لطفا منتظر باشید ...
نكاح
1 . احكام ازدواج
س 1861 ـ آيا ازدواج افراد كم توان ذهنى با يكديگر (با توجّه به احتمال تولّد فرزندان كم توان ذهنى در آنان)، شرعاً صحيح است؟
ج ـ يك بحث در مورد صحّت و فساد ازدواج افراد كم توان ذهنى (با فرض اين كه از
رشد لازم در صحّت عقود برخوردار نيستند)، مطرح است و بحث ديگر راجع به تبعات ازدواج
از حيث تولّد فرزندان ناتوان ذهنى است; از جهت اوّل ولىّ آنها مثل پدر مى تواند با
رعايت مصلحت اقدام به ازدواج آنان نمايد و مشكلى از اين جهت وجود ندارد، چون اولياى
دخترها حقّ ازدواج آنان را با رعايت مصلحت دارند و خود خدمتى به آنان است و نحوه اى
سرپرستى و معروفى است كه حقّ انجام آن را دارند و مشمول ادلّه احسان و برّ مى باشد;
ليكن عمده بحث و اشكال در جهت دوم است و جالب آن كه در روايات هم توجّه به اين جهت
بوده و در روايت آمده «لا تزوّجوا الحمقاء فانّ صحبتها بلاء و ولدها ضياع» ، نبىّ
مكرّم (صلى الله عليه وآله) فرموده: با زنان نادان و احمق ازدواج نكنيد چون با آنها
بودن بلاست و فرزندانشان هم ضايع مى شوند; و اين بحث به دليل عدم تعرض آن به طور
تفصيل در فقه، گرچه بحث مشكلى است امّا ظاهراً جلوگيرى از فرزنددار شدن آنها به
دليل ضرر و حَرَج و مشكلاتى كه براى فرزندان و جامعه دارد، لازم و واجب است; چون
جلوگيرى از اين ضررهاى بزرگ بر همگان لازم است و اين گونه اضرارها و ايجاد زحمت ها،
قطعاً حرام است و چگونه چنين نباشد و حال آن كه سدّ طريق و اضرار مردم در طريق و
ساير اضرارها، حرام و گناه است و باعث ضمان هم مى باشد، و «من اضرّ بشىء من طريق
المسلمين فهوله ضامن» .
8/3/79
2 . حجاب
س 1862 ـ آيا رعايت كامل حجاب در نزد افراد كم توان ذهنى شديد، واجب است؟ ج ـ اگر به بلوغ شرعى نرسيده اند يعنى خوب و بد را تشخيص نمى دهند، واجب نيست.
5/2/80
س 1863 ـ آيا رعايت كامل حجاب از سوى دختران كم توان ذهنى، واجب است؟
ج ـ تا حدّى كه مى توانند و زحمت برايشان ندارد بايد خود را بپوشانند; ولى
ديگران نيز بايد به وظيفه خود در جواز نظر بدون قصد ريبه و عدم جواز نظر عمل
نمايند، و در اين جهت فرقى بين نگاه به آنها و غير آنها نيست.
5/2/80
3 . نگاه و لمس
س 1864 ـ تدريس معلم زن نابينا براى دانش آموزان پسر نابينا و يا معلم مرد براى دانش آموزان دختر، با توجّه به اين كه دست آنها با هم برخورد دارد، چه
حكمى دارد؟
ج ـ اگر امر آموزش بر حسب جريانات عادى، بر آن متوقف باشد، به عنوان حاجت و يا
ضرورت و بدون ريبه و قصد لذّت، نمى توان گفت حرام است.
8/11/80
س 1865 ـ اگر دختر معلول جسمى ـ حركتى كه به سنّ تكليف رسيده است در مواقع ضرورى
كه مادرش در منزل نيست، آيا پدر مى تواند آداب نظافت و طهارت را انجام دهد؟
ج ـ به حكم حاجت و نياز مى تواند، ليكن مراعات حرمت مسّ عورتين به وسيله استفاده
از دستكش با توجّه به نداشتن زحمت لازم و از نگاه به عورتين خوددارى نمايند.
