لطفا منتظر باشید ...
ب ـ درآمدهاى غيركسبى
س 640 ـ شخصى منزلى را به عنوان هبه به همسرش تمليك مى نمايد. آيا اين منزل، خمسدارد يا خير؟ و آيا بر اين شخص لازم است كه خمس اين منزل را بپردازد و سپس آن را
هِبِه كند يا خير؟
ج ـ اگر منزل، زايد بر مورد احتياج خودش نبوده، يعنى مؤونه و جزو مايحتاج زندگى
است، به خاطر مؤونه بودن، به زوج، خمس تعلّق نمى گيرد و به زوجه هم تعلّق نمى گيرد،
به خاطر هِبِه و بخشش. آرى، اگر منزل اضافه است و زايد بر مؤونه، بايد زوج، خمس آن
را بپردازد. 24/4/77
س 641 ـ اگر شخصى براى همسرش از درآمد سال طلا و جواهرات بخرد و آن جواهرات، در
شأن آنها باشد و دو سال بعد جواهرات را بفروشد و مجدّداً جواهراتى خريدارى نمايد،
آيا بايد خمس جواهراتى را كه فروخته، پرداخت نمايد يا خير؟
ج ـ تبديل آنچه از مؤونه است به مؤونه ديگر، بلكه حتّى به صورت پول در آوردن
براى سرمايه و بنا را بر نداشتن آن مؤونه قرار دادن، با وجود احتياج، مورد تعلّق
خمس نيست. آرى، اگر پولش را دارد و آن مؤونه از جاى ديگر تهيّه شده، به آن خمس
تعلّق مى گيرد. 14/7/76
س 642 ـ همسر من ماهيانه، مبلغى از من مى گيرد يا به او مى دهم و او پس انداز مى
نمايد. آيا خمس دارد؟
ج ـ در صورتى كه هِبِه و بخشش باشد، خمس ندارد. 5/2/78
س 643 ـ زنى مهريه اش منزلى بوده به قيمت يكصد هزار تومان. بعد از مدّتى آن را
به سيصد و شصت هزار تومان مى فروشد و با اين پول، منزلى به قيمت هفتصد هزار تومان
مى خرد و منزل را بعد از چند سال به دو ميليون تومان مى فروشد. با اين پول، يك
ماشين سوارى به مبلغ يك ميليون و ششصد هزار تومان و منزلى از طريق يكى از اُرگان ها
مى خرد كه ششصد هزار تومان آن را نقد و بقيّه را قسطى مى پردازد و قيمت فعلى منزل
موجود، چند برابر شده است و شوهرش از وضع مالى خوبى برخوردار است و منزلى دارد كه
آن را اجاره داده و در منزل همسرش زندگى مى كند و خمس خانه را شوهرش داده. سؤال اين
است كه با توجّه به اين كه مهريه بعد از چند سال تفاوت قيمت پيدا كرده، خمس به آن
تعلّق مى گيرد يا نه؟ و منزلى كه زن، قسطى خريده و مقدارى نيز شوهرش به او
كمك كرده، اگر خمس دارد، قيمت اوّل را بدهد يا قيمت فعلى را كه ترقّى كرده است؟ و
وضعيت ماشين سوارى او از نظر خمس چه طور است؟
ج ـ مهريه را وقتى فروخت، متعلّق خمس نيست; و امّا اگر آن را به كسب زد، منافع
آن كسب، متعلّق خمس است كه آخر سال مالى بايد پس از كسر مؤونه خمسى، مابقى منافع را
پرداخت نمايد و آنچه در قسط منزل كه شوهر در اختيار همسرش گذاشته، اگر هِبِه بوده،
خمس ندارد; ولى آنچه از اقساط منزل كه زن پرداخت مى نمايد و ترقّى منزل، چون جزو
درآمد سال اوست، متعلّق خمس است.
