لطفا منتظر باشید ...
نگاه و لمس
1. نگاه كردن و لمس نامحرم
س 1352 ـ دست دادن زن به مرد نامحرم با دستكش چه حكمى دارد؟ج ـ دست دادن اجنبى با اجنبيّه همراه با دستكش كه تماس از روى حائل باشد، هر چند
فى حدّ نفسه حرام نيست; امّا در مواردى كه منشأ فساد و سنّت سيّئه و خلاف عفّت و
حيا باشد، مانند دست دادن دختر و پسر جوان كه زمينه ساز عادت بد و انحراف اخلاقى
است، حرام مى باشد.
15/9/79
س 1353 ـ گفتگوى دانشجويان دختر و پسر در مورد مسائل درسى و رفع اشكال آن چه
صورتى دارد؟
ج ـ با رعايت كامل حجاب و پايبند بودن به موازين شرعى و نبودنشان در مكان خلوت و
بدون ترتّب مفسده، ظاهراً جايز است، چون شنيدن صداى زن بيگانه و كلام او براى مرد
بيگانه و نامحرم، فى حدّ نفسه حرام نيست; ليكن كمال دقّت بر اكتفاى موارد حاجت،
مانند مسئله درس و رفع اشكال، مطلوب است. 25/4/79
س 1354 ـ آيا در دوران نامزدى، پسر مى تواند به علّت فراهم نشدن امكانات عروسى
با دختر براى دچار نشدن به گناه، در حدّ معمول شوخى كند؟
ج ـ اگر مراد از دوران نامزدى، دورانى است كه عقد شرعى پسر و دختر خوانده مى شود
و عروسى به بعد موكول مى گردد، چنانچه در بعضى مناطق مرسوم است، در اين فرض، حكم
همسر را دارد و اگر مراد اين است كه فقط حرف زده اند يا چيزى به عنوان نشانه داده
اند و عقد خوانده نشده است، در حكم اجنبيّه است و بايد از نگاه و لمس حرام
بپرهيزند. 10/3/79
س 1355 ـ استفاده زنان از خيّاط مردانه، چه حكمى دارد؟
ج ـ در صورتى كه مستلزم لمس و نگاه حرام نباشد، مانعى ندارد. 10/7/79
س 1356 ـ گردش جوان هاى فاميل (پسر و دختر با يكديگر) كه مميّز هستند، چگونه
است؟ آيا اگر موجب جلب توجّه ديگران و سوء ظن گردد و آنها را در محلّ تهمت قرار
دهد، چه طور؟ آيا در مورد مكلّفان حرمتش بيشتر است؟
ج ـ بر پدر و مادر و مربّيانِ مميّزهاى غير بالغ است كه آنان را از اين گونه
اعمال و رفتار كه غالباً منشأ فسادهاى اخلاقى مى گردد، منع نمايند و اگر اين امر از
شئون حضانت در بُعد روحى و تربيتى است، بر مكلّفان هم اجتناب به همان ملاك، لازم
است و نسبت به مواضع تهمت، حضور در آن جا يا رفت و آمد به آن جا و يا هر امرى كه
انسان را در موضع تهمت قرار بدهد، حرام و معصيت است، چون حفظ آبرو و شخصيت و عزّت
مسلمان، واجب و تضييع آن حرام است و امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد: «ان الله ـ
عزّ وجل ـ فوّض الى المؤمن أموره كلّها و لم يفوّض اليه أن يذلّ نفسه» (وسائل
الشيعة، ج 11، ص 424). 24/7/76
س 1357 ـ گفته مى شود براى كسانى كه قصد ازدواج دارند، جايز است يك بار به طرف
مورد نظر خود نگاه كنند. حال با توجّه به اين كه بعضاً لازم است كه در چندين جلسه
