بهترين راه شناسايي متخصص - پرسش ها و پاسخ ها نسخه متنی

كه بيش از ديگران به مباني اسلام و نحوه اجراي آن آشنا باشد، و اين همان مسأله ولايت فقيه است كه ضامن اسلامي بودن نظام است.

بهترين راه شناسايي متخصص

حال با توجه به اينكه كار اصلي مجلس خبرگان تشخيص فرد مناسب براي تصدّي مقام ولايت است، به نظر ميرسد عاقلانه ترين و منصفانه ترين راه اين است كه اعضاي خبرگان كساني باشند كه خود در فقاهت دستي دارند;

مثلاً اگر از من و شما بپرسند بهترين قاضي ايران كيست، قطعاً براي دريافت بهترين پاسخ بايد سراغ قضات برويم، يعني جواب اين سؤال از عهده هر كسي برنميآيد، فقط كساني ميتوانند بهترين قاضي را معرفي كنند كه خود تبحّري در اين موضوع داشته باشند. همچنين اگر به ما بگويند: بهترين استاد دانشگاه در فلان رشته كيست، بايد جواب را از استادان دانشگاه گرفت. كساني توان تشخيص اصلح (شايسته ترين) براي تصدي مقام ولايت فقيه را دارند كه خود بهره اي از شرايط آن مقام و منصب داشته باشند و از آن ويژگيها ـ هر چند در مرتبه پايين تر ـ بهره مند باشند.

از آن رو كه مهمترين ويژگي وليّ فقيه فقاهت است - زيرا آنچه در قانون آمده ولايت «فقيه» است - بنابراين، اعضاي خبرگان بايد فقهايي باشند كه صلاحيت اين كار را دارند. اگر منصفانه قضاوت كنيم ميفهميم اين بهترين و معقولترين راه براي تشخيص ولي فقيه است. نمونه روشني از كار درست خبرگان كه برگرفته از آشنايي با فقاهت و شناخت فرد مناسب براي رهبري است، تعيين مقام معظم رهبري پس از رحلت حضرت امام بود; اگر عموم مردم ميخواستند در آن اوضاع شخصي مناسب براي رهبري را شناسايي كنند، نميتوانستند، امّا خبرگان در طيّ چند ساعت به نتيجه قطعي رسيدند. افزون بر آن كه، اعضاي خبرگان داراي مقام فقاهتند، داراي مرتبه عالي تقوي نيز هستند و با شناخت قبلي از افراد تصميم ميگيرند; از اين رو احتمال اينكه تحت تأثير تبليغات و جوسازيها قرار بگيرند، بسيار ناچيز است.

4 - چرا نمايندگان مجلس خبرگان، فقط فقيهانند و ديگر متخصصان و انديشه گران بدان مجلس راه ندارند؟

توضيح آنكه اخيراً سؤال و شبهه اي به صورت جدّي مطرح ميشود كه در قانون اساسي براي ولي فقيه شرايطي برشمرده شده كه در سه شرط خلاصه ميشود: فقاهت، عدالت و مدبر و مدير بودن; يعني تشخيص مصالح جامعه و توان اداره آن.

بايد توجه داشت فقهايي كه به عنوان خبرگان و براي انتخاب رهبر در نظر گرفته شده اند، بسته به موقعيت علمي خود، توان تشخيص برخي از شرايط را دارند. آنها فقط ميتوانند تشخيص دهند چه كسي افقه و داراي بالاترين صلاحيت فقهي است. بنابراين، ضروري است كسان ديگري نيز در شمار خبرگان جاي گيرند تا با تخصص و موقعيت علمي خود توان احراز ديگر شرايط مثل عدالت، مديريت و مدبريّت و آشنايي كافي با سياست را داشته باشند. از اين رو ضرورت دارد خبرگان از متخصصان رشته هاي گوناگون گزينش شوند و هر دسته، بخشي از ويژگيها و شرايط و شؤون رهبري را تشخيص دهند. در پاسخ اين شبهه بايد گفت:

گرچه سه شرط براي ولي فقيه ذكر شده، ولي اوّلاً: اين سه شرط در عرض هم اعتبار ندارد، بلكه يكي از آنها مهمتر است. ثانياً: رهبر بايد حدّ نصاب هر يك از اين سه شرط را داشته باشد، اكنون ببينيم در ميان كساني كه واجد اين شرايط هستند، چه كسي، هم از نظر فقاهت و هم تقوا و هم مديريت جامعه، افضل است و برآيند اين سه عامل در كدام بيشتر است؟ اگر حضور متخصصان رشته هاي گوناگون را در مجلس خبرگان لازم دانستيم، و آنها ـ با فرض عدم صلاحيت براي تشخيص شايستگي سياسي وليّ فقيه ـ فقيهي را تعيين كردند كه از نظر سياست حدّ نصاب لازم را ندارد و گفتند چون آقاي «الف» فقاهتش بيشتر است، ما او را شايسته تر از ديگران ميدانيم; گروه سياستمداران گفتند ما آقاي «ب» را انتخاب ميكنيم، چون سياستش بيشتر از ديگران است; مقدّسين هم گفتند ما آقاي «ج» را انتخاب ميكنيم، چون تقوايش بيشتر است، چه نتيجه اي به دست ميآيد؟ يا سه رهبر داريم كه يكي فقاهت دارد، دومي تقوا دارد و سومي مديريت ـ كه بيشك آن سه، كاري از پيش نميبرند ـ پس اين فرض باطل است; يا بايد يكي از آن سه را ترجيح بدهيم; مثلاً فقيهي بيسياست و العياذباللّه بي تقوا را ترجيح دهيم و يا برعكس; كه در اين فرض نيز مصالح اسلام و امّت اسلامي رعايت نميشود. نتيجه ميگيريم نميتوان براي