لطفا منتظر باشید ...
تصرّف در مالى كه خمسش داده نشده
س 718 ـ كسى كه از پول خمس نداده اشيائى را بخرد و به خانواده و آشنايان ببخشد،چه حكمى دارد؟
ج ـ در صورتى كه يقين داشته باشد پولى كه براى خريد هديه داده شده، متعلّق خمس
بوده، يكْ پنجم آن را مالك نمى شود. 27/10/76
س 719 ـ اگر پدرى جهيزيه دخترش را از مالى كه خمس به آن تعلّق گرفته و پرداخت
نشده تهيّه كرده باشد و خمس آن را نپرداخته باشد، آيا پرداخت خمس بر دختر لازم است؟
ج ـ بر دختر واجب است كه خمس آن را پرداخت نمايد و تصرّف در مال خمس نداده،
اشكال دارد. 15/7/76
س 720 ـ شخصى از درآمد سال و با گرفتن وام، منزلى كه در شأن او باشد، تهيّه و
خريدارى مى نمايد و چون نياز به آن دارد، در زمان رسيدن سال خمسى، آن را محاسبه نمى
كند، ولى در رساله ذكر گرديده اگر انسان، مالى را كه خمس آن داده نشده خريدارى
نمايد، مقدار يكْ پنجم آن را به مجتهد بدهد. حال سؤال اين است كه وقتى ما منزلى را
خريدارى مى كنيم و يقين داريم كه فروشنده، خمس نمى دهد، تكليف ما در اين خصوص
چيست؟
ج ـ اگر نسبت به منزلى كه خريده ايد، شك داريد كه نزد فروشنده، متعلّق خمس گشته
يا خير، بر شما چيزى نيست و تفحّص نيز لازم نيست; ولى اگر اطمينان داريد كه متعلّق
خمس شده و چون از درآمد بوده و مؤونه هم نبوده، خمس آن را بايد بپردازيد، ليكن حصول
چنين اطمينانى مشكل است، بلكه معمولاً همان شكّ است.
28/8/76
س 721 ـ برادر اين جانب يك سال و نيم پس از دريافت اوّلين حقوق از دولت، بدون
اين كه خمس پرداخت نمايد، مقدارى پول نيز از پدرم كمك گرفت و خانه اى خريد. پدرم
نيز تا زمان كمك به برادرم هيچ گاه خمس پرداخت ننموده بود; ليكن دو سال بعد با
مراجعه به نماينده يكى از مراجع، اين كار را انجام داد. حال آيا تصرّف بنده و انجام
دادن واجبات در منزل برادرم براى من جايز است؟
ج ـ با توجّه به اين كه هبه كننده (يعنى پدر) بعد از دو سال خمس اموال خود را
محاسبه نموده، تصرّف شما و ديگران در خانه مورد سؤال، مانعى ندارد، چون با محاسبه
هبه كننده و پرداخت خمس، قطع نظر از اين كه خانه، مورد شك قرار مى گيرد و تصرّف با
شك در اداى خمس هم جايز است مقتضاى اصل صحّت در امرِ غير، برائت ذمّه بدهكار بر خمس
است. 7/7/76
س 722 ـ اگر پدر خانواده، خمس و زكات سالانه را نپردازد، آيا خوردن غذاى بدون
ردّ خمس و زكات و خريدن لباس و نماز خواندن براى فرزندان، اشكال دارد؟
ج ـ با رعايت احترام كامل نسبت به پدر مسئله خمس را به ايشان تذكّر دهيد و موارد
سؤال نيز در صورتى كه يقين نداشته باشيد كه متعلّق خمس است، مصرف و تصرّف در آنها
اشكالى ندارد و هميشه خدا را در نظر بگيريد و بدانيد كه اسلام، دين سهولت است نه
صعوبت، و همين كه انسان خود را از گناهان پرهيز دهد و در نماز جماعت ها و مجالس وعظ
و خطابه شركت نمايد، ان شاءالله، مأجور خواهد بود. 27/1/77
س 723 ـ شخصى به مجلس عروسى يكى از اقوام دعوت مى شود و براى اين فرد، مسلّم است
كه صاحب خانه، خمس منزلش را نداده و منزل را با پول خمس داده نشده تهيّه كرده. با
وجود اين يقين، نمازش را در آن خانه خوانده. آيا نماز او باطل است يا نه؟ و اگر
باطل است، نياز به قضا دارد يا خير؟
ج ـ نماز، باطل نمى شود، چون اوّلاً خانه جزو مؤونه است و پولى كه براى تهيّه آن
است، هر چند سال بر آن بگذرد، متعلّق خمس نيست و ثانياً معلوم نيست كه از پول
متعلّق خمس تهيّه شده يا غير آن.س 724 ـ اگر كسى چيزى را به ذمّه بخرد و پول آن را از پول غير مخمّس بدهد، چگونه
بايد خمس آن را محاسبه كند؟ در همين فرض، اگر لباس است، آيا مى تواند با آن نماز
بخواند و يا با آن; طواف واجب انجام دهد؟
ج ـ معامله با پول غير مخمّس، يعنى پولى كه خمس به آن تعلّق گرفته، به نسبت يكْ
پنجم آن، مطلقاً باطل است و بايد با مراجعه، اجازه گرفت و مبلغ خمس آن را پرداخت و
حكم نماز خواندن با فرض بطلان معامله نسبت به يكْ پنجمِ آن، حكم نماز با لباس
مال غير، بدون اجازه را دارد.
