حکمت اصول سیاسی اسلام نسخه متنی

موضوع پنجم- حقائقى مربوط به بايستگيها و شايستگيهاى انسان.

اعتقاد به اينكه انسان در اين زندگانى به علاوه ى بايستگيها و شايستگيهاى معمولى كه با رفتارهاى اجبارى و اضطرارى طبيعى و رفتارهائى كه در مسير اشباع هوى و هوسهايش مانند خوردن و آشاميدن و انتخاب مسكن و توالد و كار براى زندگى طبيعى و حركات هوسبازانه ى خود انجام مى دهد تكاليفى دارد كه بايد آنها را به جا بياورد، يك اعتقاد ضرورى است، انسانى كه اين اعتقاد را براى بشر لازم نمى داند، در حقيقت بشر را در جدول حيواناتى ثبت مى كند كه جز برآورده شدن نيازهاى طبيعت حيوانى، انديشه و رفتارى ندارند، بلكه انسان منهاى اعتقاد مزبور، به جهت داشتن قدرت و وسائل بيشتر و پيچيده تر "و به اصطلاح خودش: پيشرفته تر!" از جميع حيوانات، درنده تر و پليدتر است. دليل درنده تر بودن انسان بى اعتناء به تكاليف انسانى از همه ى حيوانات، و عمق شگفت انگيز ويرانگريها و كشتارها، و مكرپردازيهاى او بر ضد واقعيتها است كه اين موجود از خود بروز مى دهد، و مى توان گفت: درندگى حيرت آورى كه ممكن است از يك انسان سر بزند، شايد از همه حيوانات درنده ى تاريخ جانداران ساخته نباشد، چنانكه عظمت يك لحظه انجام تكليف كه انسان در فوق سوداگريها سپرى مى كند از مجموع همه ى حيوانات تاريخ برنمى آيد.

اما دليل پليدتر بودن انسان بى اعتنا به تكاليف انسانيت از درنده ترين حيوانات، مربوط به اين است كه هيچ حيوانى را نمى توان پيدا كرد كه با آگاهى از درد و رنج حيوان ديگر، و با اطلاع از علاقه ى شديد به صيانت ذات كه آن حيوان دارد، اقدام به دريدن و از پاى درآوردن آن حيوان بنمايد، در صورتيكه انسان بى اعتناء به تكاليف انسانى با كمال آگاهى از درد و رنج انسانى و با داشتن اطلاع از علاقه ى شديد به صيانت ذات كه انسان داراى آن مى باشد و با داشتن قدرت تعقل و پيروى از وجدان كه پيك امين خداوندى در درون انسانها است، اقدام به پايمال كردن حقوق ديگر انسانها و وارد كردن شديدترين درد و زجر و
شكنجه ها به آنان مى نمايد و پس از نوشيدن شراب پيروزى! "به خيال خود" نام قهرمان را هم به پيشانى خود مى چسباند! با توجه دقيق به همه ى نتايج فكرى بشرى اثبات مى شود كه آن بايستگيها و شايستگيها كه فوق ضرورتها و شايستگيهاى جبرى و اضطرارى طبيعى است، نمى تواند جز همان تكاليف الهى بوده باشد كه به وسيله ى پيامبران عظام و عقل سليم و وجدان پاك به انسانها ابلاغ شده است. اگر تمايلات نفسانى و خودمحوريها را كنار بگذاريم و واقعا به مصالح و مفاسد همه جانبه ى بشرى بينديشيم، تصديق خواهيم كرد كه فقط همان تكاليف الهى است كه مى تواند سعادت دنيوى محدود و اخروى نامحدود او را تامين نمايد، و فقط عمل به آن تكاليف است كه قدرت ترقى دادن انسان به مراحل والائى از كمال را داراست- آن مراحل والا كه شناخت انسان بدون درك آن مراحل، يك شناخت ناقص و حيات او بدون ترقى به آن مراحل از حيات طبيعى محض كه همه ى جانداران دارند تجاوز نخواهد كرد.

بدان جهت كه موجوديت انسانى بدون اعتقاداتى كه مشروحا بيان نموديم به هيچ وجه قابل تفسير نيست، لذا تجويز بى اعتنائى به آن اعتقادات و يا انحراف از اصول آنها به عنوان آزادى عقيده با تجويز زندگى پوچ و غيرقابل تفسير براى انسانى مساوى خواهد بود.