لطفا منتظر باشید ...
مراتب امر به معروف و نهى از منكر
س 816 ـ اگر زن ها و دختران مسلمان، كشف حجاب نمايند و بدون پوشش اسلامى در كوچهو بازار مسلمانان حضور پيدا كنند، آيا بر مسلمانان ديگر، اعم از مرد و زن، لازم است
كه آنها را وادار به حفظ حجاب كنند و يا احياناً آن زن ها و دختران غير محجّبه را
مورد ضرب و شتم قرار دهند تا اجباراً حجاب بپوشند؟
ج ـ اگر شرايط امر به معروف و نهى از منكر وجود داشته باشد، بايد نهى از منكر
نمود، و اگر شرايط وجود نداشته باشد، لازم نيست; يعنى اگر مى داند تأثير ندارد يا
اين كه ضرر جانى يا عِرضى براى او دارد ولو احتمالاً، نهى از منكر واجب نيست; امّا
اگر جلوگيرى از منكرات و اقامه واجبات موقوف بر جَرَح و ضرب باشد، جايز نيست، مگر
به حكم قانون مصوّب نمايندگان مردم. 2/7/79
س 817 ـ شخصى روزه نمى گيرد، شراب هم مى خورد و به مسجد نمى آيد. آيا نشست و
برخاست و مراوده و دست دادن و روبوسى با چنين شخصى جايز است يا خير؟
ج ـ مراوده با اهل معصيت و گناه، فى حدّ نفسه حرام نيست. آرى، اگر با ترك
مراوده، طرف ترك گناه مى نمايد، ترك از باب نهى از منكر، واجب است، كما اين كه اگر
مراوده سبب ترويج گنهكاران و تشويق آنان باشد و يا خود انسان، آلوده به معصيت و
گناه گردد، حرام و غير جايز است. 21/8/77
س 818 ـ آيا فقه شيعه، اجازه برخوردهاى فيزيكى با فردى كه يكى از نمادهاى رفتار
دينى، مانند حجاب را كه از مسلّمات حكم قرآن است رعايت نكرده باشد، مى دهد؟ و آيا
در سنّت معصومين (عليهم السلام) ، سيره اى كه دالّ بر برخورد با نوع رفتارهاى دينى
كه مورد غفلت واقع شود، وجود دارد؟
ج ـ آنچه وظيفه مسلّم مسلمانان در مقابله با ارتكاب اين گونه معاصى و منكرها كه
يا جنبه حقّ الله دارد و يا منكرهاى ديگر كه جنبه حقّ الناس هم دارد، مثل تضييع
اموال مردم و بيت المال و يا خيانت به حقوق جامعه و افراد و... مى باشد، همان نهى
از منكر است كه وجوبش جاى هيچ گونه بحث و شبهه اى نيست و اسلام، آن را واجب نموده
تا محرّمات الهيّه در جامعه ترك شود و خيانت به افراد و حقوق آنها تحقّق پيدا نكند;
ليكن بحثى كه بين فقها مطرح است، آن است كه آيا رفتار و برخوردهاى فيزيكى، يعنى ضرب
باليد كه موجب جرح نشود، جزو مراتب نهى از منكر است يا نه كه در اين مورد، شيخ
الطّائفة در نهاية و بعضى ديگر، جزو منكران آن هستند كه به نظر اين جانب، هم اقوى
است و بعض ديگر از فقها و محقّقان قائل اند كه جزوِ مراتب است; يعنى در مرتبه چهارم
قرار دارد; ولى به هر حال، به نظر قائلان به جواز هم همه آنها جواز را مشروط به عدم
فساد و هرج و مرج و كريه شدن چهره اسلام و بدبين شدن به اسلام و مسلمين مى دانند و
ظاهراً در جامعه بازِ امروز و ارتباطات وسيع، ضرب و برخورد فيزيكى، اگر مطمئنّاً
مستلزم همه آن تبعات و مفاسد و يا بعضى از آنها نباشد، احتمالش وجود دارد و همان
احتمال هم براى اهمّيت محتمل سبب عدم جواز و حرمت نهى از منكر به مرتبه ايذا و ضرب
و هتك افراد است; و ناگفته نماند كه بر خورد فيزيكى با منكر به وسيله حكومت و قانون
(يعنى قانون مصوّب نمايندگان مجلس شوراى اسلامى كه حدود و ثغور و مجريان آن را
معيّن نمايد) به فتواى همه فقها جايز است و قطعاً در تصويب قانون، نمايندگان محترم،
رعايت همه جهات و جوانب را مى نمايند. بنابراين، همه آنچه مرقوم شد، مربوط به غير
از برخورد قانونى و مصوّب مجلس شوراى اسلامى است. 6/6/78
س 819 ـ آيا انسان دينْ مدار، با نيّت كاملاً خيرخواهانه، مى تواند براى هدايت
انسان هاى ديگر به هر اقدامى و از جمله خشونت فيزيكى و روحى و روانى متوسّل شود؟
ج ـ نمى تواند و قرآن، راه هدايت انسان ها را در يك جا حكمت و انديشه و موعظه
حسنه و پند و اندرز دانسته «أدع الى سبيل ربكّ بالحكمة و الموعظة الحسنة» و در جاى
ديگر، كه بايد گفت منشور انسان سازى و هدايت انبيا و سنّت الهى را بيان داشته، عقل
و ميزان و هدايت ها و قوانين الهى و كتاب را، راه رسيدن انسان ها به قيام به قسط
دانسته; يعنى راه هدايت، منحصر به رشد فكرى دينى است كه انبيا و هدايتگران با دو
ركن اساسى ميزان (عقل و انديشه) و كتاب (يعنى هدايت ها و قوانين الهى)، موظّف به
هدايت اند.