6/9/78
س 725 ـ استفاده از كالاهاى شركت هاى تعاونى مصرف كه خمس سرمايه و درآمد خود را
پرداخت نمى كنند، چه حكمى دارد؟
ج ـ جايز است. 25/5/77
نحوه محاسبه خمس
س 726 ـ موعد سال خمسى اين جانب، اوّل آبان ماه است در فصل بهار و تابستان كه وفور نعمات الهى است، مقدارى ازمحصولات كشاورزى را براى استفاده در فصول ديگر در
فريزر نگهدارى مى كنيم. آيا در اوّل آبان ماه، بايد خمس آنچه را نگهدارى مى كنيم،
بپردازيم؟ يا در صورتى كه يك سال از خريد آنها گذشت مشمول پرداخت خمس مى شود؟ و آيا
بايد پول خريد آنها محاسبه شود يا قيمت زمان پرداخت؟
ج ـ در سرِ سال خمسى، يعنى اوّل آبان ماه (در مفروض سؤال) همه آنها، يعنى خوراكى
هايى كه در سؤال آمده، مانند بقيّه اموال و سرمايه، بايد محاسبه شود، آن هم به قيمت
سرِ سال، يعنى همان قيمت فعلى كه مى خرند و خمس آن بايد پرداخت گردد و در سال
آينده نيز همه آنها بايد محاسبه شود. اگر مازاد بر چيزى كه خمسش داده شده، موجود
باشد، خمسش بايد پرداخت گردد; يعنى اوّل آبان سال گذشته، مثلاً قيمت همه آنها پنجاه
هزار تومان بوده، خمس آن كه مبلغ ده هزار تومان باشد، پرداخت مى گردد، الباقى، چهل
هزار تومان است. سال آينده بعد از تقويم، هر چه بر چهل هزار تومان اضافه است، خمس
آن را بايد بپردازد. 17/8/76
س 727 ـ دو نوع پول در حساب بانكى اين جانب هست كه بخشى از آن مربوط به حقوق است
وبخشى به عنوان پاداش و تشويق بوده كه متعلّق خمس نمى گردد. آيا برداشت از يك حساب،
با قصد متعيّن مى شود؟ در صورتى كه جواب مثبت باشد، آيا برداشت هاى قبلى كه بدون
قصد نيّت بوده و از كلّ حساب، كسر شده، چه صورتى دارد؟ يعنى براى محاسبه پول فعلى
جهت دادن خمس چه بايد كرد؟
ج ـ در اين گونه موارد كه انسان دو نحو درآمد دارد، يكى متعلّق خمس و ديگرى غير
متعلّق بايد آخر سال حساب كند و هر چه اضافه بر مؤونه سال دارد، به نسبت پولى كه
متعلّق خمس است، خمس داده شود; يعنى مثلاً اگر آخر سال، صد تومان اضافه دارد و
درآمد كسبى دو برابر درآمد غير كسبى است كه متعلّق خمس نيست، بايد خمس دو سوم اضافه
را بپردازد و آنچه در سؤال آمده، راه حلّ آن مشكل نيست و مصرف نمودن پول ها هم
مانعى نداشته است.