مذاكره، طرفين يكديگر را بيشتر بشناسند، حدّ شرعى مجاز در اين خصوص چيست؟
ج ـ حدّ شرعى مجاز، رسيدن طرفين به نتيجه در امر ازدواج است; يعنى همه رفت و
آمدها و نگاه ها كه براى تعيين سرنوشت آينده طرفين و ازدواج آنها مى تواند مؤثّر
باشد، به حكم علّت مذكور در روايات و قضاوت خود و انديشه عقلا جايز است; يعنى همان
كه مجوّز مرتبه اوّل است، مجوّز رفت و آمدها و بقيّه موارد هم هست، و نا گفته نماند
كه اين حكم شرعى مسئله، فى حدّ نفسه است و قطع نظر از جهات خارجى اى است كه ممكن
است موجب معصيت و فساد شود. 6/6/78
س 1358 ـ آيا شخصى كه به خواستگارى رفته و مى خواهد نامزد كند و انگشتر نامزدى
خود را دست همسرش كند، آيا اشكال دارد؟
ج ـ لمس بدن اجنبيّه، حرام است و فرقى بين حلقه نامزدى و غير آن نيست. محض حلقه
و انگشتر به دست ديگرى نمودن، اگر مستلزم تماس بدن بدون حايل نباشد، حرام نيست.س 1359 ـ دختر و پسرى با هم نامزد هستند و قرار است در جشن عروسى، صيغه عقد
خوانده شود. آيا از نظر شرعى اشكال دارد كه چند ساعت قبل از خواندن صيغه عقد، داماد
به آرايشگاه رفته و عروس خانم را تحويل بگيرد و سپس قبل از خواندن صيغه عقد، داماد
به جلسه جشن زنانه برود و در كنار عروس خانم بنشيند و فيلمبردارى شود؟
ج ـ با توجّه به آرايش شدن عروس خانم و اين كه در تحويل گرفتن، نگاه داماد به
بدن عروس خانم، ولو به موى سر و به صورتش مى افتد و اين كه ممكن است تماس با دست و
بدن حاصل شود، اين گونه تحويل گرفتن، حرام و غير جايز است; امّا نشستن داماد كنار
عروس خانم در جلسه جشن زنانه، چون منجر به ارتكاب حرام، يعنى نگاه به نامحرم و
اختلاط زن و مرد مى شود، آن نيز حرام است، و چه نيكو، بلكه لازم است كه سنّت و روش
هاى عقد و عروسى به نحوى قرار داده شود كه منجر به حرام و ارتكاب معصيت و گناه
نشود، چون هر عملى كه با گناه شروع شود، معمولاً خاتمه خوبى نداشته. علاوه بر آن كه
انسان بايد تلاش نمايد كه خود را گرفتار عذاب الهى و جهنّم ننمايد.س 1360 ـ بازجويى و بازرسى زنان توسط مأموران مرد، نيروى انتظامى در بعضى مواقع
كه مصلحت نظام و مردم و اجتماع ايجاب كند، چه حكمى دارد؟ و اگر بازجويى از زنان،
توسط زنان ممكن نباشد و فقط مردان براى بازجويى در دسترس باشند، آيا در صورتى كه
بسيار ضرورت داشته باشد و موجب تماس بدنى با زن نامحرم باشد، آيا انجام دادن اين
كار جايز است يا نه؟
ج ـ تماس و لمس بدن زنان توسط مردان، حرام و غير جايز است. نهادى بودن، دليل بر
جواز نيست و بر همه لازم است كه نيروى زن، جهت اين گونه امور تأمين نمايند، هر چند
كه در ضرورات شديد مثل «حفظ النفس و الدماء» بحث ديگر و سؤال و جواب ديگرى مى طلبد.
