نشانه‏هاى مؤمن و منافق - در سرزمین تبوک نسخه متنی

‌ مي‏كني؟ بگويد: به شما مربوط نيست، من زير پاى خود را سوراخ مي‏كنم.1

نشانه‏هاى مؤمن و منافق

هرگاه اين دو آيه را، كنار آيه‏هايى كه در مورد افراد منافق (آيه‏هاى 67-68) وارد شده است، قرار دهيم، مفاد هر دو قسمت روشن مي‏شود.

از مجموع بيانات قرآن درباره منافق و مؤمن، استفاده مي‏شود كه، اين دو گروه، در دو قطب مخالف هم قرار دارند و هيچ نوع وجه اشتراكى ميان اين‏دو گروه، جز اين كه هر دو انسان هستند، وجود ندارد. براى روشن شدن اين قسمت، كه چگونه اين دو گروه در دو قطب مخالف هم قرار دارند، جملاتى از آيات سوره برائت را ذيلاً تجزيه كرده، هر جمله‏اى را كه درباره منافق وارد شده‏است در كنار جمله مخالف آن، كه درباره مؤمن وارد شده‏است قرار مي‏دهيم تا مطلب روشن شود اكنون توجه شما را به اين قسمت جلب مي‏كنم:

قرآن، مؤمن و منافق را ضد يكديگر مي‏خواند، زيرا گروه منافق به هيچ اصلى جز شهوت و لذت و نيل به مقاصد دنيوى معتقد نيستند و پيوسته مردم را به برداشتن مرزهاى اخلاقى و ايمانى دعوت نموده و از كارهاى نيك باز مي‏دارند، چنان‏كه مي‏فرمايد: «يَأْمُرُونَ بِالمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ المَعْرُوفِ» ولى افراد مؤمن و پاسداران مرزهاى ايمان و تقوا در قطب مخالفند، آنان با فساد مبارزه مي‏كنند و به كارهاى نيك دعوت مي‏كنند: «يَأْمُرُونَ بِالمَعرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقيمُونَ الصَّلوة». و اگر نماز گزاردن مؤمنان را پس از ذكر اين دو عامل تذكر مي‏دهد، براى اين است كه خود نماز عملاً دعوت به حق و حق‏پرستى است و خود امر به معروف عملى است.

منافقان از رساندن خير به مردم و شركت در كارهاى نيك عقب‏نشينى مي‏نمايند؛ زيرا جز خود و شهوات خود، كارى در زندگى ندارند، از اين نظر در بيان احوال آنان

1. حديث را با شرح و توضيح ذكر كرده‏ام.