15/8/78
س 728 ـ كسى كه خمس مالش را دستگردان كرده و مقدارى بدهكار است، آيا مى تواند
مقدار بدهى را سال بعد از منافع آن سال، كسر كند يا از مال خمس داده شده بايد بدهد؟
ج ـ بايد از سرمايه سال قبل، كسر شود، و اگر بعد از كسر اضافه بر سرمايه مخمّس
داشته باشد، بايد خمس اضافه را بپردازد. 11/12/77
س 729 ـ شخصى خمس يك ميليون تومان خود را داده و بعد چهارصد هزار تومان از اين
پول را جهت خريد وسايل زندگى مصرف نموده و موقع پرداخت خمس سال آينده اش يك ميليون
تومان دارد. الآن بايد چه قدر خمس بدهد؟
ج ـ اگر سال گذشته، خمس كلّ يك ميليون را پرداخت نموده، يعنى دويست و پنجاه هزار
تومان خمس داده، سال بعد كه يك ميليون تومان دارد، چون چيزى اضافه نياورده، خمس
ندارد; و امّا اگر دويست هزار تومان خمس داده كه در حقيقت، هشتصد هزار تومان خالص
داشته، خمس دويست هزار تومان را بايد بپردازد.
18/12/76
س 730 ـ آيا انسان مى تواند بنا بر احتياط، مقدارى پول را به عنوان خمس اموال يا
منفعت فراموش شده يا به حساب نيامده بپردازد يا دقيقاً بايد معلوم باشد؟
ج ـ احتياط مطلوبى است، هر چند پرداخت خمس بيش از مقدار يقين، لازم نيست.
5/10/76
س 731 ـ كسى كه درآمدى ندارد، يا اگر دارد، مخارج او را كفايت نمى كند، آيا لازم
است سال خمسى قرار دهد؟
ج ـ هرگاه انسان از تجارت و كاسبى پولى بدست بياورد، چنانچه از مخارج سالش اضافه
بيايد، خمس دارد و بايد براى خود، سال خمسى قرار دهد.
15/2/79
س 732 ـ شخصى مدّت چند سال است كه سرِ سالش به هم خورده; يعنى چند سالى حساب و
كتاب نداشته و حالا مى خواهد سرِ سال قرار دهد. آيا همان سال را قرار بدهد يا سال
جديد بگذارد؟ و آن چند سال تلف شده را چه كار كند؟
ج ـ كسى كه حساب سالش به هم خورد، بايد اموالى را كه يقين ندارد خمسش را داده،
حساب نمايد و خمسش را بدهد، اگر متعلّق خمس باشد; و مخيّر است همان سال قبلى را سرِ
سال خود قرار دهد يا وقت ديگرى را، و مدّتى كه حساب سال خود را نكرده، با مرجع
تقليد يا نماينده او مصالحه نمايد. 29/1/79
س 733 ـ حقوق بگير هستم و پولم را بابت كمك خرج به شوهرم مى دهم. آيا بايد حساب
جداگانه اى براى خمس داشته باشم يا اگر شوهرم حساب داشته باشد، كافى است؟
ج ـ حساب جداگانه لازم نيست; چون با هم مخارج سال را تأمين مى نماييد. 9/5/78
س 734 ـ اين جانب كارمند آموزش و پرورش هستم و همچنين مقدارى زمين كشاورزى نيز
دارم. بنابراين، صاحب دو نوع درآمد هستم 1) درآمد ناشى از حقوق ماهيانه; 2) درآمد
حاصل از كشاورزى كه عمدتاً برنج است. سؤال اين است كه آيا مى توانم دو زمان را براى
وجوهات شرعى و حساب سال داشته باشم؟ مثلاً يكى موقع شهريور و زمان برداشت برنج، و
ديگرى فروردين هر سال، براى پرداخت خمس درآمد حقوق؟
ج ـ كسى كه چند رشته كسب دارد، مثلاً حقوق بگير است و زراعت و خريد و فروش هم مى
كند، چنانچه در هر رشته كسبى كه دارد، سرمايه و دخل و خرج و حساب صندوق جداگانه
دارد، بايد منافع همان رشته را حساب كند و خمس آن را بدهد و مى تواند دو سال خمسى
داشته باشد و همين طور مى تواند هر وقت درآمدى به دستش رسيد، خمس آن را حساب كند و
يا اين كه همه درآمدها را اگر دو صندوق جداگانه ندارد، در آخر سالى كه براى خود
قرار داده، اگر بيشتر ازمؤونه باشد، حساب نمايد. 16/8/79
س 735 ـ مقدار پولى كه خمس آن را پرداخت كرده ايم، در اختيار داريم و تا سال
ديگر با پول ديگرى مخلوط مى شود وخرج مى شود و سرِ سال، همان مقدار پول برايمان
باقى مى ماند. آيا دوباره خمس به آن تعلّق مى گيرد يا خير؟
ج ـ چون اضافه نشده، خمس ندارد. 15/7/76
