لطفا منتظر باشید ...
زكـات
س 761 ـ آيا امتناع از پرداخت زكات، تمرّد از احكام ضرورى دين محسوب مى شود ومنكر ضرورى، محكوم به كفر است؟ و آيا اسلام با چنين فردى، جهت دريافت زكات، به قوّه
قهريّه متوسل مى شود؟ و آيا اسلام عزيز چنين كسى را در ندادن زكات به حال خود رها
مى كند يا اين كه احكام خاصّ شرك، بر منكر ربوبيّت تشريعى نيز بار مى شود؟
ج ـ كسى كه معتقد به وجوب زكات و نماز و ديگر ضروريّات دين است; ليكن در انجام
دادن و اداى آنها كوتاهى مى كند، كافر نمى شود و در ندادن زكات، حاكم مى تواند با
قوّه قهريّه، زكات را دريافت نمايد و انكار ربوبيّت تشريعى، موجب كفر نمى شود و
حاكم هم نبايد چنين اشخاصى را رها كند، مگر در سختگيرى بر آنها مفسده اى بار شود.
9/4/76
س 762 ـ آيا تصرّف در مالى كه متعلّق زكات واقع شده و هنوز زكاتش پرداخت نشده،
جايز است؟
ج ـ تصرّف غير جايز است، چون تعلّق زكات، «على نحو الشركة» است. «ان الله اشرك
بين الأغنياء و الفقراء فى الاموال» و موجب ضمان با تلف شدن هم هست.
30/1/78
شرايط واجب شدن زكات
س 763 ـ زمين هايى ملك ارباب بوده و از طرف دادگسترى به صورت اجاره به زارعان داده شده و بعد از چند سال، دادگسترى اعلام كرده كه زمين ها به ارباب واگذار شده و
زارعان بايد با ارباب به توافق برسند. عدّه اى از كشاورزان، قبول كرده اند وعدّه اى
رد كرده اند و مدّت شش سال است كه هيچ گونه اجاره اى به ارباب پرداخت نشده است. حكم
اين زمين ها چگونه است؟ و آيا زكات به اين زمين ها تعلّق مى گيرد يا خير؟
ج ـ زكات به گندم و جو كه در زمين كشت مى شود، تعلّق مى گيرد و كسى كه مالك دانه
بسته شده باشد، بدهكار زكات است; ليكن با شرايط ديگرى كه در رساله بيان شده، و امّا
در مورد زمين هايى كه مرقوم شده، بايد توجّه داشت كه زرع و كشت از زارع است، مگر آن
كه بذر از مالك باشد، و در اين حكم، بين انواع تصرّف در زمين، فرقى نيست. 24/1/77
س 764 ـ آيا به گندمى كه بعد از فروش، تمام پول آن صرف پرداخت قرض مى گردد و از
زمين خود شخص هم نبوده، زكات تعلّق مى گيرد؟
ج ـ اگر گندم برداشت شده به قدر نصاب زكات باشد، فرد مى تواند از اوّل، تمام
مخارج زراعت گندم را كه برايش پول مصرف شده، از شخم زدن و خرج چاه و قنات و... را
محاسبه كند و از قيمت گندم و كاه، به نسبت، كسر نمايد و ما بقى، هر مقدار كه باشد،
بايد زكاتش پرداخت گردد; و ناگفته نماند كه زكات به كسى تعلّق مى گيرد كه مالك شيره
بسته آن باشد و مال الاجاره هم جزو مخارج است و قرض داشتن، مانع وجوب زكات نيست و
زكات، به غلاّت و اغنام تعلّق مى گيرد نه به درآمد.[4]
27/7/78
س 765 ـ چند نفر با هم شريك هستند. نحوه پرداخت زكات آنها در امر كشاورزى چگونه
است؟ آيا با به دست آمدن محصول، بايد زكات آن را قبل از تقسيم بدهند يا اين كه هر
كس خودش زكات خود را بپردازد؟
ج ـ در صورتى كه سهم هر يك از شركا قبل از كسر مخارج و مال الاجاره، به حدّ نصاب