24/2/77
2. نگاه به عكس ـ فيلم و فيلم سازى
س 1361 ـ ديدن عكس نامحرم بدون ريبه و با وجود آن، چه صورتى دارد؟ و آيا فرقى بين آشنا و ناشناس وجود دارد يا خير؟
ج ـ هر چند ديدن فيلم و عكس نامحرم، حكم بدن را ندارد و ادلّه حرمت نظر شامل آن
نيست; ليكن اگر نگاه براى نگاه كننده منشأ گرفتارى و حرام جنسى شدن باشد يا منشأ
فساد در خانواده و اطرافيان و يا جامعه گردد، به حكم عقل، تركش لازم و واجب عقلى
است. 25/4/79
س 1362 ـ اگر نامحرمى عكس زن محجّبه را ببيند، آيا اين زن مرتكب گناه شده يا
خير؟ همچنين فتواى جناب عالى در مورد زنان هنرمندى كه در راديو و تلويزيون كار مى
كنند، چيست؟ آنها چون در معرض ديد نامحرم قرار مى گيرند، مرتكب گناه مى شوند يا
خير؟
ج ـ اگر كسى بداند كه عكسش به دست اجنبى مى افتد و منشأ فساد مى گردد، جايز نيست
كه عكس بگيرد; ولى اگر نمى دانسته يا نمى داند كه منشأ فساد است، مانعى ندارد، و
كار كردن زنان در راديو و تلويزيون با رعايت حجاب و پايبند بودن به موازين شرعى
مانعى ندارد. 4/11/79
س 1363 ـ در رساله توضيح المسائل جناب عالى آمده است كه اگر كسى زن نامحرمى را
بشناسد، در صورتى كه آن زن متهتّك نباشد، نبايد به عكس او نگاه كند. منظور از زن
متهتّك كيست؟
ج ـ متهتّك، يعنى زنى كه احترام خود را نگه نمى دارد و براى حجاب و حياى خود،
ارزشى قائل نيست. 25/2/78
س 1364 ـ آيا نگاه كردن به عكس زن مسلمان، نامحرم و غير محجّبه كه انسان او را
مى شناسد، جايز است؟ و آيا شناختى كه از طريق راديو، تلويزيون، سينما و وسايل
ارتباط جمعى حاصل مى شود نيز حكم همان شناخت مورد سؤال را دارد؟
ج ـ جايز نيست و منشأ فتنه است; امّا در مورد رسانه هاى گروهى و جمعى، ظاهراً
مانعى ندارد، چون شناخت فى حدّ نفسه، موجب فتنه نيست.
28/3/78
س 1365 ـ رشته هاى تحصيلى هنر در دانشگاه ها عمدتاً از كتب و مجلاّت خارجى تغذيه
مى شوند و منابع فارسى، بسيار محدود و حداكثر در حدّ ترجمه اند. در اين خصوص، كتاب
ها بخصوص در رشته هايى چون نقّاشى، گرافيك، عكّاسى و سينما، داراى تصاويرى هستند كه
اگر مستهجن نباشند، حدّاقل مطلوب نيستند. در حذف و يا پوشاندن آن تصاوير نيز ديدگاه
هاى مختلفى وجود دارد كه بعضاً موافق وجود آنها در طرّاحى و شناخت آناتومى انسان در
نقّاشى هستند. در اين خصوص، مسئولان واحدهاى مربوط، بخصوص كتاب خانه كه مسئول تهيّه
و عرضه كتب و مجلاّت مورد نياز دانشجويان و اساتيدند، با مشكلاتى مواجه هستند. لذا
در اين خصوص، مواردى ذكر مى شود و تقاضا دارد جهت تعيين تكليف شرعى مسئولان و
كتابداران تفصيلاً پاسخ مقتضى را عنايت فرماييد:1) كتب و مجلاّت رشته سينما و تئاتر، بخصوص مجلاّت نقد و تحليل فيلم ها كه براى
شناخت دانشجو لازم است و معمولاً با تصاويرى از برخى صحنه هاى فيلم ها همراه است؟
2) در نقّاشى و مجسّمه سازى، تصاوير جسم زن يا مرد، بدون پوشش (برهنه كامل) و يا
با پوشش ناقص كه در آثار بعضى از نقّاشان بزرگ و معروف دنيا نيز ديده مى شود و حذف
