منظور از جامعه مدني در مقايسه با جامعه اسلامي چيست؟ آيا جامعه مدني جايي در دين و جامعه ديني دارد؟
براي پاسخ به سؤال فوق، نخست بايد توضيحي درباره هر يك از دو اصطلاح «جامعه مدني» و «جامعه اسلامي» ارائه كنيم و سپس به رابطه جامعه مدني با دين و جامعه ديني بپردازيم:
الف ـ جامعه مدني
جامعه مدني داراي معاني گوناگوني است. اين واژه از حدود دو هزار و پانصد سال پيش مطرح بوده است و در هر برهه اي تفسيري از آن ارائه ميشده است; امروزه نيز وضع بر همين منوال ميباشد. به هر حال، ما به سه معنا از معاني متداول و امروزين جامعه مدني اشاره خواهيم كرد تا در سايه آن بتوانيم پاسخ مورد نظر را بيابيم:
الف ـ جامعه مدني در مقابل جامعه بدوي و غير متمدّن:
جامعه مدني در اين اصطلاح به جامعه اي گفته ميشود كه در آن قانون و ضابطه بر رفتار شهروندان حاكم است و هيچ كس حق ندارد با معيارها و سلايق شخصي ديگران را محكوم يا مجازات كند. شايد بتوان گفت كساني كه در كنار جامعه مدني قانونمندي را مطرح ميكنند به چنين معنايي از جامعه مدني نظر دارند.
ب ـ جامعه مدني:
يعني جامعه اي كه مردم حداكثر وظايف اجتماعي را خودشان داوطلبانه به عهده ميگيرند و بدين ترتيب بار دولت را سبك ميكنند. اين معناي جامعه مدني كاملاً با اسلام سازگار است و وجود نهادهاي آموزش و پرورش مردمي، بيمارستانها و ساير خدمات عام المنفعه و به خصوص اوقاف، به روشني گوياي «مدني» بودن جامعه اسلامي است.
ج ـ جامعه مدني (در معناي نوين خود):
بخشي از زندگي عمومي انسانهاست كه مستقل از دولت است و در قالب انجمن ها، اصناف، احزاب، گروهها، مجامع فرهنگي و... جريان مييابد و نقش واسطه ميان فرد و دولت را بازي
لطفا منتظر باشید ...