28/7/78
س 644 ـ طبق فتواى حضرت امام (قدس سره) ، هر گونه دريافت غير از حقوق و دستْ
مزد، مانند عيدى يا پاداش طى سال، مشمول خمس نيست. نظر حضرت عالى در اين مورد چيست؟
ج ـ عيدى و پاداش ها كه هِبِه و بخشش اند و در مقرّرات مالى دولت يا شركت،
الزامِ پرداخت در آنها نيست، متعلّق خمس نيستند; امّا اگر الزام باشد و بايد حتماً
بپردازند كه تقريباً جزو مقرّرات استخدامى مى باشد، در حكم درآمد كسب هستند. 2/9/79
س 645 ـ اين جانب طلبه اى هستم كه حقوق خود را به صورت شهريه مى گيرم. اگر
مقدارى از آن را پس انداز كنم با آن كه به آن نيازمندم، آيا به آن خمس تعلّق مى
گيرد؟
ج ـ متعلّق خمس نيست.س 646 ـ پولى را كه از پدر و مادرم دريافت مى كنم و در بانك پس انداز مى كنم،
اگر يك سال بر آن بگذرد، آيا به آن خمس تعلّق مى گيرد؟
ج ـ پدرى كه پول را به فرزندش هِبِه كرده، چون هِبِه است، خمس ندارد، مگر آن كه
فرزند، يقين داشته باشد كه پول پدر، متعلّق خمس شده و خمسش را نداده كه در اين
صورت، بر فرزند واجب است خمسش را بپرازد; ليكن اين، محض فرض است و متعارفاً چنين
يقينى حاصل نمى شود.س 647 ـ اگر شخصى ارثيه اى را كه به وى رسيده (مانند زمين و ...) به چند برابر
قيمت يوم الارث بفروشد، آيا به مازاد قيمت، خمس تعلّق مى گيرد؟ و آيا بين اين كه آن
را براى اضافه شدن قيمت يا غير آن نگه داشته باشد، تفاوتى وجود دارد؟
ج ـ در فرض سؤال، به قيمت مازاد يوم الارث، در صورتى كه مازاد بر مؤونه سال
باشد، خمس تعلّق مى گيرد. 21/2/78
س 648 ـ شوهر زنى اهل خمس دادن بوده است و مقدارى پول به حساب اوقاف براى حج خود
و همسرش واريز نموده است و طبق يادداشتى كه وجود دارد، خمس آن را نداده. آيا مبلغى
كه متعلّق به زن است، مشمول خمس است يا نه؟
ج ـ سهم خودش خمس دارد، نه همسرش; چون نسبت به او هبه كرده است. 24/10/76
س 649 ـ اگر يكى از اطرافيان، مثلا برادر، پولى به انسان بدهند، البته نه به
صورت مستمر، آيا آن نيز شامل خمس مى شود؟
ج ـ خمس ندارد; و هبه و بخشش است. 31/3/77
س 650 ـ آيا براى فرزندان، اعم از دختر و پسر، از طفوليت پس انداز نمودن، مشمول
خمس است يا خير؟ و آيا اگر در اين اثنا مورد استفاده قرار بگيرد، جايز است؟ و در
صورت سود كردن، چه حكمى دارد؟
ج ـ اگر بخشش باشد، اصل آن خمس ندارد و سود آن، خمسش بر كسى واجب نيست تا بچّه
ها بالغ شوند و خود، خمس بدهند; و ليكن اگر بخشش نباشد، خمس به اصل و سود آن در
صورتى كه از مؤونه اضافه بيايد، تعلّق مى گيرد.
14/7/76
س 651 ـ پدرى فوت كرده و مبلغى پول نقد كه با آن معامله مى كنند و يك موتور
سيكلت (كه الآن وسيله اياب و ذهاب آنهاست) و دو باب مغازه كه دريكى از آنها امرار
معاش مى كنند و ديگرى را اجاره داده اند (مغازه اى كه در آن امرار معاش دارند،
سرقفلى است) و دو قطعه زمين، و يك واحد مسكونى كه خانواده او در آن، سكونت دارند به
ارث رسيده است. پدرشان خمس آنها را نداده و مى خواهند خمس آنها را بدهند. آيا بايد
خمس تمام وسايل زندگى، از قبيل يخچال، فرش، تلويزيون، ماشين لباسشويى و ... را
بپردازند يا بايد فقط خمس پول نقد را بدهند؟
ج ـ خمس مازاد بر مؤونه، يعنى خمس پول نقد و سرمايه سرقفلى و قيمت مغازه و دو
قطعه زمين را بايد بپردازند; امّا خانه و لوازم زندگى، متعلّق خمس نيست و چون خمس
به نحو شركت است، لذا قبل از ادا تصرّفات در مال كه متعلّق خمس است، غير جايز و
حرام است. 14/12/77
س 652 ـ اين جانب پس از تهيّه مبلغى، آن را به پدر و مادرم دادم كه براى
حفظ آبرو، بعد از تولّد فرزندم برايم كادويى تهيّه كنند و آنها برايم النگو خريدند.
پس از چند سال، من آنها را فروختم. آيا به مبلغ اين النگوها خمس تعلّق مى گيرد يا
خير؟
ج ـ خمس، تعلّق نمى گيرد. 22/10/77
