لطفا منتظر باشید ...
مصرف زكات
س 770 ـ اين جانب كشاورز هستم و مقدار گندمى كه به دستم رسيده، به حدّ نصاب زكاترسيده است. سؤال اين است كه داماد بنده چند سالى است به علّت بيمارى زمينگير شده و
حتّى توانايى راه رفتن هم ندارد، چهار فرزند دارد و منبع درآمدى هم ندارد و از طرف
كميته امداد به او كمك مى كنند. آيا بنده مى توانم زكات متعلّق به گندم خود را به
او بدهم، و اگر به او دادم، برئ الذمّه مى شوم يا نه؟
ج ـ مى توانيد زكات گندم خود را به ايشان بدهيد و نه تنها برائت ذمّه يقيناً
حاصل مى شود، بلكه چون رَحِم است، ثواب زيادترى دارد. 15/7/76
س 771 ـ منظور از فقير يا فقرا چه كسانى هستند كه مى توان زكات و ردّ مظالم را
به آنها داد؟ آيا جهيزيّه و يا بدهكاران بى تقصير و اقوام نادار جزو فقيران هستند
يا نه؟
ج ـ كسى كه مخارج سال خود و عائله اش را ندارد و كسبى هم ندارد كه بتواند مخارج
سال خود و عائله اش را بگذراند، فقير است و دخترى كه نياز، به جهيزيه دارد و راه
مشروع تأمين آن را ندارد، و بدهكار بى تقصير، و اقرباى بى بضاعت، جزو فقرا هستند و
مى توان زكات را به آنها داد، كما اين كه مظالم عباد را هم با اجازه از مجتهد جامع
الشرائط، مى توان به آنها داد. 11/6/78
س 772 ـ آيا استفاده از وجوهات حاصل از زكات براى برگزارى مسابقات قرآن و نشر
فرهنگ قرآنى در بين دانش آموزان، جايز است يا خير؟
ج ـ زكات را مى توان در مطلق امور خيريه عام المنفعه، مصرف نمود و تعليم قرآن و
بيان معارف آن، جزو همان موارد است; ليكن به شرط آن كه دهنده زكات، خود با قصد قربت
و بدون شائبه حيا و رو دربايستى (چه رسد به اكراه و اجبار) بخواهد در آن راه مصرف
نمايد; وگرنه زكات محسوب نمى شود، بلكه گرفتن هم غير جايز است. 29/8/78
س 773 ـ پرداختن زكات فطره به مؤسّساتى نظير بهزيستى، كميته امداد و يا مساجد
محل، چه صورتى دارد؟
ج ـ معيار جواز وثوق و اطمينان به صرف شدن در مصرف واقعى آن است و دفع به آنان
به عنوان دفع به كسى كه امين است و به آنها مى پردازد، در دفع زكات، كفايت مى كند.
18/9/78
س 774 ـ كسى را مى شناسم كه كارمند و داراى چندين سر عائله است و به زحمت، امرار
معاش مى كنند و فرزند دانش آموزى دارند كه نمى توانند به نحو شايسته، به وى رسيدگى
كنند. با توجّه به نياز او از قبيل پول توجيبى و لباس مناسب يك جوان و... سؤال اين
است كه آيا بنده مى توانم زكات خودم را به دانش آموز مذكور بدهم؟
ج ـ استحقاق در باب زكات و فقر معتبر در مستحقّان آن، به معناى عدم قدرت بر
اداره زندگى در حدّ متعارف است. بنابراين، مى توان به امثال مورد سؤال، زكات پرداخت
نمود. 8/2/78
زكات فطره
س 775 ـ موقع پرداخت زكات فطريه چه وقتى است؟ج ـ از غروب شب عيد، واجب مى گردد و كسى كه نماز عيد فطر مى خواند، بنا بر
احتياط واجب بايد فطريه را پيش از نماز عيد بدهد; ولى اگر نماز عيد نمى خواند، مى
تواند دادن فطريه را تا ظهر، تأخير بيندازد. 27/10/77
س 776 ـ آيا خانواده اى كه نه مرد داشته باشد و نه پسر بالغ و ماهيانه هم حدود
25 هزار تومان پول بگيرد و بجز آن، ماهيانه هيچ درآمدى نداشته باشند، آيا بر آنها
فطريه ماه رمضان واجب مى شود يا خير؟
ج ـ اگر مخارج سالش با همان مبلغ تأمين مى شود و توان پرداخت زكات فطره را دارد،
زكات فطره بر او واجب است; وگرنه تعلّق نمى گيرد. 13/2/77
س 777 ـ اگر ميزبان طبق فتواى جناب عالى فطره ميهمان را از عهده خود ساقط بداند
و ميهمان، فطره خود را بر عهده ميزبان بداند، در اين صورت، تكليف چيست؟
ج ـ چون جمع بين دو فتوا مستلزم عدم اداى فطريه است، احتياط واجب در آن است كه
مقلّد اين جانب با اجازه ميهمان، فطريه او را بدهد. 20/11/78
س 778 ـ زكات فطره خانواده ما در چهار يا پنج سال پيش ششصد تومان مى شد. خانواده
ام پانصد تومان ديگر به آن اضافه كردند و يك سينى براى مسجد خريدند; امّا بنا به
دلايلى آن را به مسجد ندادند. حال اگر بخواهيم اين دَين را ادا كنيم، بايد همان
سينى را بدهيم يا همان زكات فطره را و يا حكم ديگرى دارد؟
ج ـ براى هر نفر بايد به قيمت روز، زكات فطره آن وقت را ادا نماييد. 26/1/78
س 779 ـ اگر شخصى زكات فطريه خود و اهل خانواده اش را چند سال پى در پى به دليل
