معادله حرف و عمل
خداوند بر اساس نعمتهايى كه به ايمان آورندگان ـ بنى اسرائيل ـ عطا فرمود، با يادآورى و بازگويى نمونههايى چند از آن نعمتها و فرجام عملكرد ناهنجارشان سرانجام براى عبرت همه، از جمله مسلمانان، با پرسش و سرزنش آنان، چنين عتاب مىكند: «أتَأمُرونَ النّاسَ بِالْبرِّ وَ تَنْسَوْنَ أنْفُسَكُمْ...؛(1) چگونه شما مردم را به نيكوكارى دستور مىدهيد، امّا خود را فراموش مىكنيد و حال آنكه كتاب خدا را مىخوانيد؟ چرا در آن انديشه نمىكنيد؟»امام على (عليه السلام) در خطبه معروف همّام، در مورد صفات انسان متّقى فرمود: «يَمْزُجُ الحِلْمَ بالْعِلْمِ و الْقَوْلَ بالْعَمَلِ، تَراهُ قَريباً أمَلُهُ قَليلاً ذَلَلُهُ...؛(2) بردبارى را با دانش و گفتار را با كردار مىآميزد ـ حرف و عملش يكى است ـ او را مىبينى كه آرزويش كوتاه لغزشش كم، قلبش فروتن و نفسش قانع است».امّا رجائى نه تنها در گذشته، آنچه را كه مىگفت با عملش يكى بود، بلكه در موقعيّت استثنايى حكومت نيز به همه نشان داد كه مىتوان در رأس حكومت بود، امّا با شناخت مسئوليّت خويش، خود را در برابر عُلقه دنيوى نباخت و صداقت گفتار را با سلامت كردار همسو ساخت. او به آن دسته از مناديان دروغينِ خير و خدمت كه فقط مردم را مخاطب گفتههاى اصلاح طلبانه خود مىدانند و حرف و عملشان يكى نيست، نيز درس بزرگى داد كه اگر چند صباحى بتوان مردم را فريفت، سرانجام، شعار دورويى و رياكارانهشان بىرنگ خواهد شد. مقايسه زندگى گذشته و زمان كشور دارىاش گواه اين مدّعاست. او در ارتباط با خويش و خانواده، به مصداق(1). بقره (2) آيه 44.(2). نهج البلاغه، ترجمه و شرح فيض الاسلام، خطبه 183.