يا استتار آنها اصل موضوع را در تحليل هنر نقّاشى منتفى مى كند.3) در عكاسى و هنر پرتره نيز همانند نقّاشى، تصاويرى وجود دارد كه فن نورپردازى،
زاويه ديد و صحنه پردازى و... را توضيح مى دهد.4) طرّاحى با استفاده از نمونه طرح هاى طرّاحان بزرگ نيز داراى نمونه طرح هايى
است كه از بدن انسان و يا نيم تنه اشخاص طرّاحى شده است.ج ـ به نظر اين جانب، آنچه در بندهاى يك تا چهار سؤال آمده، با فرض توقّف عزّت
علمى و هنرى جمهورى اسلامى و يا مقابله و پاسخ مناسب دادن به مطالب و امور فاسد و
مفسد آنها كه در بند يك به عنوان نقد ذكر شده، نمى توان گفت حرام است و به حكم
مقدميّت براى عزّت اسلامى ذكر شده، مطلوب و بلكه در برخى از مراتب و اقسام آن، حسب
شرايط خاصّه ايّام و امكنه و سياست ها و تدبير امور نظام اسلامى مى تواند لازم و
واجب و ضرورى باشد، كما اين كه به خاطر نقد، از باب رفع فساد و نهى از منكر، لازم و
واجب است.س 1366 ـ ديدن فيلم هايى كه در آن زن ها نيمه عريان ظاهر مى شوند، در صورتى كه
انسان يقين داشته باشد كه به گناه نمى افتد، چه حكمى دارد؟
ج ـ نگاه كردن به فيلم هاى خارجى كه زنان در آن نيمه عريان اند، چون معمولاً
داراى مفسده است، حرام مى باشد و انسان بايد خود را به اين گونه حرام ها و ملاهى
آلوده نسازد. 2/7/79
س 1367 ـ در بازى هايى مثل فوتبال، قسمتى از بدن بازيكنان برهنه است. آيا جايز
است كه زن ها به اين گونه بازى ها نگاه كنند. آيا نگاه كردن به پخش مستقيم و غير
مستقيم اين بازى ها فرقى دارد؟
ج ـ نگاه به فيلم، مطلقاً، چه مستقيم و چه غير مستقيم، فى حدّ نفسه، مشمول ادلّه
حرمت نظر نيست; ليكن اگر باعث فساد و انحراف در غريزه جنسى و كشاندن انسان به گناه
عِرضى شود، حرام و اجتناب لازم است; امّا نگاه به بدن مرد نامحرم، چه با رَيبه و
لذّت، و چه بدون ريبه و لذّت، حرام است; ليكن آنچه حرام است، نگاه كردن است نه نگاه
افتادن. لذا حركت در خيابان ها و مراكزى كه عادتاً انسان چشمش به نامحرم مى افتد،
حرام نيست; چون افتادن نگاه است نه نگاه كردن; يعنى شخص براى نگاه كردن نرفته است و
اگر اين گونه نگاه ها حرام باشد، بايد حركت در آن مكان ها هم حرام باشد و تركش
لازم. بنابراين، اگر ناظر در بازى ها نظر و نگاه و همّش به بازى و كيفيّت آن و
برنده و بازنده است، نه بر بدن و جسم و قيافه كه اگر نظرش به بدن هم بيفتد، غالباً
متوجّه نمى شود و حتّى تلاش مى كند كه نظرش به بدن نيفتد، نمى توان گفت چنين نظر
اتّفاقى اى فى حدّ نفسه حرام است. آرى، مسئله مفاسد اجتماعى و انحراف از مسير عفّت
و حيا و... بحث ديگرى است و حكمش هم روشن است; چون هر امرى كه داراى مفاسد اجتماعى
و انحراف و كشاندن به فساد و... باشد حرام و تركش لازم است. 1/9/79
س 1368 ـ از خواهران دانشجوى مركز تربيت معلم هستيم و يك واحد درسى به نام
«هنرهاى نمايشى» داريم. با توجّه به اين كه هدف كلّى ما هدايت و ارشاد نسل جوان به
سوى آرمان ها و ارزش هاى اسلامى است، لطفاً نظر خويش را در مورد امور ذيل كه بدون
