توجيه نارواى ديگر - در سرزمین تبوک نسخه متنی

‌ مي‏دارد و خدا و پيامبر او را دوست دارند و او هرگز پشت به دشمن نمي‏كند».1

مفاد اين جمله چيست؟ چرا پيامبر مي‏فرمايد: «لاُيولّى الدبر؛ پشت به دشمن نمي‏كند»؟ اين جمله براى اين است كه پيشينيان، كه پرچم به دست گرفته بودند، همگى پا به فرار گذاردند و پشت به دشمن كردند. آيا با اين وضع صحيح است او را يك فرد شجاع و دلير بخوانيم؟

استاد تاريخ پس از شنيدن بيانات نگارنده، از وجود چنين تناقض سخت ناراحت شد وسخن را به جاى ديگر بردكه نقل آن مايه طولانى شدن سخن است.

توجيه نارواى ديگر

ابن كثير شامى كه در قرن هشتم اسلامى مي‏زيسته است، در تفسير خود توجيه ديگرى را يادآور شده و مي‏گويد: رسم عرب در نقض پيمان‏هاى بسته، اين بود كه شخصِ خودِ متعهد و يا كسى كه از بستگان اوست، پيمان را لغو كند و چون على از بستگان پيامبر بود از اين جهت وى براى اين كار انتخاب شد.2

اين توجيه نيز با حقيقت وفق نمي‏دهد؛ زيرا در ميان بستگان پيامبر شخصيت‏هايى مانند عباس عموى پيامبر وجود داشت كه پيوند خويشاوندى وى با پيامبر كمتر از على نبود، چرا انجام چنين‏كارى را برعهده او ننهاد؟

نظر واقع بينانه

دقت در اين سخن پيامبر، ما را به سه مطلب رهبرى مي‏كند:

1. امام علي‏بن ابي‏طالب نزديك‏ترين فرد به پيامبر است و بيانگر اين حقيقت، جمله «أو رجل منك» و جمله‏هاى مشابه آن است كه محدّثان اسلامى نقل كرده‏اند.

1. نويسنده مصرى سخن پيامبررانقل به معناكرده، درحالى كه پيامبراين چنين فرمود: «كرّار غير فرّار».

2. تفسير ابن كثير.