6/6/78
س 820 ـ در منطقه ما مقوله هاى خمس و زكات جا نيفتاده و در موقع پرداخت زكات و
خمس، با ريشخند اقارب خود، رو به رو هستيم و گاه به درگيرى كشيده مى شود. تكليف
چيست؟
ج ـ تنها وظيفه، نصيحت و ارشاد خيرخواهانه است، آن هم اگر احتمال تأثير را بدهيد
و قطعاً اختلاف و درگيرى، خلاف وظيفه است و حرام. 13/4/78
س 821 ـ آيا براى جلوگيرى از گناه يا انحراف فكرى در مسائل سياسى و اعتقادى،
مخصوصاً در نسل جوان كه اميد مملكت اسلاميمان هستند و ممكن است دامنگير گردد، براى
نهى از منكر از چه طريقى از طُرُق موجود بايد جلوگيرى نمود؟ آيا با تبليغات يا با
قانون يا با شدّت عمل؟
ج ـ آنچه در امر به معروف و نهى از منكر، اصل است و مهم، عمل جامعه به معروف و
ترك منكر است; يعنى ما به عنوان اداى تكليف و فريضه نهى از منكر، هر راهى را كه
براى انجام نگرفتن گناه از راه هاى ديگر اولى و بهتر است بايد انتخاب نماييم و بين
مراتب متعدد در اين صورت، به نظر اين جانب، تبعاً لصراحة الجواهر، بل ظاهر غيره
ترتيبى نيست و ترتيب، تابع كيفيت تأثير است و اولى به تأثير، از اولويت و اوّل بودن
برخوردار است و تشخيص اين معنا با خود مكلّف و ارباب جرايد و مطبوعات است كه با
نوشتن مباحث به نحو جاذبه دار براى جوانان كه آنها را به حقايق عالى اسلامى جذب
بنمايند و با جويا شدن علّت و ريشه خطر از خود آنها و ديگران، در حدّ قدرت ريشه آن
را از بين ببريم آرى، اگر اعمال برخى از افراد سرشناس، ريشه خطر باشد، بايد به آنها
هم تذّكر داد و اگر تذّكر، بى فايده باشد، بايد با معرّفى آنان به جامعه، اگر خلاف
قانون نباشد و توجّه دادن مردم به اين كه گناه مربوط به فرد است نه به اسلام و
نظام، ريشه خطر را از بين برد. 12/3/77
س 822 ـ اگر پدر انسان اعتياد به مواد مخدّر داشته باشد و هر چه فرزندانش از باب
امر به معروف و نهى از منكر با زبان ليّن وى را نصيحت كرده اند، مُؤثّر واقع نشده،
آيا از باب دلسوزى مى توان او را به مراكز قانونى جهت باز پرورى و ترك اعتياد
معرّفى كرد؟
ج ـ اگر احتمال تأثير و فايده هست، مانعى ندارد، چون احسان و دلسوزى نسبت به پدر
است نه ظلم و اسائه تا حرام باشد. 16/8/76
س 823 ـ اگر انسان بداند يكى از اقوام او به خريد و فروش و پخش مواد مخدّر اقدام
مى كند كه باعث فساد جامعه و معتاد شدن جوانان مى شود، آيا از نظر شرعى جايز است او
را به نيروى انتظامى يا ستاد مبارزه با مواد مخدر معرّفى كند؟
ج ـ هر عملى كه منشأ فساد و سرايت به افراد جامعه مى گردد، اگر از كسى سر بزند،
گزارش دادن به مراجع ذى صلاح، از باب جلوگيرى از منكر و فساد در جامعه، جايز است.
27/8/79
س 824 ـ آداب معاشرت با خواهر و برادرى كه در منزل از نوارهاى ويدئويى ماهواره
ها و نوارهاى مبتذل استفاده مى كنند، چه حكمى دارد؟
ج ـ رابطه با افرادى كه ممكن است مرتكب گناهان صوتى، سمعى و بصرى شوند، با فرض
اين كه انسان از خود مواظبت نمايد كه گرفتار گناه آنان نشود، مانعى ندارد، بلكه
معاشرت و نيكى با افراد، مخصوصاً با خويشان و اقارب كه صله رَحِم هم هست، مطلوب و
حسن است.
15/9/79
س 825 ـ در موضوع امر به معروف و نهى از منكر، آيا در صورت امر به مستحب و نهى
از مكروه، مى توان از حدّ تذّكر زبانى فراتر رفت و شدّت به خرج داد؟
ج ـ نمى توان و حرام است. زبان هم بايد در حدّ نصيحت و خيرخواهى باشد و از آن،
تجاوز ننمايند. 23/3/77
س 826 ـ بعضاً اشكالاتى در دستگاه هاى اجرايى كشور ديده مى شود كه با تذّكر و
مكاتبه و ارجاع به مسئولان مربوط، حل نمى شود; امّا به نظر مى رسد انعكاس آنها در
رسانه ها و مطبوعات، باعث ايجاد حسّاسيت بيشتر و رفع اشكال مى شود. آيا مجوّز شرعى
براى چنين روشى وجود دارد؟
ج ـ نه تنها مجوّز دارد و شرعاً جايز است; بلكه به عنوان نهى از منكر، واجب است.
6/6/78