حضور نامحرم انجام مى گيرد، مرقوم بفرماييد: 1) بازيگرى در نقش مردان، مانند
بازيگرى زن در نقش يك پدر، 2) پوشيدن لباس مخصوص مردان، 3) تقليد صداى مردانه، 4)
گريم مخصوص مردان، مانند گذاشتن محاسن.در صورت جايز نبودن امور مذكور، آيا طبق نظر حضرت عالى راهى شرعى براى اجراى
اسلامى اين نمايش ها در جهت تبليغ اسلام براى ما خواهران مسلمان وجود دارد؟
ج ـ همه اعمال مذكور، در مفروض سؤال، با توجّه به هدف ذكر شده در سؤال، مانعى
ندارد. بنابراين، بازيگرى زنان در نقش مردان يا مردان در نقش زنان كه داراى غرض
عقلايى مشروع باشد، با فرض رعايت شرعى امور جنبى آن، يعنى نگاه نكردن نامحرم به بدن
نامحرم و يا موى او، مانعى ندارد; چون آنچه حرام است، تزىّ مرد بزىّ زن و يا تزىّ
زن بزىّ مرد است; يعنى زن خود را در جامعه مرد نشان بدهد و بالعكس، و روشن است كه
تزىّ به نمايش هاى متعارف ارتباطى ندارد تا سبب حرمت آن گردد.
19/2/79
س 1369 ـ تهيّه و ساختن و نيز تماشاى فيلم هاى وحشتناك چه حكمى دارد؟
ج ـ تابع مصالح و مفاسد و منافع و مضارّ آنهاست، مگر آن كه وحشت و ترس باعث ضرر
و زيان معتدٌّبه گردد كه در اين صورت، حرمت و حليّتش تابع باب تزاحم است.
27/2/78
س 1370 ـ اختلاط زن و مرد در زمان ساخت فيلم هاى سينمايى چه حكمى دارد؟
ج ـ اختلاط زن و مرد و تماس از روى لباس، تابع غرض و برداشت و قضاوت مردم از آن
فيلم است. بنابراين، اگر غرض، ترويج بى عفّتى و بى بند و بارى باشد، حرام است;
وگرنه براى تهيّه فيلم در يك مكان بودن منعى ندارد و جايز است. 27/2/78
س 1371 ـ خلاف واقع نمايى در فيلم هاى سينمايى چه حكمى دارد؟
ج ـ خلاف واقع نمايى همانند شعبده بازى ها كه همه مى دانند خلاف واقع و شعبده و
يك نوع تَردستى است، حرام نيست. 27/2/78
س 1372 ـ فيلم ها و تصاويرى كه احياناً اهانت به مقدّسات اسلامى به شمار مى آيد،
ولو در آن، تصويرسازى معصومان (عليهم السلام) نباشد، چه حكمى دارد؟ و اساساً تشخيص
آن، بر چه اساسى خواهد بود؟ آيا حكم مذكور در مورد اهانت به حضرت ابالفضل العباس
(عليه السلام) و حضرت زينب (عليها السلام) و... نيز جارى است؟
ج ـ هر تصوير و عملى كه بى احترامى و هتك نسبت به معصومان (عليهم السلام) و
اولياى گرامى اسلام محسوب شود، حرام و معصيت است، كما اين كه با احتمال هتك هم بايد
احتياط نمود و اجتناب كرد و معيار تشخيص هم قضاوت توده مردم است، يعنى قضاوت مردم،
حجّت بر آن است. 12/4/77
س 1373 ـ آيا غيبت كردن، دروغ گفتن و... در فيلم به حسب نقش، جايز است؟
ج ـ چون غيبت و دروغ، حقيقى نيست و براى جلوگيرى جامعه از ارتكاب آنها و يا
اهداف عالى اسلامى است، جايز است؟ 7/5/76
س 1374 ـ نمايش دادن كارهايى كه اصل آنها حرام است، مثل شرابخوارى، مصرف مواد
مخدّر، بيرون گذاشتن موى سر خانم ها، اداى كلمات ركيك و فحش، تجمل گرايى و... در
فيلم هاى سينمايى چه حكمى دارد؟
ج ـ اين گونه فيلم ها اگر براى جلوگيرى و نهى از منكر و دفع و رفع اين گونه
اعمال و پاك ساختن جامعه از اين مفاسد باشد، منعى ندارد. آرى، آنچه از خود اين