9/11/79
س 1866 ـ اگر دانش آموز دختر معلول جسمى ـ حركتى كه به سنّ تكليف رسيده در حال
افتادن ناگهانى باشد، آيا آموزگار مرد مى تواند او را بگيرد و از سقوط وى جلوگيرى
كند؟
ج ـ آرى، مى تواند بلكه به دليل جلوگيرى از وارد شدن صدمه به او بايد مانع از
افتادنش شود. 12/11/79
حضانت
س 1867 ـ در صورتى كه زن و شوهرى به هنگام طلاق داراى فرزند كم توان ذهنى باشند، آيا حضانت فرزند به پدر واگذار مى شود؟ با توجّه به اين كه اين كودكان به مراقبت
شديد مادر احتياج دارند؟
ج ـ حضانت در اختيار مادر مى باشد و پدر حقّ گرفتن چنين فرزندى را كه از حيث
نياز به مادر مانند طفل در دوران شيرخوارگى مى باشد، ندارد، اگرچه ادلّه حضانت پدر،
دلالت بر حق داشتن هم بنمايد و نگوييم مسئله حضانت يك تكليف كفايى بين پدر و مادر
است، براى حفظ و مراقبت از كودك، نتيجتاً با درخواست يكى از آنها براى حضانت، تكليف
از ديگرى ساقط مى شود و در صورت درخواست هر دو، بايد ببينيم كدام يك از آن دو بهتر
حضانت مى نمايد; همچنين حضانت در امثال مورد سؤال با مادر است، به دليل انصراف
ادلّه حضانت از چنين موردى كه كودك همانند دوران كودكى و شيرخوارگى قبل از دو سالگى
مى باشد، و چگونه انصراف نداشته باشد و حال آن كه نياز چنين كودكى به مادر اگر
بيشتر از نياز كودك به مادر قبل از دو سالگى كه حضانتش با مادر است نه پدر، قطعاً
مساوى مى باشد; و باب حضانت باب عبادت نيست كه ثناء لله باشد و نتوان از او تعّدى و
تجاوز نمود، بلكه باب امر اجتماعى و عقلايى و معامله بالمعنى الأعّم است كه باب فهم
و تعدّى در آن واسع است و مورد اجتهاد و فقه مى باشد. 8/3/79
حضانت
قَسَم
س 1868 ـ كفّاره اى كه به جهت عمل نكردن به قَسم، بر انسان واجب مى شود، آيا در مورد كودكان استثنايى اعمّ از ناشنوا و كم توان ذهنى (كه به سنّ بلوغ رسيده اند) هم
صدق مى كند يا خير؟
ج ـ كسى كه قَسم مى خورد، بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختيار قَسم
بخورد. پس قَسم خوردن بچّه و ديوانه و كسى كه خوب و بد را تشخيص نمى دهد مانند اغلب
كم توان هاى ذهنى درست نيست; همچنين احكام قَسم از كفّاره و غير آن بر آنان، مترتّب
نمى گردد. 15/3/79
وصيّت ـ ارث
س 1869 ـ آيا افراد كم توان ذهنى نيز همانند ديگران مى توانند بعد از بلوغ وصيّت كنند و در مورد اموال خود تصميم بگيرند؟
ج ـ تصرّفات مالى و عقود و ايقاعات اين افراد، تابع بلوغ و رشد با هم مى باشد.
14/2/79
س 1870 ـ والدينى كه تنها فرزند آنها، كم توان ذهنى است يا در بين فرزندان، يكى
از آنها كم توان ذهنى است، ارث به اين فرزندان چگونه تعلّق مى گيرد؟
ج ـ در ارث فرقى بين آنها و افراد سالم نمى باشد.
14/2/79
تعزير و ديه
س 1871 ـ مجازات افراد كم توان ذهنى در قبال انجام اعمال خلاف شرع، به چه صورت است؟
ج ـ به هر نحوى كه مفيد باشد و عرفاً و عادتاً عامل جلوگيرى از تكرار باشد،
حتّى اگر از طريق دادن جايزه باشد; به هر حال اساس تعزير بر تربيت و انسان سازى
است، نه بر زدن و كوبيدن. آرى، تعزير دائر مدار احتمال تأثير است و اگر احتمال
تأثير نباشد، ولو به خاطر كم توانى ذهنى، تعزير محقّق نمى شود.
27/2/79
س 1872 ـ والدينى كه به علّت ناسازگارى بيش از حدّ فرزندان كم توان ذهنى خود،
مجبور به تنبيه بدنى آنها مى شوند. آيا پرداخت ديه بر آنان، واجب مى شود؟
ج ـ والدين بايد تمام توان و كوشش خود را در تربيت آن كودكان به غير از ضرب و
شتم، صرف نمايند، ليكن اگر به حكم ضرورت و با اكتفا به حدّاقل آن، نيازمند به ضرب
شدند، به نظر اين جانب ضامن ديه تنبيه بدنى آنها نيستند، چون به قصد اصلاح و خير
بوده، «و ما على المحسنين من سبيل» .
27/2/79
س 1873 ـ اگر افراد كم توان ذهنى يا ناسازگار، به كسى آسيب جسمى وارد كنند يا
قتلى انجام دهند، آيا بايد ديه بپردازند؟ اين ديه به عهده چه كسى است؟
ج ـ آرى، بايد ديه بپردازند و به عهده پدر و مادر و يا دولت است كه بايد از آنها
مواظبت نمايد، چون مسئول مواظبت سبب خسارت است. آرى، اگر خود كودكان و ناتوان هاى
ذهنى داراى درك در حدّ مسئوليّت پذيرى باشند، خودشان ضامن پرداخت ديه هستند.
27/2/79
