پرسش: آزادي چيست و چه تعريفي ميتوان از آن ارائه كرد؟ - پرسش ها و پاسخ ها نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

پرسش ها و پاسخ ها - نسخه متنی

محمدتقی مصباح یزدی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

انسان موجودي است آزاد و مختار يا مجبور و مقهور؟ دين و آزادي چه نسبتي با هم دارند؟ آيا آزادي دين را قيد ميزند و يا دين آزادي را و يا هيچ كدام؟ آزادي بيان به عنوان يكي از مصاديق مهم آزادي، به خصوص در جوامع مدني امروزي، چگونه تعريف و تحديد ميشود؟ رويكرد اسلامي در باب آزادي بيان و مطبوعات چيست؟ بخش اول اين كتاب به پاسخ اين پرسش ها و چند پرسش ديگر در همين زمينه پرداخته است.

اصطلاح ديگري كه اين روزها در جامعه ما، و به خصوص در محافل علمي، رونق خاصي داشته و زياد تكرار ميشود و سخنرانيها و مقالات و مطالب متعدّدي در دفاع يا نقد آن وجود دارد، اصطلاح پلوراليسم[1] است.

اين مفهوم، كه در فارسي به «كثرت گرايي» ترجمه ميشود، در واقع اشاره به تفكري دارد كه بر اساس آن تكثّر و چندگانگي در حوزه هاي گوناگوني نظير اقتصاد، سياست، فرهنگ، انديشه، دين و غير آنها مطلوب و مقبول تلقّي ميشود. پلوراليسم نيز به مانند ليبراليسم، امروزه نماد روشنفكري و مدنيت و انديشه­ورزي قلمداد شده و مخالفان آن، به تحجّر، تعصّب، بيمنطقي، خشونت طلبي و عناوين ديگري امثال آنها متّهم ميگردند. بخش دوم اين كتاب به پرسش و پاسخ هايي پيرامون اين موضوع اختصاص دارد و تلاش كرده تا گوشه هايي از مباحث مربوط به آن را روشن نمايد.

مجموعه اين پرسش ها و پاسخ ها برگرفته از جلسات مختلفي است كه انديشمند فرزانه، حضرت آيت الله مصباح يزدي در جمع هاي دانشگاهي و حوزوي و احياناً اقشار عمومي مردم داشته اند. اين كتاب در واقع ادامه سه مجلّد ديگر است كه اولي با دو موضوع «نظام سياسي اسلام» و «ولايت فقيه»، دومي با دو موضوع «ولايت فقيه» و «خبرگان» و سومي نيز با دو موضوع «دين و مفاهيم نو» و «نظارت استصوابي» منتشر گرديده و اكنون چهارمين جلد از اين مجموعه نيز با دو موضوع «آزادي» و «پلوراليسم» به علاقمندان تقديم ميگردد.

در پايان لازم است از حجج اسلام حميد كريمي و محمد مهدي نادري كه تهيه و تدوين اين جلد از مجموعه پرسش ها و پاسخ ها را بر عهده داشته اند سپاسگزري نماييم.

انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(رحمه الله)

پرسش: آزادي چيست و چه تعريفي ميتوان از آن ارائه كرد؟

پاسخ: براي پاسخ به اين پرسش بايد يادآوري كرد كه مفاهيم به دو دسته قابل تقسيم اند: الف) مفاهيم عيني و انضمامي، ب) مفاهيم ذهني و انتزاعي. هنگامي كه با مفاهيم عيني سروكار داريم تفاهم چندان مشكل نيست. به عنوان مثال در علوم طبيعي مفاهيمي چون مفهوم آب، حركت، برق; و يا در علوم پزشكي مفهوم چشم، گوش، كبد، معده ... به كار ميرود و همه اين مفاهيم عينياند و مقصود گوينده از آنها نزد همگان روشن است، اگرچه ممكن است موارد ابهام انگيزي نيز يافت شود; مانند اين كه آيا آب گل آلود آب است يا نه؟ اما در مواردي كه سروكارمان با مفاهيم انتزاعي است ـ مانند مفاهيم فلسفي و مفاهيمي كه در بسياري از علوم انساني همچون روان شناسي جامعه شناسي، حقوق، علوم سياسي و مانند آنها به كار ميرود ـ تفاهم مشكل ميشود; زيرا گاه واژه اي داراي تعريف هاي متعدّد و متغاير است، و به همين دليل بحث ها پيرامون چنين واژه هايي كمتر به نتيجه ميرسد.

به طور مثال براي واژه فرهنگ (Cultu e) كه بسيار به كار ميرود از پنجاه تا پانصد تعريف ذكر كرده اند، و كمتر كسي ميتواند تعريف دقيق و كاملي از فرهنگ به دست دهد. به دنبال اين، واژه «توسعه فرهنگي» هم مبهم و لغزنده خواهد شد. آنگاه بحث ها بر سر فرهنگ و توسعه فرهنگي هم در فضايي از ابهامات غوطه­ور خواهد شد.

واژه دموكراسي (Democ acy) نيز چنين است. اين كلمه هر چند به معناي «مردم سالاري» يا «حكومت مردم بر مردم» به كار ميرود اما باز معنا دقيقاً مشخص نيست. آيا اين واژه حاكي از نوعي حكومت است؟ آيا نوعي روش در حلّ مسائل اجتماعي است؟

/ 124