تنگْ دستى كه در آن روزها حتّى براى نان شب محتاج بوده اند نپردازد، ولى بعداً به
دليل امكانات مالى مى تواند بدهد، چه حكمى دارد؟
ج ـ كسى كه غروب شب عيد شرايط وجوب پرداخت زكات فطره را ندارد، بعد از غنا و
تمكّن، چيزى به عنوان زكات فطره بر او لازم و يا مستحب نيست. بنابراين، در مفروض
سؤال زكات فطره، تعلّق نگرفته و نه تنها واجب نيست; بلكه مستحب هم نبوده است. پس
پرداخت به عنوان زكات فطره هم در مفروض سؤال، مشروع نيست. 4/6/79
مصرف زكات فطره
س 780 ـ زكات فطره را به كدام سازمان ها و افراد مى توان پرداخت نمود؟ و آيا به بستگان نيازمند مى توان پرداخت كرد؟
ج ـ اگر زكات فطره را به يكى از هشت مصرفى كه براى زكات مال بيان شد، برساند،
كفايت مى كند; ولى احتياط مستحب آن است كه فقط به فقراى شيعه داده شود و مستحبّ است
كه شخص در دادن زكات فطره، خويشان فقير خود را بر ديگران مقدّم بدارد و بعد،
همسايگان فقير و بعد اهل علم فقير را; ولى اگر ديگران از جهتى برترى داشته باشند،
مستحبّ است آنها را مقدّم بدارد، و ناگفته نماند كه پرداخت به واسطه هاى مورد
اطمينان، مانعى ندارد. 27/10/77
س 781 ـ كسى كه فقير است و قدرت پرداخت زكات فطره را ندارد، آيا مى تواند مقدارى
گندم كه براى زكات فطره بايد بدهد، خودش مصرف كند؟ پول آن چه حكمى دارد؟
ج ـ واجب نيست و اگر خواست بدهد، احتياط اين است كه خود مصرف نكند. 7/1/77
س 782 ـ در فاميل ما جوانى است كه معامله گرى مى كرد و ورشكست شده، يك سال هم
زندان بوده است و مبلغ زيادى بدهكار است و با اين حساب تا چندين سال ديگر هم قادر
به دادن قرض خود نيست. آيا از پول زكات فطره يا صدقه مى توان به او كمك كرد تا قرض
هاى خود را بپردازد يا خير؟
ج ـ از زكات فطره و زكات مال و صدقات مى توان به او داد. 14/12/77
س 783 ـ به استحضار مى رساند كه مؤسّسه خيريّه اى در راستاى تهيّه جهيزيّه به
نيازمندان كمك مى كند. به نظر جناب عالى آيا كفّاره روزه و فطريه ماه مبارك رمضان
را مى توان صرف نمود؟
ج ـ در كفّاره روزه، منحصراً بايد به فقرا نان، گندم و امثال اين دو از اطعمه
داده شود و زكات فطره، بنا بر احتياط مستحب بايد به فقراى شيعه داده شود. 18/11/77
س 784 ـ پولى كه به فقير و عائله مندى به عنوان قرض الحسنه دادم كه در تاريخ
مقرّر، پرداخت نمايد. سرِ تاريخ عذر آورده و مدّتى ديگر مهلت خواسته است و يقين
دارم كه سرِ تاريخ مقرّر هم نمى تواند بپردازد. سؤال اين است كه آيا براى برئ شدن
ذمّه قرض گيرنده، مى توان آن را با زكات فطره يا كفّاره روزه (به شرط وكالت در
تهيّه نان از مبلغى كه بدين منظور كنار مى گذارد) يا كفّاره تأخير يا ردّ مظالم
تسويه كرد.ج ـ با اطمينان به عمل به شرط مانعى ندارد و برئ الذمّه است.س 785 ـ اين جانب ساكن رشت هستم و در اين مدّت، چند سال تمام فطريه سالانه خود
را به شخصى كه در شهرستان لنگرود زندگى مى كند و كاملاً او را مى شناسم و بيكار است
مى دهم. گفته اند كه فطريه منتقل نمى شود. تكليف من چيست؟
ج ـ آنچه كه تا به حال پرداخت نموده ايد، ان شاءالله مرضىّ خداوند بوده است و
احتياط واجب، صرف در محل است. 18/6/78
س 786 ـ آيا مسئولان مدارس مجازند فطره كسانى را كه مايل هستند، جمع آورى كنند و
به خانواده هاى دانش آموزانى كه شرعاً مستحق اند، برسانند؟
ج ـ به رساله عمليّه مراجعه فرماييد و بايد توجّه داشت كه مردم را ترغيب نماييم
كه در زكات فطره، خويشان مستمند خود را بر همسايه مستمند، و همسايه مستمند را بر
ديگران از مستمندان، مقدّم دارند. 8/12/78
س 787 ـ آيا فرد مى تواند زكات فطره يا زكات مال خود را براى فرزندان خود كه
مشغول تحصيل هستند، صرف نمايد يا خير؟
ج ـ اگر پسر و فرزندان او به كتاب هاى علمى و دينى و امثال آن نياز دارند، پدر
مى تواند براى خريد به آنها زكات بدهد. 9/7/79
س 788 ـ دادن زكات فطره به مؤسّسات دولتى و غير دولتى چه حكمى دارد؟
ج ـ پرداخت زكات فطره به كسانى كه اطمينان دارند كه به فقرا مى پردازند، مانعى
ندارد و در حكم عزل آن است; ليكن بايد توجّه داشت كه اگر انسان خودش بتواند بپردازد
به نحوى كه رعايت جهات اولويت پرداخت در مصارف كه در رساله هاى عمليّه آمده بشود،
افضل است و ثواب زيادترى دارد. 16/10/77