(نصاب گندم و جو 288 منِ تبريز، 45 مثقال كم است كه برابر با 207/747 كيلوگرم است)
برسد، شركا مى توانند يك نفر را وكيل در پرداخت كنند و در صورت عدم وكالت، هر يك از
شركا، خود موظّف به پرداخت زكات مال خود هستند. 31/1/79
س 766 ـ شخصى وصيّت كرده كه بعد از مرگش محصول ثلث مال او كه پنج اصله نخل
خرماست، جهت خيرات خرج شود. آيا اگر محصول به حدّ نصاب برسد، بر وصى واجب است كه
زكات ثلث را خارج كند؟ و اگر محصول خرماى آن به حدّ نصاب رسيد، زكات دارد يا نه؟
ج ـ آنچه در زمان حيات ميّت به حدّ نصاب رسيده باشد، زكات آن واجب است كه وصى يا
ورثه بايد ادا كنند; و امّا بعد از فوت او چون وقف است، در ملك مالك شخصى نيست و
زكات ندارد. 8/2/77
زكات گندم ـ جو ـ خرما و كشمش
س 767 ـ احتراماً به استحضار مى رساند كه شركتى طبق قانون بخش تعاون جمهورى اسلامى ايران با سرمايه 250 نفر از كاركنان، تشكيل شده و طبق اساس نامه، وظيفه دارد
كه نسبت به پرداخت وام و اعتبار به سهامداران اقدام نمايد و بر اساس تبصره سه اساس
نامه، هيئت مديره مى تواند جهت تأمين بخشى از منابع مالىِ پرداخت وام، به امور
اقتصادى و خدماتى بپردازد. در اين راستا، شركت با اجاره 150 هكتار زمين مزروعى،
نسبت به كاشت گندم و چغندر قند مبادرت نموده كه پس از كسر هزينه ها، سود مناسبى نيز
به دست آمده است. لذا با توجّه به تعاونى بودن شركت و جمع آورى سرمايه هاى اندك و
عدم تعيين محور كسب درآمد توسط سهامداران، آيا هيئت مديره شركت مى تواند بدون اخذ
اجازه از سهامداران نسبت به كسر زكات شرعى محصولات كشاورزى اقدام نمايد؟ در صورت
مثبت بودن، آيا مى توان در مجمع عمومى شركت، پرداخت را به عهده اعضاى خارج از ضوابط
جارى شركت قرار داد؟
ج ـ سهم هر كدام از شركا اگر به حدّ نصاب برسد، زكات بر آنها واجب مى شود كه خود
آنها بايد زكات را بدهند يا هيئت مديره را در پرداخت آن وكيل نمايند; وگرنه بدون
اجازه آنها نمى توانند اقدام كنند. 5/5/76
س 768 ـ در زكات، گندم و جو يك جنس حساب مى شوند و بايد روى هم رفته به حدّ نصاب
برسند يا هر كدام يك جنس حساب مى شوند و بايد جداگانه به حدّ نصاب برسند؟
ج ـ هر كدام، جداگانه بايد به حدّ نصاب برسند. 24/12/77
س 769 ـ در مورد كم كردن مخارج كه شخص براى به دست آوردن گندم كرده و اين مخارج
را تنها براى گندم ها استفاده نكرده و از آنها كاه هم به دست مى آيد كه نسبت به
ميزان مخارجى كه براى آن كرده، پول كاه هاى آن مى شود، آيا بايد كاه ها را كنار
بگذارد و مخارج را از آن گندم ها حساب كند يا خير؟
ج ـ مخارج به نسبت بايد حساب شود. مثلاً اگر هزار تومان گندم و پانصد تومان كاه
دارد و صد و پنجاه تومان خرج كرده، صد تومان آن را بابت گندم و پنجاه تومان را بابت
كاه حساب كند و بعد از استثناى مخارج، هر چه مانده، بايد زكاتش پرداخت شود، ولو به
مقدار نصاب نباشد، به شرط آن كه از اوّل به حدّ نصاب رسيده باشد. 14/1/76
