در سرزمین تبوک نسخه متنی

‌ اكنون بيان ويژگي‏هاى چهارگانه:

1. مقصود از «مِنْ أَنْفُسِكُمْ» چيست؟

نخستين ويژگى پيامبر اين است كه از خود شماست. آيا مقصود اين است كه از جنس بشر است و لازمه الگو بودن پيامبر اين است كه با كسانى براى هدايت آنان مبعوث شده‏است، هم نوع باشد. يا اين‏كه مقصود اين است فردى را از گروه خود مؤمنان برانگيخت؟ چنان‏كه مي‏فرمايد: «لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلى المُوْمِنِـينَ إِذ بَعَثَ فِـيهِمْ رَسُولاً؛ خدا بر مؤمنان منت نهاد آن‏گاه كه در ميان آنان از خودشان پيامبرى را برانگيخت» در اين جا وجه مشابهت همان مؤمن بودن هر دو طرف معرفى شده است.

در برخى از آيات، وجه مشابهت «اُمّى بودن» هر دو معرفى شده‏است، چنان‏كه مي‏فرمايد: «هُوَ الَّذِى بَعَثَ فِى الأُمِّـيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ؛ اوست كه در ميان درس نخوانده‏ها پيامبرى از خودشان برانگيخت».

در هر حال، وجه مشابهت، چنين امورى است كه يادآورى شد نه عربيت؛ زيرا قرآن هيچ‏گاه، روى نژاد تكيه نكرده و پيوسته پيام‏هاى خود را با الفاظ «يا أَ يُّهَا النّاسُ»،«يا أَ يُّهَا الْمُـؤْمِنُونَ» آغاز مي‏نمايد.

2. رنج‏هاى شما بر او گران است

ظرف نزول آيات سوره برائت، سال‏هاى نهم و دهم بوده كه جهاد با قيصر در سرزمين تبوك، با رنج و مشقت همراه بود. از اين رو تذكر مي‏دهد رنج‏هاى جهاد و غيره كه افراد با ايمان متحمل شدند براى پيامبر سخت و گران است، ولى چه‏مي‏توان كرد، هدايت مردم و ابلاغ رسالت در گرو تلاش و جهاد است، چنان‏كه مي‏فرمايد: «عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ».

احتمال دارد كه دايره رنج، وسيع‏تر از رنج‏هاى مربوط به جهاد باشد. سرانجام نشر اسلام در مدت ده سال كه پيامبر در مدينه به‏سر مي‏برد، با رنج و درد و غربت و