اعمال حرام يا باطل است زمينه سازى فيلم، مجوّز آن نيست، چون نمى توان به مثل و
مشابه آن كه حلال باشد، متوسّل شد; مانند آن كه به جاى شراب، مايع ديگرى، و به جاى
موى جلو سر خانم ها، موى مصنوعى و امثال آن به كار برده شود. آرى، اگر نهى از منكر
و جلوگيرى از فساد، موقوف بر آنها باشد، يعنى بتوان جامعه اى را با ساختن يك فيلم
كه ساختنش مستلزم نگاه حرام به موى سر يك زن (كه حرام است) باشد و چاره اى نباشد،
چون باب، باب تزاحم است، نمى توان گفت حرام است; چون دفع گناهان بزرگ و جلوگيرى از
فساد در جامعه، با يك مرتبه انجام دادن يك معصيت كوچك، مثل نگاه كردن اجنبى به موى
يك زن، آن هم بدون ريبه و با قصد اصلاح جامعه و فرض ضرورت و نبودِ محرم، نمى توان
گفت كه حرام است. آرى، بعضى از آنها مانند كلمات ركيك و تجمل گرايى، جزء امور باطل
است، كما اين كه شرب خَمر هم از قاعده تزاحم در مفروض سؤال، خارج است و جايز نمى
گردد، چون معصيتى بزرگ و كبيره و موجب حدّ است.
27/2/78
س 1375 ـ لازمه شغل كارگردانى، ديدن فيلم هاى مختلف است. لذا اگر فيلمى صحنه بدى
داشته باشد، ديگر برايم عادى شده و هيچ نگاه شهوت انگيزى به آنها نمى اندازم. حكم
شرعى اين مسئله چيست؟
ج ـ نگاه كردن به آنچه در سؤال آمده كه نگاه به حقيقت جسم نيست، بلكه نگاه به
عكس و فيلم و امثال آن است، حرمتش دائر مدار مفسده داشتن براى نگاه كننده و يا
ترويج فساد است كه اگر هر يك از دو مفسده شخصى و يا اجتماعى در نگاه باشد، حرام
است; وگرنه با فرض صلاح، جايز است و مانند بقيّه ابزار و ادواتى است كه داراى منفعت
محرّمه و محلّله است كه جواز استفاده و عدم جواز، تابع كيفيت استفاده است; و ناگفته
نماند كه با شكّ در ترتّب مفسده اجتماعى هم استفاده، غير جايز و حرام است.
13/6/77
س 1376 ـ آرايش كردن هنر پيشگان زن در صحنه هاى فيلم با توجّه به حضور عوامل
فيلمبردارى، و همچنين مشاهده مردم به وسيله تلويزيون و سينما، چگونه است؟
ج ـ صورت و دست، محلّ زينت محسوب نمى گردد; ولى آرايش نمودن و خود را در ديد
مردان بيگانه قرار دادن كه موجب فساد در جامعه گردد، حرام است. 20/12/77
س 1377 ـ آيا در آغوش گرفتن دختر يا پسر مميّز توسط نامحرم، در صورتى كه فرد نقش
محارم (مثل مادر يا پدر) را ايفا مى كند، جايز است؟
ج ـ جايز است، مگر آن كه مميّز غير بالغ در حدّى از رشد بدنى و يا داراى جهات
ديگرى باشد كه اثر منفى داشته باشد كه در اين صورت، بايد ترك شود. 7/5/76
س 1378 ـ بازيگرانى كه نقش زن و شوهر و يا مادر و فرزند و... را در فيلم هاى
عاطفى و خانوادگى بازى مى كنند، از الفاظ محبّت آميز و ابراز احساسات عاطفى، مانند
نگاه كردن عميق و خنديدن و... استفاده مى كنند. ابراز اين گونه حالات و كلمات،
خصوصاً اگر آثار منفى در بيننده داشته باشد، چه حكمى دارد؟ حكم مسئله فوق در صورتى
كه كلمات محبّت آميز و... بعداً روى فيلم صداگذارى شود، چيست؟
ج ـ اگر آثار منفى در بيننده و شنونده نداشته باشد كه در عفّت و حياى جامعه
تأثير بگذارد، مانعى ندارد.
