران بيرون نمى آورد، مگر آنگاه كه روش عمل انسان به آنان نزديك شود و از اينان دور گردد، و در اين صورت است كه مى شود گفت من هواخواه و طرفدار خوبان و نيكانم و دشمن و مخالف بدان و بدكاران قرآن مجيد به موضوع تاريخ و نقل سرگذشت ملت هايى كه آمده اند و رفته اند و نقل و قصص پيمبران صلى الله عليه و آله و كسانى كه با ايشان درافتاده اند بسيار عنايت فرموده است و قسمتى مهم از آيات و سوره هاى قرآن مجيد به نقل و بيان همين موضوع يعنى تاريخ گذشتگان اختصاص يافته است ، اما منظور از اين قسمت تنها آن نبوده كه مسلمانان جهان بدانند كه موسى عليه السلام مرد خوبى بود و فرعون مرد بدى ، يا قوم عاد و ثمود مردمان بد و بيراه بودند، و فلان ملت ديگر مردمى خوب و سر به راه خوبى موسى عليه السلام و ديگر پيمبران خدا و خوبى مسيحيان نجران كه به دست ذونواس پادشاه يمن كشته شدند و بدى ذونواس به حال مسلمان چه سود و زيانى دارد.

بهره مندى از تاريخ گذشتگان

نقل تاريخ گذشتگان براى آن است كه مسلمانان در علل پيشرفت و سعادتمندى و سرفرازى ملتى و بدبختى و زبونى و بيچارگى ملتى ديگر تامل كنند و آنچه را در ملتهاى گذشته جهان موجب سربلندى و سرفرازى و نيرومندى و سرورى بوده است بشناسند و پى آن بروند و نيز آنچه را در ملت هاى گذشته دنيا باعث سقوط و بدبختى و گرفتارى به عذاب خداى متعال و نابودى مى شده است نيك بشناسند و از آن پرهيز كنند و بدانند كه سنت خداى متعال عوض نمى شود و تغيير نمى كند، و اگر قومى به جهتى در دنيا سرفراز شده اند، آن نكته هميشه موجب سرفرازى خواهد بود و اگر ملتى به علتى بدبخت و زبون شدند، آن علت هميشه باعث بدبختى و زبونى خواهد گشت .

سنتهاى خداوندى

كلمه سنت هر جا كه در قرآن مجيد استعمال شده به همين معنى لغوى است يعنى روش و طرز عمل كه خداى متعال با امت هاى گذشته داشته و در همه جا خدا مى گويد كه سنت من تغييرپذير نيست ، براى عزت و سربلندى راهى است كه تغيير نمى كند و براى بدبختى و بيچارگى هم راهى و علتى كه تغييرپذير نيست .

سنه الله فى الذين خلوا من قبل و لن تجدلسنه الله تبديلا (67).

بندگان منافق صفت

يعنى آن گونه رفتارى كه خدا درباره بندگان منافق و گنه كار خود داشته است كه اول پيمبران و فرستادگان برايشان بفرستد و اتمام حجت آنان را كه ايمان نياورند و به كفر خويش اصرار ورزند هلاك گرداند و نابود كند، و آنان را كه با خدا و پيغمبرش از راه دورويى و فريبكارى و نفاق درآيند، و هم با خدا باشند و هم با دشمنان خدا و هم از رسول خدا غنيمت جنگ و ديگر بهره هاى مسلمانى گرفته باشند، و هم از دشمنان او حق حساب جاسوسى و فتنه انگيزى ، اينان را رسوا كند، و دستشان را از هر دو طرف كوتاه سازد، و رانده اينجا و آنجا كند، اين سنت خدا تغييرناپذير نيست و نبايد انتظار داشت كه نفاق و دورويى روزى موجب شرمندگى و رسوايى باشد و روزى باعث سرفرازى و نيك نامى در قرآن سوره اسراء نيز همين نكته به اين گونه بيان شده :

سنه من قد ارسلنا قبلك من رسلنا و لا تجد لسنتنا تحويلا (68).

تحويل هم همان تبديل و تغيير و از حالى به حالى بردن است در سوره انفال نيز كلمه سنت به همين معنى به كار رفته است .

قل الذين كفروا ان ينتهوا يغفرلهم ماقد سلف ، و ان يعودو افقد مضت سنه الاولين (69).

يعنى به كافران بگو اگر از كفر و عناد خويش بازگرداند و دست از عناد يا حق كوتاه سازند آمرزيده شوند، و اگر به كفر و عناد خود بازگردند روش ما درباره گذشتگان عمل شده است ، يعنى درباره اينان هم همان روش به كار خواهد رفت و چنان كه آنان را هلاك كرديم اينان را نيز هلاك خواهيم كرد، در سوره حجر نيز همين نكته به اين صورت آمده است :

لا يومنون به و قد خلت سنه الاولين (70).

كفار مكه و دشمنى با رسول خدا

يعنى اين كفار مكه كه در دشمنى و عنادورزى با رسول خدا اصرار مى ورزند، اميدى به ايمان آنها نيست ، اينان ايمان نمى آورند اما تكليفشان روشن است و روش ما درباره كافرانى كه پيش از ايشان بوده اند و بر