در سرزمین تبوک نسخه متنی

‌ حامى استعمال شده است چنان‏كه مي‏فرمايد:

«وَ إِذْ زَيَّنَ لَـهُمُ الشَّـيْطانُ أَعْمالَهُمْ وَقالَ لا غالِبَ لَكُمُ اليَوْمَ مِنَ النّاسِ وَ إِنِّى جارٌ لَكُمْ؛1

هنگامى كه شيطان كردارهاى آنان را در نظر آنها خوب جلوه داد و گفت: امروز كسى از مردم بر شما پيروز نيست و من حامى شما هستم».

2. در جمله «حَتّى يَسْمَعَ كَلامَ اللّهِ؛ تا كلام خدا را بشنود» دو احتمال وجود دارد:

الف) احتمال دارد كه لفظ ياد شده متمم جمله «استجارك» باشد؛ يعنى اگر مشرك امان بخواهد براى شنيدن كلام خدا به او امان ده، در اين موقع تنها در يك صورت، امان‏خواهى او پذيرفته مي‏شود و آن وقتى است كه براى شنيدن سخن خدا امان بخواهد، ولى اگر امان‏خواهى او براى امور ديگر باشد؛ مانند بستن قرارداد صلح و حلّ مشكلات مادى و دنيوى، در اين موقع لازم نيست كه امان آنان پذيرفته شود. فقط يك صورت از امان خواهى پذيرفته مي‏شود كه هدف از آن تحرّى حقيقت باشد و در غير اين صورت، مشمول قانونى هستند كه در آيه پنجم وارد شده است. حتى اگر احتمال دهيم كه برخى از مشركان براثر اقامت در سرزمين مسلمانان ـ ولو براى داد و ستد و حلّ مشكلات دنيوى و براثر برخوردهاى اتفاقى ـ اسلام مي‏آورند، باز پذيرفتن امان آنان لازم نيست.

ب) اين جمله متعلق به لفظ «أَجِره» باشد. در اين صورت امان خواهى مشرك به‏هر منظورى باشد پذيرفته مي‏شود و علت اين كه امان او بدون قيد و شرط پذيرفته مي‏گردد اين است كه همين برخوردها و ملاقات‏ها، خواهى نخواهى موجب مي‏شود قرآن را بشنوند و چه بسا موجبات هدايت عده‏اى را فراهم مي‏آورد.

با در نظر گرفتن هدف پيامبر، كه هدايت گمراهان است، هرگاه امان خواهى مشرك به خاطر امور ديگر باشد ولى احتمال دهيم كه در اين صورت موجبات هدايت عده‏اى فراهم مي‏گردد بايد امان آنان را پذيرفت؛ زيرا اين نوع برخوردها، اسباب

1. انفال(8) آيه 48.