7/5/76
س 1379 ـ در مورد شركت زنان در نمايش، سؤالات زير مطرح است. لطفاً بفرماييد:1) نمايش زنانى كه حدّ پوشش شرعى را رعايت نمى كنند و نقش آنان هم ضرورت چنين
حالتى را ندارد، چه حكمى دارد؟
2) در صورتى كه ضرورت نقش، چنين حالتى را ايجاب كند، حكمش چيست؟
3) فرض ذكر شده، در صورتى كه بازيگر از اقليّت هاى مذهبى باشد، چه حكمى دارد؟
ج 1 ـ اگر مردها ببينند، جايز نيست.ج 2 ـ چون اين گونه ضرورت ها ضرورت هايى است كه خود به وجود آورده و با تغيير
نقش از بين مى رود، مجوّز حرام نيست.ج 3 ـ حرام نيست، مگر آن كه باعث فساد باشد و يا بتوان حرمت عدم رعايت پوشش را
به آنها با تربيت به اسلام تفهيم نمود; ليكن معمولاً اگر نگوييم، كلاًّ و تماماً،
غير مقدور است. 7/5/76
س 1380 ـ حريم از ديدگاه اسلام منزلتى خاص دارد به گونه اى كه آيات صريح قرآن،
دلالت بر حريم هاى شخصى خانوادگى، اجتماعى و امّت اسلام دارد و براى هر يك نيز حيطه
و محدوده اى بيان شده است. بر اين اساس، آيا نوع مدل مو براى پسران و آرايش آن به
شكل هاى گوناگون، جزء حريم شخصى است يا اجتماعى؟ و آيا نوع پوشش پسران و دختران (از
حيث رنگ و مدل و نه حدود شرعى حجاب) جزء حريم شخصى افراد است يا جزء حريم اجتماعى
جامعه؟ و آيا استفاده از نوع حجاب براى دختران (مانتو و مقنعه و چادر و...) جزء
حريم شخصى يا اجتماعى است؟
ج ـ هيچ يك از موارد مرقوم شده در سؤال، جزء محرّمات شرعى نيست و مباح و جايز
است، كما اين كه انتخاب هر يك از انواع ذكر شده، چه در مورد مو، و چه در مورد رنگ و
كيفيّت پوشش و يا نوع حجاب، با خود اشخاص است و محدود نمودن شرعى آن، فى حدّ نفسه،
غير جايز و افتراء على الله است، كما اين كه اجبار بر يك نوع از آنها هم تصرّف در
حدود سلطه افراد و اشخاص است و آن هم غير جايز است. آرى، حكومت اسلامى، با تصويب
ممنوعيّت در مورد خاصّ به خاطر مفاسد اجتماعى و يا امور سياسى و يا... از راه تشخيص
و تصويب نمايندگان منتخب مردم، به صورت يك قانون مى تواند آن را اجرا نمايد و
جلوگيرى كند، و خلاصه آن كه مباح هاى شرعى را نمى توان حرام دانست و نمى توان نسبت
به قِسم خاص آن جلوگيرى كرد و هر دو نوع از نسبت و اجرا، حرام است. آرى، مصالح
جامعه و مفاسد آن مى تواند سبب محدوديت گردد كه آن هم در نظام جمهورى اسلامى، تابع
تشخيص و تصويب شورا، يعنى نمايندگان محترم و منتخب مردم در مجلس شوراى اسلامى به
صورت قانون است. 23/6/78
