پرسش: مباني آزادي بيان و مطبوعات از نظر اسلام چيست؟ - پرسش ها و پاسخ ها نسخه متنی

پرسش: مباني آزادي بيان و مطبوعات از نظر اسلام چيست؟

پاسخ: بحث آزادي قلم و مطبوعات از مباحث مهم حقوق بشر براي انسان امروزي است و در عصر پيشرفت سريع ارتباطات ميبايست به اين مهم بيشتر پرداخته شود. همانطور كه در مباحث سابق اشاره شد آزادي امري مقدس و مطلوب براي همه انسانها است، ولي هيچ انسان عاقلي آزادي مطلق را نميپذيرد; زيرا لازمه آن هرج و مرج و فساد و توحّش است. قهراً آزادي از جمله آزادي بيان و قلم شرايط و قيودي دارد. پس بايد روشن كنيم كه «آزادي بايد روي چه مبنايي مطرح شود؟» پاسخ كوتاه اين است كه قانون بايد معلوم كند. بلافاصله سؤال ديگري مطرح ميشود كه «قانونگذار بايد بر چه اساسي آزادي را محدود كند؟» در اينجا بطور مختصر ميتوان گفت: قانون بايد براساس مصالح جامعه محدود شود. اما اين سخن هم مجمل است و سؤال همچنان ادامه دارد كه مصالح جامعه كه موجب تحديد آزاديها ميشوند، كدامند؟ وقتي به اختلافات موجود در اين زمينه دقت ميكنيم، ميبينيم كه انظار مختلف در باب آزادي، حدود آن و مصالح واقعي فرد و جامعه به دو اختلاف اساسي برميگردد:

الف ـ اختلاف مبنايي ب ـ اختلاف بنايي.

اختلاف مبنايي از اختلاف فرهنگ و جهان بيني انسان ها ناشي ميشود. كساني كه معتقدند هدف از آفرينش انسان بهره برداري بيش تر از لذات دنيوي است و بعد از اين دنيا، حساب و كتابي در كار نيست، اين افراد براي آزادي هيچ قيد و بندي قائل نميشوند مگر آنچه كه زمينه التذاذات بيشتر افراد و جامعه را خدشه دار كند; يعني حدّ آزادي اين است كه مانع آزادي افراد ديگر و جامعه بشود.