ج ـ امام معصوم، هميشه يكى بوده و هست، امّا شاگردان آنها و كسانى كه ناقل فرمايش و احكام مورد نظر آنها بوده اند، هميشه زياد بوده و هستند و چاره اى جز اين نيست، همچنين چون انسان ها در فهم مختلف اند كه بايد چنين هم باشند تا بشر به كمال برسد، لذا در بيان مقصد امام معصوم، تفاوت ديده مى شود. 26/6/76
س 6 ـ آيا زن هم مى تواند مجتهد شود؟
ج ـ تحصيل علم و اجتهاد را نمى توان مخصوص مرد دانست; چرا كه همه انسان ها به كسب علم تشويق شده اند; و امّا مسئله قضاوت و مرجعيّت و ولايت و رهبرى، مسائلى است كه عقيده بنده اين است كه زن مى تواند تمام اين مراحل و مراتب را دارا گردد و در مورد زن، بايد به زهرا (عليها السلام) و زينب و امّ كلثوم (عليهما السلام) و همه زنان با فضيلت عالم نگاه كرد.س 7 ـ آيا وجوب تقليد، يك امر تقليدى است يا اعتقادى؟
ج ـ رجوع به مجتهد جامع الشرائط اعلم براى فراگيرى مسائل و احكام الهى، يك امر ضرورى و فطرى است كه بشر در تمام امور خود، اين راه را طى نموده و مى نمايد; چون كسى به مجتهد رجوع مى كند كه حكم الهى خود را نمى داند و به دانا و مجتهد در آن رجوع مى كند و اين رويّه، در تمام امور زندگى وجود دارد. لذا يك پزشك كه فنّ ساختمان و علم آن را ندارد، به مهندس ساختمان و معمار مراجعه مى نمايد. بنابراين، قاعده عقلى در احكام الهى، مثل ساير موارد، جارى است. پس اصلِ لزوم تقليد، عقلى است، كما اين كه تقليد از اعلم نيز به حكم عقل، لازم است; چون به هر حال، تقليد از او به طور يقين مبرء ذمّه است. 15/9/79
س 8 ـ اگر فردى نيّتش اين باشد كه من از فلانى تقليد مى كنم و توجّه به اين موضوع ندارد كه تقليد، انجام دادن عمل مستند به فتواى مجتهد است، آيا به نيّت، تقليد محقّق شده يا خير؟ و آيا مى تواند از مجتهد ديگرى تقليد كند؟
ج ـ محض نيّت تقليد نيست و لذا تقليد از مجتهد ديگر، مانعى ندارد. 14/12/76
س 9 ـ از بعضى افراد كم اطّلاع، وقتى پرسيده مى شود كه از چه كسى تقليد مى كند، مى گويد نمى دانم و يا مى گويد از فلان مرجع تقليد، در حالى كه چندان التزام عملى به رجوع به رساله آن مجتهد ندارد. اعمال اين گونه افراد، چه حكمى دارد؟
ج ـ چون تقليد عبارت است از عمل مستند به فتواى مرجع تقليد، لذا اعمالى كه بدون استناد باشند، حكم عمل بدون تقليد را دارند. 24/12/76
س 10 ـ بنده تا به حال از مرجع مشخّصى تقليد نكرده ام و چون شنيده ام اگر كسى مرجع تقليد نداشته باشد، اعمالش پيش خدا قبول نيست، لذا مرجع تقليد اعلم را انتخاب نموده ام. سؤال اين است كه نماز و روزه هايى كه قبلاً بدون اين كه از مرجع تقليد پيروى كنم، خوانده ام، چه طور است؟ براى انتخاب مرجع جديد تقليد، آيا بايد بر زبان بياورم يا همان نيّت در دل، كافى است؟
ج ـ اعمال گذشته شما به خاطر عدم تقصير، صحيح بوده و نيازى به اعاده و قضا ندارد و ان شاءالله از اين به بعد با توجّه به تقليدتان صحيح است. ناگفته نماند كه تغيير مرجع تقليد، نياز به بر زبان راندن ندارد; بلكه همين كه فرد بنا دارد اعمالش را از اين به بعد مطابق فتواى مرجع تقليد جديدش قرار دهد، كفايت مى كند. 22/5/79
س 11 ـ در رساله عمليه حضرت عالى آمده است كه اگر انسان احتمال بدهد فتواى مجتهد عوض شده است، جستجو لازم نيست. از آن جا كه احتمال ذهن انسان مبتنى بر يك سرى اطّلاعات واصل شده است و اطمينان از انجام دادن صحيح احكام هم فرض است، پس چرا تحقيق لازم نيست؟
ج ـ حكمت عدم لزوم جستجو و فحص، به دنبال احتمال تغيير فتوا، سهولت امر است كه در اسلام به آن عنايت شده است; و امّا وجهش اين است كه اساساً وقتى انسان دليل و حجّتى بر وظيفه دارد و فرض هم بر اين است كه قانونگذار هم آن وظيفه را با احتمال تغيير كافى دانسته و انسان را معذور مى دارد، پس وجهى براى لزوم فحص نيست. 20/1/79
س 12 ـ آيا تقليد همراه با تشخيص و فهم خاص در بعضى از وظايف شرعى با استفاده از قرآن كريم و ديگر منابع فقهى، احتياط محسوب مى شود؟
ج ـ اگر منظور از تعبير «تشخيص و فهم خاص» در سؤال، اجتهاد باشد و شخصى به حكمى يا احكامى از احكام اسلام با اجتهاد يقين پيدا كرد، نمى تواند با تقليد برخلاف حكم يقينى اجتهادى خود عمل نمايد; و اگر منظور شما از تشخيص و فهم خاص اين باشد كه شخص، عامى محض نباشد و شمّ الفقاهه مختصرى داشته باشد، بر چنين شخصى تقليد يا عمل به احتياط بر طبق موازين، لازم است. 17/8/78
س 13 ـ در مسائلى كه انسان به واسطه نشناختن مجتهد اعلم و بلاتكليف ماندن در مسئله تقليد مى خواهد انجام دهد، وظيفه چيست؟
لطفا منتظر باشید ...
