در سرزمین تبوک نسخه متنی

‌ 2. هنگامى كه نعمان، رئيس هيأت اعزامى به دربار يزدگرد با نماينده ايران مذاكره نموده وى سخنان خود را چنين پايان داد:

«و إن اتّقيتمونا بالجزاء قبلنا و منعنا كم، وإلاّ قاتلنا كم؛

هرگاه براى جلوگيرى از حمله ما جزيه بپردازيد، ما مي‏پذيريم و شما را از هر گونه پيش آمد و تجاوز حفاظت مي‏نماييم، و در غير اين صورت با شما مبارزه مي‏كنيم».

3. شاهد ديگر اين است كه هنگامى كه حبيب فرمانده برخى از ستون‏هاى اسلامى از ترس حمله روميان مجبور شد كه دمشق را تخيله كند، با فرمانده كل قوا ابوعبيده تماس گرفت و به او رسانيد كه صلاح اين است براى مدتى سپاه را در يك نقطه متمركز سازيم. در چنين هنگام ابوعبيده طى نامه‏اى تذكر داده:

«اردد على القوم الّذين كنّا صالحناهم من أهل البلد ما كنّا أخذنا منهم؛ فإنّه لاينبغى لنا إذ لانمنعهم أن نأخذ منهم شيئا؛

آن‏چه از مردم «دمشق» به عنوان صلح و جزيه گرفته‏اى برگردان؛ زيرا در صورتى اين ماليات را حق داريم بگيريم كه حفاظت جان و مال آنان را برعهده بگيريم و اكنون شايسته نيست ما از آنان دفاع نكرده چيزى دريافت كنيم».

4. هنگامى كه عبادة بن صامت فرمانروايان مصر را به آيين اسلام خواند چنين گفت: شما مخيّريد: خواستيد آيين اسلام را اختيار كنيد و خواستيد بر آيين خود باقى بمانيد و جزيه بپردازيد، جان و دارايى و زمين و خانه شما را حفاظت مي‏كنيم و هركس از راه تجاوز به اموال شما دست دراز كند، سخت با او مي‏جنگيم.

باز نامه‏هاى ديگرى هست كه هر يك به تنهايى نظر اسلام را در گرفتن جزيه روشن مي‏نمايد و تاريخ نويسان در قسمت‏هاى «فتوحات»، مانند بلاذرى در كتاب فتوح البلدان و غيره جمع‏آورى نموده‏اند.